Aby prawidłowo organizować w szkole lub placówce działania związane z pomocą psychologiczno-pedagogiczną, należy przyjrzeć się zmienionym, jak i obowiązującym aktom prawnym dotyczących podejmowania zadań oświatowych w tym zakresie. Można odnieść wrażenie, że regulacje te są niejako rozdzielne, jednak gdy czytelnik wnikliwie zapozna się z treścią zapisów merytorycznych, to bez problemu zorientuje się, że są one ze sobą bardzo mocno powiązane. Wszystkie zmiany (te wcześniejsze i te ostatnie) mają charakter komplementarny i dotyczą również uczniów ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi (bardzo szeroko rozumianymi) oraz zadań nauczycieli pracujących z uczniami ze stwierdzonymi niepełnosprawnościami również w warunkach pandemicznych i tych będących ich konsekwencją. Dotyczy to również o uczniów zdolnych, a raczej szczególnie uzdolnionych. Należy zaznaczyć, że to bardzo ważne, ponieważ zwrócono uwagę na fakt, iż uczeń szczególnie uzdolniony również potrzebuje ściśle określonego i zdecydowanego wsparcia ze strony szeroko rozumianej szkoły. Praca z uczniami o określonych uzdolnieniach to przecież również działanie na rzecz wyrównywania szans edukacyjnych.
POLECAMY
Co się zmieniło?
Ostatnio przyjęte zmiany systemowe w oświacie nie wpływają w sposób bezpośredni na podstawowe zadania związane z pomocą psychologiczno-pedagogiczną, tylko je trochę inaczej sytuują, oczywiście z wyjątkiem pojawienia się nowego stanowiska szkolnego, jakim jest pedagog specjalny. Nie należy stanowiska pedagoga specjalnego utożsamiać z dotychczasowym rozumieniem tego określenia, które dotyczyło nauczycieli posiadających wiedzę i doświadczenie do pracy z uczniem z niepełnosprawnością lub z dysfunkcją (np. oligofrenopedagog – to pedagog specjalny pracujący z uczniami z niepełnosprawnością intelektualną). Z tego też względu wskazane jest przypomnienie zasad tej pomocy – na czym owa pomoc polega i jak powinna być prawidłowo realizowana, aby można było ją przetransferować na aktualne szkolne warunki realizacyjne.
Zgodnie z obecnie obowiązującymi regulacjami i zasadami pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana uczniowi w przedszkolu, szkole i placówce polega na:
- rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia,
- wspieraniu rodziców i nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i dydaktycznych oraz rozwijaniu ich umiejętności wychowawczych w celu zwiększenia efektywności pomocy udzielanej uczniom,
- rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych uczniów w celu wspierania potencjału rozwojowego ucznia i stwarzania warunków do jego aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu przedszkola, szkoły i placówki oraz w środowisku społecznym.
Zwracam uwagę na szczególne podkreślenie znaczenia warunków realizacyjnych oraz na ocenę efektywności udzielanej pomocy. Ma to istotny wpływ na sposoby realizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Teraz należy zapewnić nie tylko odpowiednie formy i metody pracy z uczniem z niepełnosprawnością, ale również odpowiednie warunki, w jakich ta pomoc jest realizowana. Obecnie istnieje obowiązek systematycznej oceny efektywności jej udzielania i to nie tylko na koniec, ale również w trakcie procesu pomocowego.
Należy również zwrócić uwagę na poszerzony katalog głównych przyczyn inicjowania działań pomocowych – specjalne potrzeby rozwojowe i edukacyjne dziecka wynikają w szczególności z:
- niepełnosprawności,
- niedostosowania społecznego,
- zagrożenia niedostosowaniem społecznym,
- zaburzeń zachowania lub emocji,
- szczególnych uzdolnień,
- specyficznych trudności w uczeniu się,
- deficytów kompetencji i zaburzeń sprawności językowych,
- choroby przewlekłej,
- sytuacji kryzysowych lub traumatycznych,
- niepowodzeń edukacyjnych,
- zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego i kontaktami środowiskowymi,
- trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą,
- innych potrzeb dziecka.
Katalog ten został powiększony praktycznie o trzy nowe pozycje: zaburzenia zachowania lub emocji, szczególne uzdolnienia oraz deficyty kompetencji i zaburzenia sprawności językowych. Są to bardzo ważne aspekty sformułowane na podstawie przeprowadzonych badań i wskazujące na istotne przyczyny powstawania zaburzeń w funkcjonowaniu uczniów. Z tego też względu należy zwrócić na nie szczególną uwagę. Problemy emocjonalne mają poważny wpływ na funkcjonowanie dziecka w szkole i na jego możliwości percepcyjne. Podobnie problemy ze sprawnością językową wpływają na relacje i komunikację zarówno pomiędzy uczniami, jak i między uczniami a nauczycielami.
Mając na względz...
