Sytuacja dyrektorów jako pracowników
W odniesieniu do szkół publicznych doprecyzowaniu uległ skład komisji konkursowej, która ma wyłonić dyrektora. Na podstawie art. 36 a ust. 6 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2015 r., poz. 2156 z późn. zm.) organ prowadzący powołuje do składu komisji po trzech przedstawicieli organu prowadzącego szkołę i organu sprawującego nadzór pedagogiczny, po dwóch przedstawicieli Rady Pedagogicznej i rady rodziców, a także po jednym przedstawicielu zakładowych organizacji związkowych będących jednostkami organizacyjnymi organizacji związkowych reprezentatywnych w rozumieniu ustawy o Radzie Dialogu Społecznego albo jednostkami organizacyjnymi organizacji związkowych wchodzących w skład organizacji związkowych reprezentatywnych w rozumieniu ustawy o Radzie Dialogu Społecznego, zrzeszających nauczycieli, przy czym przedstawiciel ten nie może być zatrudniony w szkole, której konkurs dotyczy. Analogicznie kształtuje się skład komisji konkursowej wyłaniającej dyrektora zespołu szkół, z tym że dwóch przedstawicieli Rady Pedagogicznej wyłania się spośród przedstawicieli RP wszystkich szkół wchodzących lub łączonych w zespół, podobnie jest z dwoma przedstawicielami rady rodziców (art. 36a ust. 8 UoSO).
Jeżeli do konkursu nie zgłosi się żaden kandydat albo w wyniku konkursu kandydat nie zostanie wyłoniony, nadal to stanowisko powierza organ prowadzący, po zasięgnięciu opinii Rady Szkoły lub placówki i Rady Pedagogicznej, ale po obowiązkowym ustaleniu kandydata w porozumieniu z kuratorem oświaty (art. 36a ust. 4 UoSO).
Zgodnie z art. 5 ust. 7 pkt 5 UoSO, dodanym ustawą z dnia 23 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2016 r., poz. 1010), organ prowadzący jest upoważniony do wykonywania czynności w sprawach z zakresu prawa pracy w stosunku do dyrektora szkoły publicznej oraz niepublicznej. Nowy przepis usuwa wątpliwości i różne interpretacje dotyczące organu upoważnionego do decydowania o sprawach związanych z zatrudnieniem dyrektorów, np. nawiązywaniem i rozwiązywaniem stosunku pracy, udzielaniem urlopów, wymierzaniem kar porządkowych itp.
Wymogi wobec nauczycieli
Aktualnie wszyscy nauczyciele, bez względu na wymiar i miejsce zatrudnienia (we wszystkich publicznych i niepublicznych jednostkach oświatowych), muszą spełnić wymóg niekaralności za przestępstwo popełnione umyślnie. Ponadto nie może toczyć się wobec nich postępowanie karne w sprawie o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego ani postępowanie dyscyplinarne. Niemożliwe jest zatrudnienie na stanowisku nauczyciela osób, które nie posiadają pełnej zdolności do czynności prawnych i nie korzystają z praw publicznych lub które nie posiadają kwalifikacji wymaganych do zajmowania danego stanowiska. Nauczyciel, przed nawiązaniem stosunku pracy, jest m.in. obowiązany przedstawić dyrektorowi szkoły informację z Krajowego Rejestru Karnego, uzyskaną na swój koszt, oraz od dnia 1 stycznia 2017 r. − (nieodpłatną) informację z centralnego rejestru orzeczeń dyscyplinarnych. Ponieważ odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczyciele podlegają bez względu na miejsce pracy i wymiar etatu, do dnia 31 grudnia 2016 r. nauczyciel przed nawiązaniem stosunku pracy składa dyrektorowi szkoły oświadczenie, w postaci papierowej albo elektronicznej, o nieukaraniu karami zwolnienia z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczyciela w okresie 3 lat od ukarania lub wydalenia z zawodu nauczyciela.
W związku z wprowadzonymi zmianami stosunek pracy każdego nauczyciela wygasa z mocy prawa, jeśli nie wypełnił powyższych wymogów w czasie nawiązywania stosunku pracy lub przestał je spełniać w czasie zatrudnienia (art. 10, art. 26, art. 91b ust. 2 KN).
Samo postępowanie dyscyplinarne toczy się według znowelizowanych i rozbudowanych przepisów
Aktualnie wszyscy nauczyciele, bez względu na wymiar i miejsce zatrudnienia (we wszystkich publicznych i niepublicznych jednostkach oświatowych), muszą spełnić wymóg niekaralności za przestępstwo popełnione umyślnie.
rozdziału 10 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 191 z późn. zm.) oraz obowiązującego od dnia 1 września 2016 r. rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia
25 maja 2016 r. w sprawie szczegółowego trybu prowadzenia postępowania wyjaśniającego i dyscyplinarnego wobec nauczycieli oraz wznawiania postępowania dyscyplinarnego (Dz. U. z 2016 r., poz. 741). Funkcjonowanie elektronicznego centralnego rejestru orzeczeń dyscyplinarnych nakłada na dyrektorów szkół nowe obowiązki polegające na zgłaszaniu informacji o zawieszeniu oraz upływie okresu zawieszenia nauczyciela w pełnieniu obowiązków (art. 85z UoSO).
Według projektu z dnia 22 kwietnia 2016 r., zmianie ulegają wymagane kwalifikacje niektórych nauczycieli zatrudnionych szkołach publicznych i niepublicznych z uprawnieniami szkoły publicznej, określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2015 r., poz. 1264).
Najistotniejsze są następujące zmiany:
- Określenie, że nauczyciele, którzy ukończyli studia wyższe pierwszego stopnia (mają tytuł licencjata), są uprawnieni do nauczania tylko w przedszkolach oraz szkołach podstawowych, zaś nauczyciele z tytułem magistra – w szkołach wszystkich typów. Ukończonymi studiami magisterskimi nie musi się legitymować nauczyciel teoretycznych przedmiotów zawodowych oraz nauczyciel praktycznej nauki zawodu.
- Nauczyciele wychowania fizycznego realizowanego w formach pozalekcyjnych lub pozaszkolnych oraz prowadzący zajęcia szkolenia sportowego w szkołach i klasach sportowych oraz szkołach mistrzostwa sportowego muszą posiadać albo kwalifikacje wuefisty w danym typie szkoły, albo świadectwo dojrzałości i tytuł zawodowy trenera lub instruktora sportu (uzyskany na zasadach obowiązujących przed dniem 23 sierpnia 2013 r. w oparciu o art. 41 ust. 3 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie − Dz. U.z 2016 r., poz. 176) i przygotowanie pedagogiczne. Natomiast osoby spełniające złagodzone wymogi trenera lub instruktora, obowiązujące od dnia 23 sierpnia 2013 r., mogą być zatrudniane jedynie za zgodą kuratora oświaty jako pracownicy niepedagogiczni, zgodnie z art. 7 ust. 1a i 1b UoSO.
- Nauczyciele języków obcych w szkołach podstawowych w klasach I–III – wobec nich wymogi kwalifikacyjne zostają złagodzone w tym sensie, że nie muszą już legitymować się ukończeniem studiów filologicznych lub z lingwistyki stosowanej ani jednym ze świadectw wymienionych w załączniku do rozporządzenia. Prawo do prowadzenia zajęć językowych na etapie edukacji wczesnoszkolnej zyskują także ci nauczyciele, którzy na studiach pedagogicznych mieli dodatkową specjalność z języka obcego lub ukończyli studia na kierunku pedagogika w zakresie nauczania języka obcego w przedszkolach i klasach I–III szkół podstawowych.
- Poszerzenie katalogu certyfikatów uprawniających do nauki języków obcych nauczycieli spełniających pozostałe wymogi kwalifikacyjne o certyfikat TELC GmbH z języka angielskiego i niemieckiego od poziomu podstawowego po biegły oraz z języka hiszpańskiego, francuskiego i włoskiego na poziomie podstawowym, a także zaktualizowanie listy certyfikatów z egzaminów uznawanych przez MEN za potwierdzenie odpowiedniej znajomości języka obcego z uwzględnieniem poziomów egzaminów w skali ALTA (np. języka angielskiego mogą uczyć nauczyciele z oceną C na certyfika-
cie FCE). - Nauczyciele prowadzący zajęcia rewalidacyjne dla uczniów niepełnosprawnych z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego muszą posiadać kwalifikacje określone dla nauczyciela szkoły specjalnej lub placówki – i tu nowość − odpowiadające niepełnosprawności ucznia, z którym prowadzą zajęcia.
Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca potwierdza pracownikowi na piśmie zgodne ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków jeszcze przed dopuszczeniem pracownika do pracy.
Nowe terminy przekazywania pracownikom informacji o warunkach zatrudnienia
Znowelizowany art. 29 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r., poz. 1502 z późn. zm.) w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r., poz. 910) od dnia 1 września 2016 r. stanowi, że jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca potwierdza pracownikowi na piśmie zgodne ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków jeszcze przed dopuszczeniem pracownika do pracy (dotychczas informacja mogła być przekazana najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy). Dyrektor lub inna osoba upoważniona do wykonywania czynności z zakresu prawa pracy w odniesieniu do nauczycieli i pracowników niepedagogicznych powinni przestrzegać nowego terminu, ponieważ doręczenie pracownikowi stosownego pisma w pierwszym dniu po dopuszczeniu do wykonywania pracy może skutkować ukaraniem osoby odpowiedzialnej za wykroczenie przeciwko prawom pracownika grzywną w wysokości od 1000 zł do 30 000 (art. 281 pkt 2 k.p.).
Taki sam termin dotyczy wykonania obowiązku zapoznania pracownika z treścią regulaminu pracy w szkołach publicznych i niepublicznych, w których obowiązuje regulamin pracy. Pracownicy muszą zostać zapoznani z jego treścią przed dopuszczeniem do pracy (art. 1043 § 2 k.p.). Naruszenie tego obowiązku nie stanowi natomiast wykroczenia przeciwko prawom pracownika.
