Ocenianie – zwłaszcza szkolne – współistniało zawsze z procesem nauczania jako weryfikator jego efektów, a zatem właściwie od samego początku historii ludzkości, gdyż zawsze ktoś kogoś uczył, a następnie weryfikował efekty tej nauki. Ocenianie jest sztuką wyjątkowo trudną i odpowiedzialną – i to z bardzo wielu względów. Do jego prawidłowego realizowania niezbędne są różnorakie umiejętności i sprawności, które nie ograniczają się jedynie do wiedzy przedmiotowej oraz podstaw psychologii. W artykule wyjaśniamy najważniejsze dylematy związane z ocenianiem wewnątrzszkolnym i przedmiotowym.
Autor: Jan Lewandowski
Wieloletni nauczyciel i wychowawca w różnego typu placówkach oświatowych (szkoła podstawowa, szkoła ponadpodstawowa, placówka kształcenia specjalnego, ośrodki doradztwa metodycznego). Nauczyciel konsultant DODN we Wrocławiu Filia w Legnicy. Wieloletni dyrektor i pracownik nadzoru pedagogicznego (DODN Filia w Legnicy - dyrektor, Dolnośląskie Kuratorium Oświaty we Wrocławiu – dyrektor Wydziału Organizacyjnego, Kuratorium Oświaty w Legnicy – wizytator i wicekurator oświaty). Kurator Oświaty w Legnicy oraz nauczyciel akademicki.
Zagadnienie odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli jest bardzo istotne w kontekście pragmatyki zawodowej – chociażby dlatego, że ma znaczny wpływ na dalszy przebieg kariery zawodowej nauczyciela. Kwestiom tym, choć są – wydawałoby się – niezmiernie ważne, wciąż poświęca się zbyt mało uwagi. O odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli pisaliśmy już w marcowym numerze naszego pisma. W niniejszym opracowaniu pragniemy je rozszerzyć i uzupełnić o kwestie etyczno-moralne oraz te dotyczące stricte dobra dziecka, gdyż jego naruszenie ma właśnie aspekt etyczno-moralny.
Zgodnie z obecnie obowiązującymi zasadami nadzoru pedagogicznego istnieje bardzo jednoznaczne wskazanie, że temu właśnie nadzorowi podlega m.in. „przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów”. Jednak trwająca już od marca 2020 roku sytuacja epidemiczna nie tylko spowodowała poważne zmiany w zasadach funkcjonowania szkół i placówek, lecz także wymusiła zmiany w zasadach oceniania uczniów pobierających naukę w warunkach pracy zdalnej lub hybrydowej.
Okres wakacyjny dla jednych był czasem wypoczynku, a dla drugich – intensywnego przygotowania rozwiązań, które będą obowiązywały w nowym roku szkolnym. Z tych względów każdy dyrektor już na początku roku szkolnego powinien przeprowadzić wnikliwą analizę aktualnego stanu prawnego, na podstawie którego zdefiniowana zostanie między innymi istota nadzoru pedagogicznego, a także zakres niezbędnych działań z nim związanych.
Resort edukacji i nauki przygotował kolejną istotną zmianę w zapisach ustawy Prawo oświatowe1. Proponowane zmiany w zasadzie dotyczą głównie szkół ponadpodstawowych, ale w błędzie jest ten, kto nie zauważy, że zasady monitorowania karier absolwentów można wprowadzić praktycznie do wszystkich typów szkół, w tym również przedszkoli.
Zbliżający się koniec bieżącego roku szkolnego to idealny czas na dokonywanie stosownych podsumowań i analiz. Rok szkolny wyznacza rytm pracy szkoły i jest bardzo istotny dla kadry zarządzającej i jednocześnie dla sprawowanego nadzoru pedagogicznego. Jest to również okres, w którym podejmowane są próby wyznaczania kierunków działań w nadchodzącym roku szkolnym, oczywiście na podstawie wyników wcześniej dokonanych podsumowań.
Kwestie dyscyplinarne – zarówno z uwagi na wagę problemu oraz znaczenie zawodowe, jak i etyczno- -moralne – zawsze wzbudzają duże emocje. Ich natura jest wyjątkowo delikatna, dlatego bardzo rzadko dokonuje się zmian dotyczących tego zagadnienia. Jednak ostatnio już dwukrotnie kwestie te były korygowane.
Z uwagi na aktualną sytuację epidemiczną resort edukacji i nauki postanowił na nowo określić wybrane kwestie dotyczące egzaminów zewnętrznych, mając na względzie przede wszystkim dobro uczniów. Nowe zasady egzaminowania mają charakter jednorazowy i stanowią jedynie wyjątek od regulacji obowiązujących w zwykłych warunkach, teraz jednak należy się z nimi zapoznać i wdrożyć je do stosowania.