W aktualnej sytuacji formalnoprawnej polskiej oświaty niezwykle ważnym zadaniem, nałożonym na dyrektora jako obowiązek wynikający ze sprawowania funkcji kierowniczej w szkole lub placówce oraz z racji sprawowania nadzoru pedagogicznego w nowej formule, ale niestety niedocenianym i dosyć lakonicznie opisywanym w dostępnej literaturze, jest kontrola.
Autor: Jan Lewandowski
Wieloletni nauczyciel i wychowawca w różnego typu placówkach oświatowych (szkoła podstawowa, szkoła ponadpodstawowa, placówka kształcenia specjalnego, ośrodki doradztwa metodycznego). Nauczyciel konsultant DODN we Wrocławiu Filia w Legnicy. Wieloletni dyrektor i pracownik nadzoru pedagogicznego (DODN Filia w Legnicy - dyrektor, Dolnośląskie Kuratorium Oświaty we Wrocławiu – dyrektor Wydziału Organizacyjnego, Kuratorium Oświaty w Legnicy – wizytator i wicekurator oświaty). Kurator Oświaty w Legnicy oraz nauczyciel akademicki.
Wszyscy doskonale zdają sobie sprawę z tego, że uzyskiwanie kolejnych stopni awansu zawodowego przez nauczycieli to dla każdego z nich sytuacja ważna i wyjątkowo stresująca. Związane jest to z faktem, iż „wartość” określonego stopnia awansu zawodowego praktycznie dla każdego nauczyciela należy rozważać w trzech równoważnych płaszczyznach.
Ocena pracy nauczyciela jest szczególnym rodzajem opisu jego pracy w ściśle określonym czasie (doprecyzowanym okresie funkcjonowania zawodowego), na określonym stanowisku i w określonej placówce. Zatem ocena jakości pracy każdego z zatrudnionych pracowników jest podstawowym zadaniem związanym z pragmatyką pełnienia funkcji kierowniczej i dotyczy każdej osoby na stanowisku kierowniczym, w tym zwłaszcza dyrektora szkoły lub placówki.
Obiektywne oceny pracowników stanowią niezwykle istotny element zarządzania zasobami ludzkimi w każdej organizacji, zwłaszcza takiej, jaką jest szkoła publiczna. Jest to istotne, gdyż wraz ze świadczeniem pracy, pojawia się jednocześnie zagadnienie oceny tej pracy, zwłaszcza w kontekście jej efektywności i adekwatności.
Już od dawna podnoszone były zarzuty w stosunku do obecnego systemu awansu zawodowego – że jest on nadmiernie zbiurokratyzowany i przestał spełniać swoje podstawowe cele, że został on wręcz strywializowany. Niemałą winę za ten stan rzeczy ponoszą pracownicy nadzoru pedagogicznego biorący udział w pracach komisji awansowych, którzy niejednokrotnie bardzo liberalnie podchodzili do spełniania wymagań kwalifikacyjnych przez nauczycieli.
Po zawetowaniu nowelizacji ustawy z dnia 13 stycznia 2022 r. Prawo oświatowe, z uwagi na panującą sytuację geopolityczną, wznowione zostały prace legislacyjne dotyczące zmiany niektórych zapisów tej ustawy. Zgodnie z przyjętymi założeniami mają one obowiązywać od nowego roku szkolnego. Poniżej prezentuję podstawowe założenia planowanych zmian w regulacjach prawnych.
Historia zatoczyła koło i nadszedł marzec, a to oznacza, że dyrektorzy szkół i przedszkoli podejmują działania analityczno-planistyczne związane z organizacją następnego roku szkolnego. W ramach tych działań jednym z głównych zadań do wykonania jest zebranie stosownych informacji niezbędnych do opracowania projektu arkusza organizacji placówki.
Oto przekroczyliśmy pierwsze półrocze bieżącego roku szkolnego. Jest to doskonała okazja do dokonania stosownych analiz, na podstawie których skorygujemy i zaplanujemy niezbędne działania w drugim półroczu.
Ocenianie – zwłaszcza szkolne – współistniało zawsze z procesem nauczania jako weryfikator jego efektów, a zatem właściwie od samego początku historii ludzkości, gdyż zawsze ktoś kogoś uczył, a następnie weryfikował efekty tej nauki. Ocenianie jest sztuką wyjątkowo trudną i odpowiedzialną – i to z bardzo wielu względów. Do jego prawidłowego realizowania niezbędne są różnorakie umiejętności i sprawności, które nie ograniczają się jedynie do wiedzy przedmiotowej oraz podstaw psychologii. W artykule wyjaśniamy najważniejsze dylematy związane z ocenianiem wewnątrzszkolnym i przedmiotowym.
Zagadnienie odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli jest bardzo istotne w kontekście pragmatyki zawodowej – chociażby dlatego, że ma znaczny wpływ na dalszy przebieg kariery zawodowej nauczyciela. Kwestiom tym, choć są – wydawałoby się – niezmiernie ważne, wciąż poświęca się zbyt mało uwagi. O odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli pisaliśmy już w marcowym numerze naszego pisma. W niniejszym opracowaniu pragniemy je rozszerzyć i uzupełnić o kwestie etyczno-moralne oraz te dotyczące stricte dobra dziecka, gdyż jego naruszenie ma właśnie aspekt etyczno-moralny.
Zgodnie z obecnie obowiązującymi zasadami nadzoru pedagogicznego istnieje bardzo jednoznaczne wskazanie, że temu właśnie nadzorowi podlega m.in. „przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów”. Jednak trwająca już od marca 2020 roku sytuacja epidemiczna nie tylko spowodowała poważne zmiany w zasadach funkcjonowania szkół i placówek, lecz także wymusiła zmiany w zasadach oceniania uczniów pobierających naukę w warunkach pracy zdalnej lub hybrydowej.
Okres wakacyjny dla jednych był czasem wypoczynku, a dla drugich – intensywnego przygotowania rozwiązań, które będą obowiązywały w nowym roku szkolnym. Z tych względów każdy dyrektor już na początku roku szkolnego powinien przeprowadzić wnikliwą analizę aktualnego stanu prawnego, na podstawie którego zdefiniowana zostanie między innymi istota nadzoru pedagogicznego, a także zakres niezbędnych działań z nim związanych.