Z analizy wskazanych zapisów jednoznacznie wynika, że rząd konsekwentnie realizuje zadanie polegające na wzmacnianiu tak wychowawczej, jak i profilaktycznej funkcji polskiej szkoły. Kontynuowane są również próby przeciwdziałania negatywnym skutkom izolacji zarówno uczniów, jak i nauczycieli spowodowanej przebytą izolacją epidemiczną COVID-19. I tak jak to miało miejsce w roku poprzednim, wytyczne Ministra Edukacji i Nauki nie wspominają ani o ewaluacji, ani o monitoringu. Natomiast zwraca się uwagę na program „Laboratoria przyszłości” oraz na kwestie oceniania wewnątrzszkolnego. Jaki z tego wniosek? Przeanalizujemy to poniżej.
W roku szkolnym 2023/2024 priorytet polskiej edukacji będzie stanowiło dziesięć następujących podstawowych zagadnień (swoisty dekalog oświatowy, czyli o jeden więcej niż w rok temu). Jednocześnie wyznaczone zostały główne kierunki realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego dla kuratorów oświaty. Kierunki te stanowią również istotny wyznacznik do planowania przez dyrektorów podobnych działań w szkołach i placówkach oświatowych.
Główne obszary działań w zakresie kontroli zostały opisane w następujący sposób.
POLECAMY
- W przedszkolach ogólnodostępnych i integracyjnych: „Zgodność z przepisami prawa zwiększenia dostępności i jakości wsparcia udzielanego dzieciom przez nauczycieli specjalistów, w tym pedagogów specjalnych”.
- W szkołach podstawowych, liceach ogólnokształcących, technikach, branżowych szkołach I stopnia (ogólnodostępnych i integracyjnych): „Zgodność z przepisami prawa zwiększenia dostępności i jakości wsparcia udzielanego uczniom przez nauczycieli specjalistów, w tym pedagogów specjalnych”.
- W publicznych przedszkolach, szkołach podstawowych, liceach ogólnokształcących, technikach, branżowych szkołach I stopnia: „Prawidłowość wykorzystania podręczników i książek pomocniczych do kształcenia uczniów w zakresie niezbędnym do podtrzymania poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej”.
Można wyraźnie zauważyć, że wytycznych dotyczących kontroli jest zdecydowanie mniej niż w roku ubiegłym (obecnie jest ich 3, a poprzednio było aż 7).
Głównym zagadnieniem kontrolnym jest zgodne z przepisami prawa funkcjonowanie specjalistów, a zwłaszcza pedagogów specjalnych. Stanowisko pedagoga specjalnego jest nowe i pojawiło się dopiero w minionym roku szkolnym, dlatego też należy dokładnie przeanalizować jego prawidłowe funkcjonowanie, a tym samym – zagadnienie efektywnej realizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkołach i placówkach oświatowych.
Komentarz do kierunków polityki oświatowej państwa na rok szkolny 2023/2024
Dokładniejsze zapoznanie się z wyznaczonymi przez Ministerstwo Edukacji i Nauki kierunkami polityki oświatowej państwa pozwala stwierdzić, że stanowią one częściową kontynuację zadań z roku poprzedniego. Ponadto bardzo wyraźnie charakteryzowana jest rola i znaczenie rodziny, umiejętności cyfrowych oraz optymalne wykorzystanie sprzętu zakupionego w ramach projektu „Laboratoria przyszłości”. Zwrócono również szczególną uwagę na wsparcie psychologiczne związane z negatywnymi skutkami minionej sytuacji epidemicznej, co nadal wymaga prowadzenia intensywnych działań w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
Jak zatem nowe wytyczne będą determinowały pracę szkół i placówek oświatowych?
[1] Kontynuacja działań na rzecz szerszego udostępnienia kanonu i założeń edukacji klasycznej oraz sięgania do dziedzictwa cywilizacyjnego Europy, w tym wsparcie powrotu do szkół języka łacińskiego jako drugiego języka obcego.
Pierwszy priorytet wskazuje na kontynuowanie działań sankcjonujących powrót do korzeni kształcenia. Wśród nienaruszalnych założeń edukacji klasycznej znajduje się prawda o predyspozycji człowieka do uzyskiwania sprawności umysłowych, wśród których są i te niedające się źle użyć w działaniu, czyli cnoty. Myśląc o celach nauczania w szkole, koncentrujemy uwagę na uzyskiwaniu sprawności intelektualnych, takich jak: pojętność (intellectus), wiedza i mądrość, ale utrzymujemy w polu uwagi takie cnoty jak roztropność, sprawiedliwość, umiarkowanie i męstwo. Sprawności umysłowe, które ma na względzie edukacja klasyczna, z jednej strony wymagają dłuższego etapu cierpliwego wyćwiczenia (a nie błyskawicznego, mechanicznego wytrenowania), a z drugiej strony – dają człowiekowi większą samodzielność w działaniu (a nie tylko uruchamiania gotowych wariantów rozwiązań). W systemach edukacji zmierzających przede wszystkim do ludzkiej dojrzałości wychowanków zabiega się, by kompetencje miękkie (tak cenione na rynku pracy) powstawały w powiązaniu ze sprawnościami, a nie zamiast nich. Edukacja klasyczna jest właśnie takim systemem. Dzisiaj przy aktualizacji edukacji klasycznej powinniśmy oczywiście uniknąć ślepej uliczki encyklopedyzmu, ale też nie lekceważyć tego, co w erze nowoczesności wniósł rozwój wiedzy, np. w naukach przyrodniczych.
Niestety, nie dysponujemy dziś niczym, co w istniejącej infrastrukturze myśli i praktyki edukacyjnej byłoby gotową wersją edukacji klasycznej do zastosowania w szkole, choćby i po niewielkiej aktualizacji. Wszyscy jesteśmy skazani na odszukanie przerwanego szlaku, a następnie na zaaplikowanie do dzisiejszej edukacji tego, co znaleźliśmy. To ostatnie zaś zakłada dokładne przemyślenie i odróżnienie w ideale edukacji klasycznej tego, co jest jego nienaruszalnym założeniem, następnie tego, co tworzy jego strukturę łączącą niezmienne ze zmiennym, a na końcu tego, co jest w zasadzie zmiennym materiałem.
Logiczną konsekwencją edukacji klasycznej jest wychowanie patriotyczne. Należy zatem pamiętać, że kształtowanie postaw patriotycznych służy identyfikacji narodowej i kulturowej, przygotowuje do życia w społeczeństwie, wpływa na kształtowanie więzi z krajem. Jest to obowiązkiem każdego nauczyciela zgodnie z zapisem znajdującym się we wstępie do ustawy o systemie oświaty.
Niewątpliwie zainteresowanie łaciną uczniów w młodym wieku może mieć znaczący wpływ na ich przyszłe wybory zawodowe i edukacyjne, zwłaszcza dla uczniów o humanistycznych zainteresowaniach. Znakomita większość polskiej poezji średniowiecza była pisana językiem łacińskim, tak samo jak w okresie wczesnego humanizmu renesansowego. Znajomość łaciny otwiera drzwi do szerszego kontekstu polskiego dziedzictwa narodowego tworzącego swoisty pomost między tym, co polskie a zachodnie, zuniwersalizowane właśnie dzięki łacinie. Niemniej każdy, kto miał kiedykolwiek styczność z językiem łacińskim, wie, że jej nauka jest zadaniem niełatwym. Zawiłości gramatyczne mogą wydawać się przytła...
