AZ: Tak, pod koniec czerwca w Toruniu przedstawiłam kierunki zmian w edukacji. Jednym z najważniejszych jest zmiana kształtu struktury szkolnictwa. Musimy wiedzieć, jaki jest nadrzędny cel przeprowadzenia reformy. W każdej reformie edukacji trzeba myśleć przede wszystkim o dzieciach, o tym, w jakich warunkach się uczą, jaka jest jakość kształcenia i jak o dzieci dbają sami nauczyciele. W związku z tym struktura szkolnictwa porządkuje ten główny cel. Rodzice oczekują dobrze wykształconego młodego człowieka, stąd wskazują szczególnie na ostatni, najważniejszy etap kształcenia, czyli 4-letnie liceum. Obecnie w liceum ogólnokształcącym mówimy już o półtorarocznym kursie przygotowującym do matury, dlatego że w pierwszej klasie w rzeczywistości kończymy edukację gimnazjalną.
Poza tym potrzebujemy także silnego szkolnictwa zawodowego, które będzie dawało gwarancję pracy. Zresztą mówią o tym zarówno pracodawcy, jak i rektorzy uczelni. Troską o dzieci jest również wychowanie przedszkolne – bezpieczeństwo w przedszkolu i w okresie wczesnoszkolnym. Dlatego postanowiliśmy dać wolny wybór rodzicom odnośnie do rozpoczęcia edukacji w szkole. Ponad 80% rodziców zdecydowało, że optymalne warunki dla ich dzieci są właśnie w przedszkolu. Jednocześnie bardzo uważnie patrzymy na nauczanie wczesnoszkolne.
Czy realna jest groźba likwidacji najnowocześniejszych placówek szkolnych, czyli gimnazjów, na które gminy wydały ogromne kwoty z budżetów?
AZ: Gminy dbają o infrastrukturę oświatową. Budują i remontują wiele szkół, nie tylko gimnazjów. Reforma nie przewiduje zamykania budynków – raczej nakierowana jest na maksymalne wykorzystanie tej istniejącej struktury.
Czy w obliczu reformy realna jest obawa nauczycieli gimnazjalnych o utratę stanowisk pracy?
AZ: To stale pojawiające się zagrożenie utraty miejsc pracy wynika z dramatycznego niżu demograficznego. Zmiany pomyślane są tak, by realizując nadrzędne cele w systemie edukacji, dbając o jakość kształcenia dzieci i młodzieży, zaplanować zmiany, które zniwelują niż demograficzny i ograniczą zwolnienia nauczycieli. Pierwszym tego przykładem będzie tzw. siatka godzin w szkole ośmioletniej, która pomyślana jest w takiej samej liczbie godzin dla nauczycieli, którą mieli oni do zrealizowania w 9-letnim cyklu. Ze związkami zawodowymi i samorządami chcemy rozmawiać o godzinach do dyspozycji dyrektora, które odpowiadałyby na zapotrzebowanie zajęć dodatkowych.
Czy obawa prezesa ZNP dotycząca całkowitej wymiany kadry administracyjnej jest zasadna? Czy dyrektorzy szkół stoją przed zagrożeniem utraty pracy?
Większość szkół z gimnazjum w strukturze to zespoły szkół podstawowych i gimnazjalnych. Tam oprócz zmiany szyldu nic się nie wydarzy.
Czy ministerstwo jest przygotowane na sfinansowanie reorganizacji ustroju szkolnego, zmiany struktury realizowania reformy oraz doskonalenie nauczycieli, których rola jest ostatecznie kluczowa w systemie edukacji? Czyli czy ministerstwo jest przygotowane na sfinansowanie reorganizacji ustroju szkolnego?
Kiedy mówimy o reorganizacji ustroju szkolnego, będziemy potrzebowali dodatkowych pieniędzy przede wszystkim na dostosowanie gimnazjów, które funkcjonują poza zespołami, i jesteśmy na to gotowi, mamy pieniądze w rezerwie oświatowej. W większości przypadków jednak takie dostosowanie nie będzie konieczne. Zakładamy możliwość realizacji zadań w klasach I−VIII szkoły podstawowej w dwóch budynkach i rozdzielenie klas I−IV od klas V−VIII. Kluczowe jest doskonalenie zawodowe nauczycieli. Jesteśmy jednym z niewielu krajów europejskich, w których państwo zrezygnowało z pełnej odpowiedzialności za doskonalenie zawodowe nauczycieli. Będziemy tworzyć krajowy plan doskonalenia zawodowego, aby mógł on odpowiadać na potrzeby nauczycieli, ale również całego systemu. Mamy poważny problem z nauczaniem matematyki, dlatego będziemy pokazywać i zabezpieczać fundusze, które na to zapotrzebowanie odpowiedzą. Chcemy, aby w doskonaleniu nauczycieli pomogły nam uczelnie. Tam jest gwarancja najlepszej jakości kształcenia. To jednak wieloletni proces, który rozpoczniemy w 2017 roku. Zaznaczam jednak, że bez wsparcia związków zawodowych i samorządów to się zwyczajnie nie uda. Stąd moja stała deklaracja współpracy i szukania wspólnych rozwiązań.
Na czym ma polegać program uwalniania nauczycieli od biurokracji?
To się już dzieje. Rezygnujemy ze sprawozdawczości. Po pierwsze z tzw. godzin karcianych, których już w systemie nie ma. Wprowadzając te przepisy, skończyliśmy z fikcją i właśnie z biurokracją. Nauczyciele zostali uwolnieni od obowiązku realizacji 1 lub 2 godzin zajęć w ramach godzin do dyspozycji dyrektora szkoły. Dodatkowo w 2017 roku zaproponujemy jeden program, który połączy wszystkie programy funkcjonujące w szkole: program wychowawczy i profilaktyczny. To też ograniczy sprawozdawczość. Jednocześnie uwalniamy od biurokracji ewaluację szkół oraz przypominamy nauczycielom, że nie mają obowiązku liczenia godzin podstawy programowej. To oni sami będą decydować, jak ją realizować.
Kiedy ministerstwo zamierza przedstawić projekt ustaw konsumujących wszystkie te zmiany?
W drugiej połowie września planujemy pokazać gotowy projekt ustawy, tak aby był czas na konsultacje społeczne wszystkich zainteresowanych stron. Już w tej chwili samorządy podpowiadają, jak w najbardziej elastyczny i bezbolesny sposób wprowadzić zapisy ustawowe, które usprawnią proces przekształceń.
Czy w myśl reformy rola dyrektorów szkół zostanie wzmocniona?
Dyrektor jest kluczową postacią w szkole. To on organizuje pracę szkoły. Chcemy, żeby miał autonomię. Musi on jednak być również partnerem dla nauczyciela i rodziców.
Czy ministerstwo planuje uruchomić infolinię, dzięki której nauczyciele i rodzice mogliby zadawać ważkie pytania dotyczące planowanych zmian?
To jedna z możliwości. Kiedy polski parlament uchwali zaproponowane zmiany, będziemy o nich informować społeczeństwo różnymi kanałami. Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji od 28 września rozpocznie w całym kraju konferencje na temat ustroju szkolnego. Fundacja Rzecznik Praw Rodziców będzie partnerem w konsultacjach społecznych nad proponowanymi zmianami. Zmiana edukacji będzie procesem długotrwałym. Mam nadzieję, że razem bezboleśnie przez nią przejdziemy i liczę na wsparcie ze strony wszystkich zainteresowanych systemem edukacji.
Dziękuję za rozmowę.
Rozmawiała
Karolina Protas
