Zakres obowiązków i odpowiedzialności dyrektora szkoły określają: ustawa Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r., poz. 59 z późn. zm.), ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r., poz. 60 z późn. zm.), ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2016 r., poz. 1943 z późn. zm.), ustawa Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2017 r., poz. 1189) oraz przepisy szczególne.
Zapisano w nich, że szkołą kieruje dyrektor, który jest jej przedstawicielem na zewnątrz, przełożonym służbowym wszystkich pracowników szkoły, przewodniczącym rady pedagogicznej. Dyrektor sprawuje opiekę nad dziećmi i młodzieżą uczącą się w szkole i ma zapewnić bezpieczeństwo uczniom i nauczycielom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę. W świetle ustawowych zapisów dyrektor jest odpowiedzialny za proces dydaktyczno-wychowawczo-opiekuńczy, ale jest także: pracodawcą, organizatorem BHP w szkole, zarządcą nieruchomości oraz osobą zarządzającą budżetem.
Dyrektor jako PRACODAWCA
Obowiązkiem dyrektora szkoły jest zarządzanie zasobami ludzkimi. Karta Nauczyciela oraz przepisy ustawy wprowadzającej ustawę Prawo oświatowe nakładają na dyrektora szkoły obowiązki związane ze stosunkiem pracy. To on prowadzi selekcję oraz rekrutację nauczycieli i pracowników niepedagogicznych.
Dyrektor obniża obowiązkowy wymiar godzin zajęć dla nauczycieli, zawiesza nauczycieli w wykonywaniu obowiązków, jeśli wszczęto lub złożono wniosek o wszczęcie wobec nich postępowania dyscyplinarnego lub karnego, przenosi nauczycieli w stan nieczynny, udziela urlopu dla poratowania zdrowia, rozwiązuje z nauczycielami/pracownikami niepedagogicznymi stosunek pracy. Dyrektor szkoły ocenia pracę nauczycieli i pracowników niepedagogicznych, zatwierdza plany rozwoju zawodowego nauczycieli, przydziela opiekunów stażu, ocenia dorobek zawodowy nauczyciela, nadaje nauczycielowi stażyście stopnień nauczyciela kontraktowego.
W jego gestii jest składanie wniosków o przyznanie pracownikom nagród, odznaczeń i wyróżnień, nagradzanie i karanie. Dyrektor szkoły kieruje nauczycieli/pracowników niepedagogicznych na obowiązkowe badania okresowe lub badania kontrolne oraz szkolenia BHP. W zakresie spraw nieobjętych regulacjami Karty Nauczyciela dyrektor szkoły wypełnia swoje obowiązki jako pracodawca
Dyrektor szkoły ocenia pracę nauczycieli i pracowników niepedagogicznych, zatwierdza plany rozwoju zawodowego nauczycieli, przydziela opiekunów stażu, ocenia dorobek zawodowy nauczyciela, nadaje nauczycielowi stażyście stopnień nauczyciela kontraktowego.
zgodnie ze wskazaniami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r., poz. 1666) i rozporządzeń wykonawczych. Dyrektor szkoły ma także obowiązek stosować się do prawa lokalnego uchwalanego przez organ samorządowy.
Dyrektor jako zarządca nieruchomości i organizator BHP w szkole
Dyrektor jako gospodarz szkoły jest odpowiedzialny za jej mienie, stan obiektu i zapewnienie materialnych warunków sprawnego funkcjonowania placówki. Powinien dbać o estetyczny wygląd budynku szkolnego i wystrój wnętrz oraz otoczenie szkoły, a w miarę potrzeb podejmować prace modernizacyjne i remontowe. Obowiązkiem dyrektora jest dbałość o właściwe użytkowanie mebli, urządzeń szkolnych i pomocy dydaktycznych.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, dyrektor, co najmniej raz w roku, ma obowiązek dokonać kontroli zapewniania bezpiecznych i higienicznych warunków korzystania z obiektów należących do szkoły, w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki oraz określić kierunki ich poprawy.
Przeglądy budynków i instalacji powinni wykonywać (z polecenia dyrektora) specjaliści posiadający odpowiednie kwalifikacje, uprawnienia lub upoważnienia.
Okresowej kontroli raz w roku wymagają:
- teren szkoły (stan ogrodzenia, oświetlenie terenu wokół szkoły, drogi, przejścia na terenie szkoły, boiska sportowe),
- wejście na teren szkoły,
- korytarze, klatki schodowe, schody,
- sale lekcyjne i pracownie specjalistyczne,
- sala gimnastyczna i sprzęt sportowy,
- biblioteka szkolna,
- stołówka i kuchnia,
- pomieszczenia higieniczno-sanitarne,
- poddasze i strych,
- piwnice, kotłownia,
- instalacje (elektryczna, gazowa, piorunochronna, grzewcza i wentylacyjna, wodno-kanalizacyjna, przewody kominowe, zabezpieczenia ppoż.).
Natomiast okresowej kontroli, raz na 5 lat, należy poddać:
- sprawność techniczną i wartość użytkową całego obiektu budowlanego,
- estetykę obiektu i otoczenia,
- instalację elektryczną i piorunochronną w zakresie stanu prawidłowości połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń,
- oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów.
W tabeli 1 przedstawione zostały podstawowe obowiązki dyrektora szkoły w przedmiotowym zakresie.
Dyrektor jako osoba zarządzająca budżetem
Zgodnie z art. 68 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe dyrektor szkoły „dysponuje środkami określonymi w planie finansowym szkoły lub placówki zaopiniowanym przez radę szkoły lub placówki i ponosi odpowiedzialność za ich prawidłowe wykorzystanie, a także może organizować administracyjną, finansową i gospodarczą obsługę szkoły lub placówki”. Jego działalność i odpowiedzialność w tym zakresie wynika z:
Zgodnie z obowiązującymi przepisami dyrektor, co najmniej raz w roku, ma obowiązek dokonać kontroli zapewniania bezpiecznych i higienicznych warunków korzystania z obiektów należących do szkoły, w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki oraz określić kierunki ich poprawy.
- ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r., poz. 59 z późn. zm.),
- ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r., poz. 60 z późn. zm.),
- ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2016 r., poz. 1943 z późn. zm.),
- ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1870 z późn. zm.),
- ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2016 r., poz. 1047 z późn. zm.)
- ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1311).
W tabeli 2 przedstawiono podstawowe obowiązki dyrektora szkoły w zakresie zarządzania finansami.
Tabela 1. Obowiązki dyrektora szkoły w zakresie przedmiotowym
|
Obowiązki dyrektora szkoły |
Podejmowane działania |
|---|---|
|
w zakresie utrzymania obiektów budowlanych szkół i placówek |
|
| w zakresie bezpieczeństwa i higieny w szkołach i placówkach |
|
| w zakresie bezpieczeństwa pożarowego |
|
Tabela 2. Obowiązki dyrektora w zakresie zarządzania finansami
|
Obowiązki dyrektora |
Podstawa prawna |
|---|---|
| Kierownik jednostki sektora finansów publicznych jest odpowiedzialny za całość gospodarki finansowej tej jednostki. Może on powierzyć określone obowiązki w zakresie gospodarki finansowej pracownikom jednostki. Przyjęcie obowiązków przez te osoby powinno być potwierdzone dokumentem w formie odrębnego imiennego upoważnienia albo wskazania w regulaminie organizacyjnym tej jednostki | art. 53 uofp |
| Zapewnienie funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej | art. 69 uofp |
| Kierownik jednostki ponosi odpowiedzialność za wykonywanie określonych ustawą obowiązków w zakresie rachunkowości, w tym z tytułu nadzoru, również w przypadku gdy określone obowiązki w zakresie rachunkowości – z wyłączeniem odpowiedzialności za przeprowadzenie inwentaryzacji w formie spisu z natury – zostaną powierzone na piśmie innej osobie, za jej zgodą | art. 4 uor |
| Ustalenie w formie pisemnej i aktualizowanie dokumentacji opisującej w języku polskim przyjęte przez szkołę zasady (politykę) rachunkowości | art. 10 uor |
| Opracowanie projektu planu finansowego i zasięgnięcie opinii o projekcie rady pedagogicznej (art. 70 ust. 2 pkt 2 upo) i rady szkoły (art. 80 ust. 2 pkt 2 upo) | art. 238–249 uofp |
| Przeprowadzenie na ostatni dzień każdego roku obrotowego inwentaryzacji: aktywów pieniężnych, papierów wartościowych, rzeczowych składników aktywów obrotowych, środków trwałych – drogą spisu ich ilości z natury, wyceny tych ilości, porównania wartości z danymi ksiąg rachunkowych oraz wyjaśnienia i rozliczenia ewentualnych różnic, aktywów finansowych zgromadzonych na rachunkach bankowych, środków trwałych, do których dostęp jest znacznie utrudniony, gruntów, należności spornych i wątpliwych | art. 26 i 27 uor |
