O rok starsze dzieci w szkole podstawowej
Zmiany przepisów uwzględniają problemy zgłaszane przez rodziców sześciolatków, zwłaszcza tych, które w bieżącym roku rozpoczęły spełnianie obowiązku szkolnego w klasach I łączonych z siedmiolatkami. Problemy dotyczą sfery emocjonalnej najmłodszych pierwszoklasistów, braku przygotowania szkół podstawowych do przyjęcia tak małych dzieci (brak infrastruktury, niedostosowanie opieki świetlicowej do małych dzieci), trudności w koncentracji, nauce i wykonywaniu poleceń nauczycieli (zwłaszcza w obecności o rok starszych kolegów), organizacji nauki i opieki w sposób wymuszający nadmiernie długie siedzenie przy stolikach.
Dostrzegając powyższe niedogodności, ustawodawca postanowił w znowelizowanym art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2015 r., poz. 2156), dalej: u.s.o., że od dnia 1 września 2016 r. obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, oraz trwa do ukończenia gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18. roku życia. Odpowiednio, wychowanie przedszkolne obejmie dzieci od początku roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 3 lata, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat (art. 14 ust. 1 u.s.o.). Powołane regulacje dotyczą dzieci zdrowych oraz sytuacji typowych. O rok później (w porównaniu z dotychczasowymi zasadami) do szkoły mogą iść także dzieci niepełnosprawne, które posiadają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Na podstawie art. 14 ust. 1a u.s.o., takie dzieci mogą pozostać objęte wychowaniem przedszkolnym w wieku powyżej 7 lat, nie dłużej jednak niż do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 9 lat, o ile rodzice złożą do dyrektora publicznej szkoły podstawowej wniosek o odroczenie dziecka w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat i ewentualnie ponownie także w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 8 lat (art. 16 a u.s.o.). W roku szkolnym 2016/2017 z odroczenia spełniania obowiązku szkolnego będą mogły także skorzystać dzieci urodzone w 2007 r., pod warunkiem jednak, że rodzice złożą wniosek w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 9 lat, oraz już w bieżącym roku szkolnym dziecko jest odroczone (art. 10 nowelizacji u.s.o. w zw. z art. 14 ust. 1a u.s.o. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 września 2014 r.). Naukę w szkole w wieku 8 lat rozpoczną te zdrowe dzieci, których rodzice nie później niż do dnia 31 sierpnia w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, złożą do dyrektora szkoły podstawowej obwodowej wniosek o odroczenie rozpoczęcia spełniania przez dziecko obowiązku szkolnego o jeden rok szkolny, ze względu na wydaną opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej o potrzebie odroczenia.
Sześciolatki w szkole
Wprawdzie od nowego roku szkolnego obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym zostaną objęte sześciolatki (art. 14 ust. 3 u.s.o.), ale rodzice dziecka w tym wieku będą mogli zdecydować, że zamiast nauki w przedszkolu zapiszą dziecko do I klasy szkoły podstawowej. Zgodnie z nową regulacją (art. 16 ust. 1a u.s.o.), dyrektor szkoły podstawowej ma obowiązek przyjąć dziecko, które w danym roku kalendarzowym kończy 6 lat, jeżeli dziecko korzystało z wychowania przedszkolnego w roku szkolnym poprzedzającym rok szkolny, w którym ma rozpocząć naukę w szkole podstawowej albo dziecko posiada opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej o możliwości rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej. Dziecko, które zostało wcześniej przyjęte do szkoły podstawowej, jest zwolnione z obowiązku odbywania rocznego przygotowania przedszkolnego (art. 16 ust. 2 u.s.o.). Nie będzie mogło natomiast rozpocząć nauki w szkole, jeśli w wieku 5 lat nie uczęszczało do przedszkola albo rodzic nie przedłoży opinii poradni.
Wprawdzie od nowego roku szkolnego obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym zostaną objęte sześciolatki (art. 14 ust. 3 u.s.o.), ale rodzice dziecka w tym wieku będą mogli zdecydowac, że zamiast nauki w przedszkolu zapiszą dziecko do I klasy szkoły podstawowej.
Szczególna sytuacja dzieci urodzonych w 2009 r.
Ustawodawca uwzględnił potrzebę wyrównania szans edukacyjnych tych dzieci, które w roku szkolnym 2015/2016 jako sześciolatki rozpoczęły naukę w klasie I szkoły podstawowej. Dzieci urodzone w 2009 r. w nowym roku szkolnym 2016/2017 będą mogły, ale nie będą musiały (w zależności od decyzji rodziców), przejść do II klasy. Szczegółowe rozwiązania dotyczące tej grupy dzieci szczegółowo normuje przepis przejściowy − art. 9 nowelizacji u.s.o.
Rodzice, którzy uznają, że ze względu na potrzeby dziecka przejście do wyższej klasy byłoby dla niego nadmiernym obciążeniem, mają termin do dnia 31 marca 2016 r. na złożenie wniosku do dyrektora szkoły podstawowej, do której dziecko uczęszcza, o kontynuowanie nauki w klasie I szkoły podstawowej w roku szkolnym 2016/2017 przez siedmiolatka i to bez obowiązku brania udziału w postępowaniu rekrutacyjnym. Gdyby natomiast rodzice chcieli, aby w nowym roku dziecko uczyło się w I klasie w innej szkole podstawowej, we wskazanym terminie muszą złożyć wniosek dotyczący kontynuacji do dyrektora innej wybranej szkoły podstawowej publicznej lub niepublicznej (z tym że w takim wypadku dziecko weźmie już udział w rekrutacji), a także o złożeniu powyższego wniosku muszą powiadomić dyrektora szkoły podstawowej, do której dziecko aktualnie uczęszcza.
Dziecko, które w przyszłym roku ponownie będzie uczniem I klasy, nie podlega w bieżącym roku szkolnym klasyfikacji rocznej i promowaniu do klasy II szkoły podstawowej oraz nie otrzyma świadectwa szkolnego promocyjnego.
Rodzice pierwszoklasisty urodzonego w 2009 r. zyskali jeszcze jedną możliwość. Mianowicie, po złożeniu wniosku o kontynuowanie nauki w klasie I, mogą złożyć wniosek o przyjęcie dziecka w trakcie roku szkolnego 2015/2016 do wybranego przez siebie przedszkola, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej lub do innej formy wychowania przedszkolnego. Nie mają jednak gwarancji, że ich wniosek, adresowany odpowiednio do dyrektora przedszkola lub szkoły podstawowej albo osoby prowadzącej inną formę wychowania przedszkolnego, zostanie pozytywnie rozpatrzony. W razie wyrażenia zgody na przyjęcie dziecka dyrektor przedszkola, szkoły podstawowej albo osoba prowadząca inną formę wychowania przedszkolnego niezwłocznie informuje o tym dyrektora szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka. Natomiast w przypadku nieprzyjęcia dziecka (co w szczególności może nastąpić z powodu braku miejsc) dziecko będzie kontynuowało naukę w klasie I szkoły podstawowej zarówno w bieżącym, jak i następnym roku szkolnym.
Struktura pierwszoklasistów w roku szkolnym 2016/2017
W dniu 1 września 2016 r. w szkolnych ławkach najmłodszej klasy szkoły podstawowej zasiądą:
- dzieci siedmioletnie, którym w roku szkolnym 2015/2016 odroczono jako sześciolatkom rozpoczęcie spełniania obowiązku szkolnego,
- dzieci siedmioletnie, które są obecnie w I klasie jako sześciolatki i na wniosek rodziców będą kontynuować naukę w tej klasie w roku szkolnym 2016/2017,
- dzieci sześcioletnie urodzone w 2010 r., które na wniosek rodziców rozpoczną spełnianie obowiązku szkolnego.
Zwolnienia z obowiązku rekrutacji do I klas
Od 1 września 2016 r do szkół podstawowych bez udziału w naborze zostaną przyjęte dzieci zamieszkałe w obwodzie danej szkoły, które uczyły się w przedszkolu, innej formie wychowania przedszkolnego albo w oddziale przedszkolnym w tej szkole lub są przyjmowane jak sześciolatki na wniosek rodziców oraz dzieci urodzone w 2009 r., które będą kontynuowały naukę jako pierwszoklasiści tej samej szkoły (art. 20e u.s.o.). Dzieci spoza obwodu, które korzystają z wychowania przedszkolnego w oddziale danej szkoły podstawowej, również nie muszą brać udziału w rekrutacji do I klasy tej szkoły, chyba że wójt (burmistrz, prezydent miasta) wskaże rodzicom do dnia 15 czerwca 2016 r. inną szkołę pozaobwodową (art. 7 i art. 8 nowelizacji u.s.o.). Dzieci spoza obwodu szkoły, które nie kontynuują w niej nauki w klasie I ani nie uczęszczały w niej do oddziału przedszkolnego, będą brały udział w rekrutacji (art. 20a i nast. u.s.o.).
Inne zmiany dotyczące szkół podstawowych
Najpóźniej do dnia 1 września 2019 r. będzie obowiązywało rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 r. Nr 61, poz. 624), ze względu na konieczność opracowania przez MEN nowej podstawy programowej (znowelizowany art. 5 ustawy z dnia 30 sierpnia 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r., poz. 1265).
Do dnia 31 sierpnia 2019 r. wydłużono funkcjonowanie oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych, zaś oddziały istniejące po tym dniu zostaną przekształcone w przedszkola (art. 5 ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw − Dz. U. z 2013 r., poz. 827 z późn. zm.).
Kurator oświaty będzie wydawał opinie wiążące organ prowadzący w zakresie kształtowania sieci publicznych szkół, przekazywania ich do prowadzenia podmiotom niesamorządowym, a także likwidacji szkół samorządowych. Kurator będzie w szczególności oceniał, czy zmiany planowane przez organ prowadzący umożliwią uczniom zamieszkałym na terenie gminy lub miasta spełnianie obowiązku szkolnego (art. 17 ust. 7, art. 59 ust. 2c u.s.o.). Przywrócenie wydawania opinii przez kuratora oświaty ma zapobiegać sytuacjom, w których decyzje dotyczące samorządowych szkół były podejmowane przez pryzmat interesów ekonomicznych. Opiniowanie likwidacji lub przekształcenia szkół dotyczy spraw, w których proces likwidacji lub przekształcenia rozpoczął się, ale nie został zakończony ostateczną uchwałą o likwidacji lub przekształceniu, uchwaloną przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego przed dniem 23 stycznia 2016 r. (art. 17 nowelizacji u.s.o.). Gminy lub miasta, które do dnia wejścia w życie nowelizacji podjęły uchwałę o zamiarze likwidacji szkoły lub jej przekształceniu i nie zakończyły wszczętej procedury ostateczną uchwałą o likwidacji lub przekształceniu, będą miały obowiązek uzyskania pozytywnej opinii kuratora oświaty.
