Regulacje dotyczące oceny pracy
Wobec nauczycieli niezajmujących kierowniczych stanowisk bez zmian pozostaną ogólne zasady oceniania ich pracy określone w przepisach art. 6a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2016 r., poz. 1379). Natomiast dotychczas obowiązujące rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 grudnia 2012 r. w sprawie kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczyciela, trybu postępowania odwoławczego oraz składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego (Dz. U. z 2012 r., poz. 1538) zostanie uchylone najpóźniej z dniem 2 stycznia 2017 r. W projekcie (z dnia 3 października) nowego rozporządzenia o tym samym tytule MEN przewiduje obowiązywanie nowych przepisów wykonawczych od dnia 1 stycznia 2017 r.
Zainicjowanie postępowania oceniającego pracę nauczyciela
Nadal oceny pracy nauczyciela, z wyjątkiem stażysty, dokonuje dyrektor samorządowej szkoły zatrudniającej nauczyciela − z własnej inicjatywy lub na wniosek zainteresowanego nauczyciela, kuratora oświaty, organu prowadzącego (wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa), rady szkoły lub rady rodziców. W szkołach niepublicznych oraz publicznych prowadzonych przez inne osoby niż j.s.t. procedura oceniająca jest wszczynana na wniosek nauczyciela, organu prowadzącego lub z inicjatywy dyrektora.
Obowiązujące terminy
Od poprzedniej oceny pracy nauczyciela musi upłynąć co najmniej rok, zaś na sporządzenie nowej oceny dyrektor ma 3 miesiące od złożenia wniosku. Do rocznego okresu nie wlicza się usprawiedliwionej nieobecności w pracy trwającej dłużej niż miesiąc oraz ferii, a także − w szkołach nieferyjnych (co stanowi nowe rozwiązanie) − okresów urlopu wypoczynkowego trwającego nieprzerwanie co najmniej 14 dni kalendarzowych. O zamiarze dokonania oceny z inicjatywy dyrektora lub na wniosek innego uprawnionego organu nauczyciel musi zostać zawiadomiony na piśmie – tak jak dotychczas − co najmniej miesiąc wcześniej.
Ustalanie oceny pracy
Dokonywanie oceny może zostać poprzedzone zasięgnięciem opinii na temat pracy nauczyciela, sporządzonej przez doradcę metodycznego ewentualne innego nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego. Dyrektor może również zasięgnąć opinii samorządu uczniowskiego.
Kryteria oceny pracy nauczyciela nadal obejmują ustalony w ramach nadzoru pedagogicznego stopień realizacji podstawowych obowiązków służbowych nauczyciela, wymienionych w art. 6 KN i art. 4 ustawy o systemie oświaty, zadań statutowych szkoły oraz obowiązków służbowych wykonywanych w ramach obowiązującego czasu pracy, wyliczonych w art. 42 ust. 2 KN. Nowe rozporządzenie powiela zawarte w poprzednich przepisach wykonawczych wytyczne, które dyrektor powinien mieć na uwadze przy ustalaniu oceny, w tym w szczególności poprawność merytoryczną i metodyczną prowadzonych zajęć oraz wynikających z zadań statutowych, zaangażowanie zawodowe nauczyciela, aktywność w doskonaleniu zawodowym, działania w zakresie wspomagania wszechstronnego rozwoju ucznia czy przestrzeganie porządku pracy.
Sama ocena nadal ma charakter opisowy i jest zakończona stwierdzeniem uogólniającym według niezmienionej skali: ocena wyróżniająca, dobra, negatywna.
O zamiarze dokonania oceny z inicjatywy dyrektora lub na wniosek innego uprawnionego organu nauczyciel musi zostać zawiadomiony na piśmie – tak jak dotychczas − co najmniej miesiąc wcześniej.
Dokumentowanie oceny pracy
Dyrektor szkoły jeszcze przed ustaleniem oceny jest obowiązany zapoznać nauczyciela z pisemnym projektem oceny oraz wysłuchać jego uwag i zastrzeżeń. Nauczyciel ma maksymalnie 3 dni od dnia zapoznania się z projektem oceny na zgłoszenie pisemnych uwag. Na wniosek nauczyciela przy zapoznawaniu go z projektem oceny oraz wysłuchaniu jego uwag i zastrzeżeń może być obecny przedstawiciel wskazanej przez nauczyciela zakładowej (międzyzakładowej) organizacji związkowej.
Ocena jest sporządzana w formie pisemnej. Treść karty oceny pracy po zmianach określi nowe rozporządzenie, zaś MEN zrezygnował z ustalenia wzoru tego dokumentu.
Karta zawiera następujące dane: imię (imiona) i nazwisko nauczyciela, datę i miejsce urodzenia nauczyciela,miejsce zatrudnienia i zajmowane stanowisko, staż pracy pedagogicznej, stopień awansu zawodowego, wykształcenie, datę dokonania ostatniej oceny pracy, stwierdzenie uogólniające co do oceny pracy, uzasadnienie oceny pracy, datę sporządzenia oceny pracy, podpis osoby dokonującej oceny pracy, pouczenie o terminie i trybie wniesienia odwołania od oceny pracy.
MEN już nie wymaga zamieszczania w karcie oceny pracy informacji o dacie rozpoczęcia pracy w danej szkole oraz formie nawiązania stosunku pracy. Oryginał karty oceny pracy jest doręczany nauczycielowi, a odpis wpinany do akt osobowych.
Odwołanie od oceny pracy
W terminie 14 dni od dnia doręczenia karty oceny pracy nauczyciel niezadowolony z oceny może się odwołać do kuratora oświaty. Odwołanie wnosi się za pośrednictwem dyrektora szkoły. Kurator powołuje zespół oceniający w składzie cztero- lub pięcioosobowym: przedstawiciel kuratora oświaty jako przewodniczący zespołu, przedstawiciel Rady Pedagogicznej, przedstawiciel rodziców wchodzących w skład rady szkoły (ewentualnie rady rodziców), doradca metodyczny, przedstawiciel zakładowej (międzyzakładowej) organizacji związkowej, o ile nauczyciel go wskaże. Zespół oceniający ma 30 dni na rozpatrzenie odwołania oraz na ustalenie nowej oceny pracy, jeśli uzna taką potrzebę.
Nowym rozwiązaniem jest obowiązek sporządzenia przez zespół oceniający karty oceny pracy w razie jej zmiany, której odpis jest obowiązkowo wpinany do akt osobowych nauczyciela. Zespół oceniający jest również uprawniony do podtrzymania oceny zakwestionowanej przez nauczyciela, co według nowych zasad wymaga sporządzenia pisemnego uzasadnienia. Nauczycielowi nie przysługuje prawo dalszego odwoływania się od rozstrzygnięcia zespołu powołanego przez kuratora oświaty.
Odmienności dotyczące oceny pracy dyrektora
Przeważająca część regulacji o ocenie pracy nauczyciela dotyczy również oceniania dyrektora oraz nauczyciela, któremu czasowo powierzono pełnienie obowiązków dyrektora szkoły, z odrębnościami wprost wynikającymi z KN i przepisów wykonawczych.
Z nowym rokiem wzmocnieniu ulega rola kuratora oświaty w ocenianiu nauczyciela zajmującego stanowisko dyrektora lub p.o. dyrektora. Zamiast obowiązującej do dnia 31 grudnia 2016 r. kompetencji organu prowadzącego do ustalania oceny pracy takiego nauczyciela w porozumieniu z kuratorem oświaty, wiodącą rolę w ocenianiu przejmuje kurator oświaty, zobowiązany do działania przy ocenianiu w porozumieniu z organem prowadzącym. Nadal przed ustaleniem oceny obowiązkowe pozostaje zasięganie pisemnych opinii rady szkoły oraz zakładowych (międzyzakładowych) organizacji związkowych działających w szkole.
Nowym rozwiązaniem jest obowiązek sporządzenia przez zespół oceniający karty oceny pracy w razie jej zmiany, której odpis jest obowiązkowo wpinany do akt osobowych nauczyciela.
Pewnemu doprecyzowaniu ulegają zarówno kryteria oceny pracy dyrektora, jak i dokonywanie ocen cząstkowych. Analiza obejmuje podstawowe obowiązki służbowe na stanowisku nauczyciela (art. 6 KN i art. 4 uso), realizowanie obowiązków służbowych wykonywanych w ramach obowiązującego czasu pracy (art. 42 ust. 2 KN), zadań związanych z kierowaniem szkołą (art. 7 ust. 2 KN, art. 39 ust. 1, 3 i 4 uso).
Stopień wywiązywania się z ocenianych obowiązków jest ustalany w wyniku sprawowanego nadzoru pedagogicznego oraz nadzoru organu prowadzącego w zakresie spraw finansowych i administracyjnych.
Jeśli chodzi o oceny cząstkowe, organ prowadzący szkołę bada dysponowanie środkami określonymi w planie finansowym przedszkola i ich prawidłowe wykorzystanie, wywiązywanie się z obowiązków pracodawcy oraz zapewnianie odpowiednich warunków organizacyjnych do realizacji zadań dydaktycznych i opiekuńczo-wychowawczych (art. 39 ust. 1 pkt 5 i ust. 3 uso, art. 7 ust. 2 pkt 5 KN). Kurator oświaty cząstkowo ocenia wykonywanie obowiązków na stanowisku nauczyciela wobec uczniów, sprawowanie wewnętrznego nadzoru pedagogicznego, współdziałanie ze szkołami wyższymi w organizacji praktyk pedagogicznych, realizowanie obowiązków służbowych wykonywanych w ramach obowiązującego czasu pracy (art. 4, art. 39 ust. 1 pkt 2 i 7 uso, art. 42 ust. 2 KN).
Poszerzeniu ulega natomiast katalog zadań dyrektora i nauczyciela p.o. dyrektora ocenianych przez kuratora oświaty w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę. Organy w porozumieniu analizują tak jak dotychczas: kierowanie działalnością szkoły oraz jej reprezentacją na zewnątrz, sprawowanie opieki nad uczniami oraz stwarzanie warunków harmonijnego rozwoju psychofizycznego, realizowanie uchwał rady szkoły oraz Rady Pedagogicznej podjętych w ramach ich kompetencji stanowiących, wykonywanie zarządzeń organów nadzorujących szkołę, wykonywanie innych zadań wynikających z przepisów szczególnych, wykonywanie podstawowych zadań służbowych na stanowisku nauczyciela, tworzenie warunków do rozwijania samorządnej i samodzielnej pracy uczniów, zapewnienie pomocy nauczycielom w realizacji ich zadań i ich doskonaleniu zawodowym.
Dodatkowo organy będą wspólnie oceniały nowe obszary: wykonywanie zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom i nau-
czycielom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę, stwarzanie warunków do działania w szkole wolontariuszy, stowarzyszeń i innych organizacji,
Wzmocnieniu ulega rola kuratora oświaty w ocenianiu nauczyciela zajmującego stanowisko dyrektora lub p.o. dyrektora. Doprecyzowane są zarówno kryteria oceny pracy dyrektora, jak i dokonywanie ocen cząstkowych.Poszerzeniu ulega katalog zadań dyrektora i nauczyciela p.o. dyrektora ocenianych przez kuratora oświaty w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę.
których celem statutowym jest działalność wychowawcza lub rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły, realizacja zaleceń wynikających z orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego ucznia, współpraca z kolegialnymi organami szkoły oraz z rodzicami uczniów i samorządem uczniowskim, zapewnienie bezpieczeństwa uczniom i nauczycielom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę (art. 39 ust. 1 pkt 1, 3, 4, 5a i 6, 9, 10 i ust. 4 uso, art. 6 i art. 7 ust. 2 pkt 2−4 i pkt 6 KN).
W karcie oceny pracy dyrektora i nauczyciela p.o. dyrektora od nowego roku nie przewiduje się już wpisywania daty powierzenia stanowiska kierowniczego.
Od ustalonej oceny przysługuje prawo złożenia wniosku do kuratora oświaty o ponowne ustalenie oceny jego pracy w terminie 14 dni od dnia doręczenia oceny.
Ocena pracy według nowych zasad będzie dokonywana w sprawach dyrektorów i nauczycieli, które zostały wszczęte najwcześniej w dniu wejścia w życie znowelizowanych przepisów KN oraz nowego rozporządzenia MEN. Natomiast postępowania oceniające wszczęte i niezakończone przed zmianą regulacji będą toczyły się według dotychczasowych przepisów.
