Szkoła jest instytucją społeczną, której głównym zadaniem jest kształcenie i wychowanie dzieci i młodzieży wg schematów przyjętych w danym społeczeństwie. Szkołę tworzą nauczyciele i pracownicy administracyjno-obsługowi, uczniowie oraz ich rodzice. Każde ze środowisk posiada w szkole swoją reprezentację: rodzice mogą się zaangażować w pracę rady rodziców, uczniowie w pracę samorządu uczniowskiego, nauczyciele tworzą radę pedagogiczną, a wszystkie te środowiska łączy rada szkoły (jeśli zostanie powołana).
Organy kolegialne szkoły
-
Rada pedagogiczna jest kolegialnym organem szkoły w zakresie realizacji jej zadań statutowych dotyczących kształcenia, wychowania i opieki. Jest organem współzarządzającym szkołą, o bardzo licznych kompetencjach. Rada pedagogiczna działa w szkole lub placówce zatrudniającej co najmniej 3 nauczycieli. W jej skład wchodzą: dyrektor szkoły lub placówki, który jest jej przewodniczącym, i wszyscy nauczyciele zatrudnieni w szkole lub placówce oraz pracownicy innych zakładów pracy pełniący funkcję instruktorów praktycznej nauki zawodu lub prowadzący pracę wychowawczą z młodocianymi pracownikami w placówkach zbiorowego zakwaterowania, dla których praca dydaktyczna i wychowawcza stanowi podstawowe zajęcie.
-
Rada szkoły stanowi forum porozumienia całej społeczności szkolnej (w skład rady szkoły co do zasady wchodzą w równej
liczbie: nauczyciele wybrani przez ogół nauczycieli, rodzice wybrani przez ogół rodziców, uczniowie wybrani przez ogół uczniów), służące rozwiązywaniu wszystkich spraw wewnątrzszkolnych. Rada szkoły jest najwyższym organem wewnętrznym szkoły o charakterze uchwałodawczym i opiniodawczym. Jest ona organem fakultatywnym, co oznacza, że szkoła nie ma obowiązku jego powoływania. W szkołach, w których rada szkoły nie została powołana, jej zadania wykonuje rada pedagogiczna. -
Rada rodziców jest autonomicznym organem szkoły samodzielnie podejmującym uchwały i wydającym opinie w obszarach wskazanych przez ustawę1. Rada rodziców to demokratycznie wybrana grupa przedstawicieli rodziców wszystkich uczniów danej szkoły. Reprezentują oni ogół rodziców w kontaktach z innymi organami szkoły, z instytucjami pozaszkolnymi (w ramach swoich kompetencji i zadań) oraz z radami rodziców z innych szkół. Rada rodziców nikomu nie podlega, jest organem całkowicie niezależnym od innych organów szkoły, w tym od rady pedagogicznej oraz dyrektora szkoły.
-
Samorząd uczniowski tworzą wszyscy uczniowie szkoły lub placówki, a organy samorządu są jedynymi reprezentantami ogółu uczniów. Samorząd może przedstawiać radzie szkoły lub placówki, radzie pedagogicznej oraz dyrektorowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach szkoły lub placówki, w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów.
|
Rada pedagogiczna |
Rada rodziców |
Samorząd uczniowski |
Rada szkoły |
|---|---|---|---|
|
W ramach kompetencji stanowiących:
|
Może występować do dyrektora i innych organów szkoły lub placówki, organu prowadzącego szkołę lub placówkę oraz organu sprawującego nadzór pedagogiczny z wnioskami i opiniami we wszystkich sprawach szkoły lub placówki |
Może przedstawiać radzie szkoły lub placówki, radzie pedagogicznej oraz dyrektorowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach szkoły lub placówki, w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów, takich jak:
|
Może występować do organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą lub placówką z wnioskami o zbadanie i dokonanie oceny działalności szkoły lub placówki, jej dyrektora lub innego nauczyciela zatrudnionego w szkole lub placówce – wnioski te mają dla organu charakter wiążący |
| Może wystąpić z wnioskiem o odwołanie nauczyciela ze stanowiska dyrektora lub z innego stanowiska kierowniczego w szkole lub placówce | - | - | - |
| Opiniuje organizację pracy szkoły lub placówki, w tym tygodniowy rozkład zajęć edukacyjnych, oraz organizację kwalifikacyjnych kursów zawodowych, jeżeli szkoła lub placówka takie kursy prowadz | Może wnioskować do dyrektora szkoły / placówki o dokonanie oceny pracy nauczyciela | W porozumieniu z dyrektorem szkoły lub placówki może podejmować działania z zakresu wolontariatu | Może wnioskować do dyrektora szkoły / placówki o dokonanie oceny pracy nauczyciela |
| Opiniuje projekt planu finansowego szkoły lub placówki | Opiniuje projekt planu finansowego składany przez dyrektora szkoły | - | Opiniuje projekt planu finansowego szkoły lub placówki |
| Opiniuje wnioski dyrektora o przyznanie nauczycielom odznaczeń, nagród i innych wyróżnień | W celu wspierania działalności statutowej szkoły lub placówki może gromadzić fundusze z dobrowolnych składek rodziców oraz innych źródeł i decydować o sposobach ich wydatkowania | - | W celu wspierania działalności statutowej szkoły lub placówki może gromadzić fundusze z dobrowolnych składek oraz innych źródeł i decydować o sposobach ich wydatkowania |
| Opiniuje propozycje dyrektora szkoły lub placówki w sprawach przydziału nauczycielom stałych prac i zajęć w ramach wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatkowo płatnych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych | - | - | Z własnej inicjatywy ocenia sytuację oraz stan szkoły lub placówki i występuje z wnioskami do dyrektora, rady pedagogicznej, organu prowadzącego szkołę lub placówkę oraz do wojewódzkiej rady oświatowej, w szczególności w sprawach organizacji zajęć, o których mowa w art. 109 ust. 1 pkt 2 i 5–7 |
| Opiniuje dopuszczenie do użytku w szkole zaproponowanych przez nauczycieli programów nauczania | - | - | - |
| Opiniuje wnioski dyrektora szkoły o przyznanie uczniom stypendiów za wyniki w nauce i osiągnięcia sportowe | - | - | - |
| Może wystąpić z wnioskiem o odwołanie nauczyciela ze stanowiska dyrektora lub z innego stanowiska kierowniczego w szkole lub placówce | - | - | - |
Zasady współpracy z radą pedagogiczną
Zgodnie z literą prawa2 rada pedagogiczna ma obowiązek współpracować ze wszystkimi organami działającymi w szkole/placówce w zakresie swoich kompetencji. Jak powinna przebiegać ta współpraca? Najczęściej współpraca przybiera charakter wydawania opinii lub osiągania porozumień. Rada pedagogiczna przygotowuje projekt statutu szkoły lub placówki albo jego zmian i przedstawia do uchwalenia radzie szkoły lub placówki. Rada pedagogiczna po zaopiniowaniu przez radę szkoły lub placówki zatwierdza plany pracy szkoły lub placówki. Podejmuje również uchwały w sprawie eksperymentów pedagogicznych w szkole lub placówce po uprzednim zaopiniowaniu ich projektów przez radę szkoły lub placówki oraz radę rodziców. Rada rodziców uchwala w porozumieniu z radą pedagogiczną program wychowawczo-profilaktyczny szkoły lub placówki. Jeżeli rada rodziców w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia roku szkolnego nie uzyska porozumienia z radą pedagogiczną w sprawie programu wychowawczo-profilaktycznego szkoły lub placówki, to program ten ustala dyrektor szkoły lub placówki w uzgodnieniu z organem sprawującym nadzór pedagogiczny. Program ustalony przez dyrektora szkoły lub placówki obowiązuje do czasu uchwalenia programu przez radę rodziców w porozumieniu z radą pedagogiczną. W szkołach i placówkach, w których nie tworzy się rad rodziców, program wychowawczo-profilaktyczny szkoły lub placówki uchwala rada pedagogiczna. W przypadku stwierdzenia niedostatecznych efektów kształcenia lub wychowania w szkole lub placówce dyrektor szkoły (wraz z nauczycielami) ma obowiązek opracować program i harmonogram poprawy efektywności kształcenia lub wychowania. Realizacja takiego programu w szkole może nastąpić po uzyskaniu opinii rady rodziców. Współpracy wszystkich organów szkoły wymaga również wprowadzenie obowiązku noszenia przez uczniów na terenie szkoły jednolitego stroju.
Dyrektor szkoły lub placówki może w drodze decyzji skreślić ucznia z listy uczniów w przypadkach określonych w statucie szkoły lub placówki. Skreślenie następuje na podstawie uchwały rady pedagogicznej, po zasięgnięciu opinii samorządu uczniowskiego.
Współpracy organów wymaga również ustalenie zestawu podręczników i materiałów edukacyjnych i ćwiczeniowych obowiązujących w szkole. Zgodnie z art. 22ab ust. 4 ustawy o systemie oświaty3 dyrektor szkoły na podstawie propozycji zespołów nauczycieli oraz w przypadku braku porozumienia w zespole nauczycieli w sprawie przedstawienia propozycji podręczników lub materiałów edukacyjnych ustala:
- zestaw podręczników lub materiałów edukacyjnych obowiązujący we wszystkich oddziałach danej klasy przez co najmniej trzy lata szkolne,
- materiały ćwiczeniowe obowiązujące w poszczególnych oddziałach w danym roku szkolnym – po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i rady rodziców.
Zgodnie z § 17 ust. 7 i 8 rozporządzenia MEN z dnia 3 sierpnia 2017 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1534) w przypadku stwierdzenia, że roczna ocena klasyfikacyjna zachowania została ustalona niezgodnie z przepisami dotyczącymi trybu ustalania tych ocen, przedstawiciele rady pedagogicznej (dyrektor szkoły albo nauczyciel wyznaczony przez dyrektora szkoły, wychowawca oddziału, nauczyciel prowadzący zajęcia edukacyjne w danym oddziale, pedagog i psycholog, jeżeli są zatrudnieni w szkole), przedstawiciel samorządu uczniowskiego i przedstawiciel rady rodziców mają obowiązek współpracować w ramach komisji, która ustala roczną ocenę klasyfikacyjną zachowania.
Natomiast § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 marca 2017 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz. U. z 2017 r., poz. 649) nakłada obowiązek współpracy pomiędzy organami szkoły w zakresie wyboru imienia szkoły. Co prawda, szkole nadaje imię organ prowadzący szkołę, to czyni to na wniosek rady szkoły, a w przypadku braku rady szkoły – na wspólny wniosek rady pedagogicznej, rady rodziców i samorządu uczniowskiego. W szkołach, w których nie tworzy się rad rodziców, imię nadaje organ prowadzący szkołę na wspólny wniosek rady pedagogicznej i samorządu uczniowskiego. W szkołach, w których nie tworzy się samorządu uczniowskiego, imię nadaje organ prowadzący szkołę na wspólny wniosek rady pedagogicznej i rady rodziców.
W wielu sprawach dotyczących pracy szkoły ww. organy działają samodzielnie. W tabeli zestawiono kompetencje organów, zgodnie z którymi mogą bez konieczności współpracy podejmować decyzje i działania.
