Analiza wydatków na wynagrodzenia dla nauczycieli
Zgodnie z art. 30 a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 191), w terminie do dnia 20 stycznia każdego roku organ prowadzący szkołę będący jednostką samorządu terytorialnego przeprowadza analizę poniesionych w poprzednim roku kalendarzowym wydatków na wynagrodzenia nauczycieli w odniesieniu do wysokości średnich wynagrodzeń oraz średniorocznej struktury zatrudnienia nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego.
W przypadku nieosiągnięcia w roku podlegającym analizie wysokości średnich wynagrodzeń w takich składnikach, jak:
- wynagrodzenie zasadnicze;
- dodatki:
- za wysługę lat,
- motywacyjny,
- funkcyjny,
- za warunki pracy,
- wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw,
- nagrody i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, z wyłączeniem świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i dodatków socjalnych, takich jak: dodatek mieszkaniowy i dodatek wiejski.
Zasady obliczania dodatku wyrównawczego dla nauczycieli
Organ prowadzący szkołę będący jednostką samorządu terytorialnego ustala kwotę różnicy między wydatkami poniesionymi na wynagrodzenia nauczycieli w danym roku w tychże składnikach a iloczynem średniorocznej liczby etatów nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego oraz średnich wynagrodzeń nauczycieli ustalonych w danym roku.
Kwota różnicy, podzielona między nauczycieli zatrudnionych i pobierających wynagrodzenie w roku, dla którego ustalono kwotę różnicy, w szkołach prowadzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego wypłacana jest w terminie do dnia 31 stycznia roku kalendarzowego następującego po roku, dla którego wyliczono kwotę różnicy, w formie jednorazowego dodatku uzupełniającego ustalanego proporcjonalnie do okresu zatrudnienia oraz osobistej stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela, zapewniając osiągnięcie średnich wynagrodzeń na poszczególnych stopniach awansu zawodowego w danej jednostce samorządu terytorialnego w roku, dla którego wyliczono kwotę różnicy.
Warto podkreślić, że jednorazowy dodatek uzupełniający nie jest uwzględniany jako składnik poniesionych wydatków na wynagrodzenia nauczycieli w odniesieniu do wysokości średnich wynagrodzeń w roku, w którym został wypłacony.
Zaznaczyć w tym miejscu należy, że w kwestii ustalenia średnich wynagrodzeń nauczycieli zatrudnionych w szkołach i placówkach oświatowych objętych zakresem działania danej jednostki samorządu terytorialnego kluczowe znaczenie odgrywa ustalenie średniorocznej struktury zatrudnienia.
Struktura zatrudnienia nauczycieli
Średnioroczną strukturę zatrudnienia nauczycieli ustala się na podstawie średniorocznej liczby etatów nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego, z uwzględnieniem uzyskania przez nauczycieli kolejnych stopni awansu zawodowego w danym roku, z tym że w przypadku gdy w danym roku obowiązuje więcej niż jedna kwota bazowa, średnioroczną strukturę zatrudnienia nauczycieli ustala się odrębnie dla okresów obowiązywania poszczególnych kwot.
Liczba etatów nauczycieli − to liczba nauczycieli zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze zajęć. Oczywiście, wszystkie pełne i niepełne etaty należy przeliczyć na pełny wymiar zajęć.
Jeśli w trakcie roku doszło do zmiany wymiaru zatrudnienia nauczyciela, to należy ową zmianę uwzględnić przy ustalaniu średniorocznej struktury zatrudnienia. Przy ustalaniu średniorocznej struktury zatrudnienia nauczycieli uwzględnia się bowiem liczbę etatów nauczycieli w okresach, w których wypłacono im wynagrodzenie ze środków ujętych w planie finansowym szkoły, zgodnie z wymiarem zatrudnienia określonym w umowie o pracę lub w akcie mianowania.
Podkreślić także należy, że przy ustalaniu średniorocznej struktury zatrudnienia nauczycieli nie należy uwzględniać liczby etatów nauczycieli, którzy pobierali:
- zasiłek chorobowy,
- świadczenie rehabilitacyjne,
- zasiłek opiekuńczy
w wymiarze proporcjonalnym do tych zakresów.
Nie uwzględnia się także okresów zatrudnienia, w których nie wypłacono wynagrodzenia ze środków ujętych w planie finansowym szkoły, liczby etatów nauczycieli w okresach nieobecności w pracy, za czas których nie przysługuje wynagrodzenie. Tu także obowiązuje zasada proporcjonalności.
Przy ustalaniu średniorocznej struktury zatrudnienia nauczycieli nie uwzględnia się osób niebędących nauczycielami, zatrudnionych na podstawie art. 7 ust. 1a i 1 d ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz. U. z 2014 r. Nr 256, poz. 2572).
Ponadto, jeśli w trakcie roku kalendarzowego nauczyciel uzyska wyższy stopień awansu zawodowego, to nauczycieli takich przy ustalaniu średniorocznej struktury zatrudnienia uwzględnia się proporcjonalnie do okresu pobierania wynagrodzenia na danym stopniu awansu zawodowego.
Kwotę różnicy wylicza się dla poszczególnych stopni awansu zawodowego w odniesieniu łącznie do nauczycieli wszystkich szkół prowadzonych przez daną jednostkę samorządu terytorialnego.
Po dokonaniu wszystkich wyliczeń wysokość jednorazowego dodatku uzupełniającego ustala się proporcjonalnie do okresu zatrudnienia, w którym nauczyciel pobierał wynagrodzenie, oraz osobistej stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela.
Wyliczanie dodatku uzupełniającego zgodnie z rozporządzeniem MEN
Zgodnie z § 5 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 stycznia 2010 r. w sprawie sposobu opracowywania sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego w szkołach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 6, poz. 35), wysokość jednorazowego dodatku uzupełniającego ustala się proporcjonalnie do okresu zatrudnienia, w którym nauczyciel pobierał wynagrodzenie, oraz osobistej stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela.
Oznacza to, że przy obliczaniu dodatku uzupełniającego należy brać pod uwagę wynagrodzenie zasadnicze w osobistej stawce dla danego nauczyciela. Tym samym, dodatek wyrównawczy wypłacony w ubiegłym roku nie powinien być uwzględniany przy ustalaniu dodatku wypłacanego w bieżącym roku.
Zgodnie z wyjaśnieniami MEN do ww. rozporządzenia, przez „wydatki faktycznie poniesione na wynagrodzenia nauczycieli przez samorząd” rozumieć należy wyłącznie te wydatki, które zostały poniesione w roku podlegającym analizie z budżetu jednostki samorządu terytorialnego na wynagrodzenia w składnikach wskazanych w art. 30 ust. 1 KN, bez pochodnych ponoszonych przez pracodawcę.
Powstaje pytanie, czy nauczyciel, który w chwili wypłacania nauczycielom jednorazowego dodatku uzupełniającego przebywa na urlopie dla poratowania zdrowia, powinien otrzymać ten dodatek.
Urlop dla poratowania zdrowia a jednorazowy dodatek
Zgodnie z art. 73 ust. 5 Karty Nauczyciela, nauczyciel w okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat oraz prawo do innych świadczeń pracowniczych, w tym dodatków socjalnych. Z powyższego wynika, że nauczycielowi temu można, a nawet należy wypłacić dodatek wyrównawczy, gdyż przepisy prawa nie ograniczają takiej możliwości. W okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nauczycielowi przysługuje takie samo wynagrodzenie jak innym nauczycielom, a wiec dotyczą go również wszelkie podwyżki płac oraz właśnie jednorazowy dodatek uzupełniający.
