Eksperyment pedagogiczny i innowacja pedagogiczna to dwa różne sposoby wprowadzania zmian w szkole – oba wymagają odpowiedniego przygotowania, ale różnią się zakresem, celem i formalnością procedur. W drugiej części artykułu szczegółowo omawiamy konkretne kroki, jakie należy podjąć przy planowaniu i wdrażaniu zarówno eksperymentu, jak i innowacji pedagogicznej.
Autor: Jan Lewandowski
Wieloletni nauczyciel i wychowawca w różnego typu placówkach oświatowych (szkoła podstawowa, szkoła ponadpodstawowa, placówka kształcenia specjalnego, ośrodki doradztwa metodycznego). Nauczyciel konsultant DODN we Wrocławiu Filia w Legnicy. Wieloletni dyrektor i pracownik nadzoru pedagogicznego (DODN Filia w Legnicy - dyrektor, Dolnośląskie Kuratorium Oświaty we Wrocławiu – dyrektor Wydziału Organizacyjnego, Kuratorium Oświaty w Legnicy – wizytator i wicekurator oświaty). Kurator Oświaty w Legnicy oraz nauczyciel akademicki.
Od początku bieżącego roku kalendarzowego sukcesywnie są wprowadzane zmiany przepisów prawnych dotyczących zarówno zasad funkcjonowania systemu oświaty jako całości, jak również zasad funkcjonowania w tym systemie faktycznych realizatorów wszelkich zadań i działań oświatowo‑wychowawczych, czyli samych nauczycieli. Nauczyciele jako praktycznie jedyna grupa zawodowa – z uwagi na jej wyjątkową specyfikę, a zwłaszcza z uwagi na bardzo stresogenne warunki pracy oraz różne wymiary etatu i specyfikę organizacji pracy – są w sposób szczególny uwrażliwieni na zmiany w ich pragmatyce zawodowej. A tymczasem dosłownie w ostatnich dniach wakacji zaserwowano nam aż trzy nowelizacje Karty Nauczyciela. Regulacje zawarte w tych nowelizacjach mają istotny wpływ na funkcjonowanie nauczycieli, w większości rozwiązań już od 1 września. Tylko niektóre z nich wejdą w życie w terminach późniejszych. Dlatego należy bardzo uważnie przeanalizować zmieniające się właśnie regulacje „kadrowo‑zawodowe” dotyczące nauczycieli.
W obowiązujących założeniach dotyczących sprawowania nadzoru pedagogicznego opisanych w art. 55 ustawy Prawo oświatowe1 zostało zawarte bardzo wyraźnie wskazane, że ten rodzaj nadzoru polega między innymi na inspirowaniu nauczycieli do poprawy istniejących lub wdrożenia nowych rozwiązań w procesie kształcenia, przy zastosowaniu innowacyjnych działań programowych, organizacyjnych lub metodycznych, których celem jest rozwijanie kompetencji uczniów. Zapis ten jest merytorycznie skorelowany z art. 45 tej samej ustawy oświatowej, który z kolei opisuje realizację w szkole eksperymentu pedagogicznego. To właśnie eksperyment pedagogiczny i innowacja pedagogiczna stanowią bardzo istotne formy praktycznej realizacji działań innowacyjnych nauczycieli, do których szkoła jest z natury rzeczy powołana.
Likwidacja szkoły zawsze budzi duże emocje, gdyż wiąże się bezpośrednio z interesami nie tylko pracowników szkoły, ale szeroko rozumianej społeczności lokalnej. Likwidacja szkoły publicznej to złożony proces zamknięcia placówki oświatowej, który może odbywać się z różnych powodów. Zazwyczaj na początku to decyzja administracyjna podejmowana przez organy samorządu terytorialnego, takie jak rada gminy czy powiatu – wówczas zastosowanie mają regulacje zawarte w k.p.a.1 . Decyzja o likwidacji szkoły wiąże się z wieloma konsekwencjami zarówno dla uczniów (konieczność zmiany szkoły), jak i dla nauczycieli (możliwość utraty pracy), a także dla społeczności lokalnej. Proces ten powinien być poprzedzony konsultacjami społecznymi oraz uwzględniać różne aspekty społeczne, takie jak dostępność innych placówek w okolicy.
Czas pracy nauczycieli od lat budzi wiele emocji i sporo niezrozumienia. Jest to efektem różnego podejścia i niejednokrotnie nadinterpretowania faktów dotyczących tego bardzo istotnego zagadnienia. Należy jednak zauważyć, że zagadnienie czasu pracy nauczycieli w Polsce regulowane jest przez stosowne przepisy prawa.
Właśnie rozpoczęliśmy kalendarzowy Nowy Rok 2025. Tym samym przekroczyliśmy półmetek bieżącego roku szkolnego. Jest to doskonała okazja, aby dokonać stosownych analiz, na podstawie których skorygujemy i zaplanujemy niezbędne działania w drugim półroczu. Rok szkolny w oświacie wyznacza rytm pracy szkoły i to on kreuje zadania dla kadry zarządzającej w oświacie. Należy starannie przemyśleć, które obszary funkcjonowania szkoły należy podsumować, na które aspekty szczególnie powinien zwrócić uwagę dyrektor (ale i sami nauczyciele również), jakie wnioski i wynikające z nich rekomendacje należy sformułować, aby zoptymalizować proces dydaktyczny i wychowawczo-opiekuńczy szkoły w dalszej części bieżącego roku szkolnego.
W drugiej części naszego artykułu przyglądamy się bliżej wymaganiom i procedurom związanym z postępowaniem egzaminacyjnym na stopień nauczyciela mianowanego i dyplomowanego. W ostatnich latach zmiany w ścieżce awansu budzą wiele emocji – sprawdźmy więc, jakie kryteria i wyniki decydują dziś o sukcesie na kolejnych etapach kariery.
Uzyskiwanie kolejnych stopni awansu zawodowego przez nauczyciela to dla każdego z nich sytuacja i ważna, i sterująca. Awans zawodowy wiąże się z prestiżem zawodowym oraz (a może zwłaszcza) z określoną pozycją w „tabeli wynagrodzeń”, czyli ma wymierny wpływ na uzyskiwane wynagrodzenie zasadnicze. Dlatego awansujący nauczyciel potrzebuje w tej sytuacji realnego wsparcia w swojej szkole lub placówce i to bez względu na stopień awansu, o który się ubiega. Nie chodzi tutaj tylko o mentora (ta rola przypisana jest tylko pierwszemu etapowi awansu zawodowego), a raczej o wsparcie proceduralno-merytoryczne. To jednak wymaga doskonałej znajomości aktualnie obowiązującego w tym zakresie prawa.
W aktualnej sytuacji formalno-prawnej polskiej oświaty niezwykle ważnym działaniem, które wynika zarówno ze sprawowania funkcji kierowniczej w szkole lub placówce, jak i z racji sprawowania nadzoru pedagogicznego w obecnej formule, jest KONTROLA. Znaczenia i wartości prawidłowo oraz celowo realizowanej kontroli praktycznie nie da się przecenić. Jej wyniki mogą doskonale służyć zarówno do poprawy funkcjonowania szkoły lub placówki, jak i mieć istotny wpływ na progres jakości jej pracy.
