Zmiany, zmiany, zmiany, czyli co nas czeka w oświacie …

Okazuje się bowiem, że ustawa Prawo oświatowe swoim zakresem nie obejmuje wszystkich aspektów uregulowanych w dotychczasowej ustawie o systemie oświaty, chociaż w zasadniczym zakresie ją zastępuje. Oznacza to, że wszystkie pozostałe aspekty będą nadal normowane właśnie w ustawie o systemie oświaty, ale zmienionej
zgodnie z założeniami ustawodawcy. Tak więc w obrocie prawnym będą funkcjonowały trzy akty prawne: ustawa Prawo oświatowe, zmieniona ustawa o systemie oświaty i ustawa Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe. 

Z uwagi na fakt, że nowe regulacje są bardzo obszerne, nie jest możliwe ich dokładne omówienie w formule jednego artykułu. Dlatego też w niniejszej analizie dokonałem niezbędnych ograniczeń, wybierając elementy najistotniejsze, ze świadomością tego, że należałoby się pochylić nad poszczególnymi propozycjami rozwiązań i dokładniej je omówić. Dlatego też rozważam napisanie cyklu artykułów dotyczących tej kwestii. W każdym z tekstów (w ramach tego cyklu) byłyby analizowane proponowane lub też już wprowadzane zmiany w polskim systemie oświatowym. W ten sposób można by dosyć dokładne (na ile jest to realne) omówić wszystkie propozycje zmian jeszcze przed zakończeniem bieżącego roku szkolnego. 

Po takim wprowadzeniu aż się prosi o kilka słów dotyczących przyczyn wprowadzania kolejnych już zmian w funkcjonowaniu polskiej oświaty. 

Zgodnie z założeniami reformy systemu oświaty z 1999 r. do polskiego systemu edukacyjnego wprowadzono nowego typu szkołę, tj. samodzielnie funkcjonujące gimnazjum. Miało ono, w swoich założeniach, być podstawą wyrównywania szans edukacyjnych uczniów pochodzących z różnych środowisk oraz miało być drogą do podniesienia jakości nauczania. Wprowadzenie gimnazjum miało być istotnym wstępem do reformowania kształcenia średniego i zasadniczego. Miało ono kumulować potencjał kadry nauczycielskiej i potencjał materialny szkoły. Miało być też programowo związane ze szkołami ponadgimnazjalnymi, jako pierwszy stopień kształcenia średniego. Równocześnie skutkowało to ograniczeniem kształcenia w szkołach podstawowych do lat sześciu. Jak powszechnie wiadomo, wdrożenie nowego typu szkoły (z jednoczesnym skróceniem nauki w szkole podstawowej) spotkało się z negatywną oceną znacznej części społeczeństwa, ale również i środowiska oświatowego. W związku z niedokończeniem reformy szkół ponadgimnazjalnych gimnazjum pozostało w silnych związkach ze szkołą podstawową. Znacznej części samorządów nie udało się utworzyć gimnazjów w samodzielnych obiektach. Bardzo często istniejące budynki szkolne sztucznie dzielono na dwie części i w jednej lokowano nową szkołę podstawową, a w drugiej − właśnie gimnazjum. W innych przypadkach tworzono zespoły szkoły podstawowej z gimnazjum (niejednokrotnie dołączając do tego zestawu jeszcze przedszkole) lub gimnazjum ze szkołą ponadgimnazjalną. Takie rozwiązania w rażący sposób wypaczały założenia przyjęte przez ówczesnych reformatorów szkolnictwa. 

Należy przy tym zwrócić uwagę na fakt, że obowiązująca od 1991 r. ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty była jedną z najczęściej nowelizowanych aktów prawnych (ponad sto razy). Liczne, a przy tym obszerne nowelizacje, wprowadzające obok zmian w samej ustawie wiele regulacji epizodycznych i przejściowych, spowodowały brak przejrzystości i tym samym czytelności tego podstawowego dla funkcjonowania oświaty polskiej aktu normatywnego. Warto zwrócić uwagę chociażby na numerowanie poszczególnych artykułów, np.: grupa artykułów o numerze bazowym 44, a dotycząca zasad oceniania, egzaminowania i promowania uczniów (aczkolwiek sam art. 44 dotyczy upoważnienia ministra do wydania aktu wykonawczego regulującego kwestie powoływania rad rodziców), została rozbudowana od art. 44a do art. 44zzzy! Wystarczy pomylić się o jedno „z”, a już mamy zupełnie inny przepis prawny. Z tego też względu na potrzebę przygotowania i uchwalenia nowego aktu ustawowego o znaczeniu systemowym w obszarze oświaty wskazywano już wielokrotnie w latach ubiegłych. Poza ewidentną potrzebą uporządkowania w zakresie układu i numerowania poszczególnych przepisów (co znacznie ułatwi korzystanie z nich) przewidywane są także inne zmiany systemowe w wybranych obszarach oświaty, wzmacniające i uzupełniające zakładane zmiany ustroju szkolnego. 

Po tym krótkim wprowadzeniu zajmiemy się pierwszym z procedowanych aktów prawnych, a mianowicie ustawą Prawo oświatowe. 

Najistotniejszą zmianą w stosunku do stanu obecnego są rozwiązania dotyczące nowego ustroju szkolnego oraz związane z tym modyfikacje w organizacji i funkcjonowaniu szkół i placówek oświatowych. Zgodnie z proponowanym rozwiązaniem ustrój szkolny z obecnego systemu 6-letniej szkoły podstawowej, 3-letniego gimnazjum, 3-letniego liceum ogólnokształcącego, 4-letniego technikum, 3-letniej zasadniczej szkoły zawodowej oraz szkoły policealnej ulegnie przekształceniu. W prezentowanych założeniach docelowa struktura szkolnictwa będzie obejmowała następujące rodzaje szkół i placówek oświatowych:

• 8-letnią szkołę podstawową,
• 4-letnie liceum ogólnokształcące,
• 5-letnie technikum,
• 3-letnią branżową szkołę pierwszego stopnia,
• 2-letnią branżową szkołę drugiego stopnia,
• 3-letnią szkołę specjalną przysposabiającą do pracy (jest to szkoła specjalna przeznaczona wyłącznie dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi),
• szkołę policealną dla osób posiadających wykształcenie średnie lub wykształcenie średnie branżowe, o okresie nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku.

Nieuchronną konsekwencją planowanych zmian w ustroju szkolnym jest konieczność dostosowania rozwiązań prawnych w zakresie: 

• organizacji kształcenia w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych, w tym funkcjonowania oddziałów dwujęzycznych (możliwość tworzenia od 7 klasy szkoły podstawowej), międzynarodowych, sportowych oraz szkół dla dorosłych,
• określenia czasu trwania obowiązku szkolnego oraz zapisów dotyczących form spełniania obowiązku szkolnego i obowiązku nauki,
• mechanizmów rekrutacyjnych do szkół,
• podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego,
• podstawy programowej kształcenia w zawodach,
• podręczników do kształcenia ogólnego, a w tym w zakresie dotacji podręcznikowej),
• ramowych planów nauczania,
• druków szkolnych i świadectw,
• systemu egzaminacyjnego, w tym wprowadzenie egzaminu ósmoklasisty. 

W projekcie przedmiotowej ustawy nowością są zapisy określające obowiązek zawarcia w statucie szkoły sposobu organizacji i realizacji zadań z zakresu wolontariatu. Umożliwia się samorządowi uczniowskiemu podejmowanie różnych działań w tym zakresie w porozumieniu z dyrektorem szkoły lub placówki. Idea wolontariatu szkolnego ma na celu rozwijanie kompetencji społecznych i interpersonalnych uczniów, w tym szacunku do drugiego człowieka, uwrażliwienie na potrzeby osób potrzebujących, rozwijanie empatii oraz aktywizowanie współpracy z organizacjami pozarządowymi. Dlatego właśnie promowanie idei wolontariatu oraz angażowanie dzieci i młodzieży szkolnej w różnorodne projekty powinno odbywać się według określonych i przyjętych przez szkołę zasad. Jednak powinno się to odbywać − zgodnie z duchem wolontariatu − na zasadach dobrowolności. Z tych też względów w zapisach projektu ustawy jest mowa o konkretnym organie (rada wolontariatu), który powinien koordynować działania w zakresie szkolnego wolontariatu. 

Warto zwrócić uwagę na zapisy sformułowane już w art. 1: „system oświaty zapewnia w szczególności … 11) kształtowanie u uczniów postaw prospołecznych, w tym poprzez możliwość udziału w działaniach z zakresu wolontariatu, sprzyjających aktywnemu uczestnictwu uczniów w życiu społecznym; 12) upowszechnianie wśród dzieci i młodzieży wiedzy i umiejętności niezbędnych do aktywnego uczestnictwa w kulturze i sztuce narodowej i światowej; 16) dostosowywanie kierunków i treści kształcenia do wymogów rynku pracy; 21) kształtowanie u uczniów umiejętności sprawnego posługiwania się technologiami informacyjno-komunikacyjnymi. 

Celowo nie podaję wszystkich zapisów tego artykułu, gdyż często są to rozwiązania czy też regulacje przeniesione wprost z obecnej ustawy o systemie oświaty, a w prezentowanych rozważaniach koncentruję się na najistotniejszych (moim zdaniem) zmianach.

Nowe regulacje podtrzymują przyjętą od niedawna nomenklaturę oświatową. Mianowicie, o klasie mówi się wówczas, gdy mamy na myśli poziom, np.: klasa pierwsza, druga, trzecia itp. Natomiast gdy mamy na myśli zespół uczniów, stosuje się pojęcie oddział. Tak stanowi art. 96: (1.) Podstawową jednostką organizacyjną szkoły jest oddział, z wyjątkiem szkoły artystycznej realizującej wyłącznie kształcenie artystyczne. (2.) Oddziałem opiekuje się nauczyciel wychowawca. Oznacza to, że nie można mówić o wychowawcy klasy, ale o wychowawcy oddziału. Dalej następuje kolejny ważny zapis, którego brakowało w poprzednich regulacjach (3.) W celu zapewnienia ciągłości i skuteczności pracy wychowawczej nauczyciel wychowawca opiekuje się danym oddziałem w ciągu całego etapu edukacyjnego. 

Każdy nauczyciel – nie tylko dyrektor szkoły – powinien dokładnie zapoznać się z zapisami tego artykułu, gdyż zawiera on słowniczek aktualnie obowiązujących pojęć oświatowych. Warto więc uaktualnić swoją wiedzę tym zakresie. 

Trzeba też wspomnieć o istotnej nowości, jaką jest usankcjonowany w art. 4 pkt 10 „oddział przygotowawczy”. Pod tym pojęciem należy rozumieć oddział szkolny dla osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami polskimi, podlegających obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki, jak również wykazują zaburzenia w komunikacji oraz trudności adaptacyjne związane z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, co wymaga dostosowania procesu i organizacji kształcenia do ich potrzeb i możliwości edukacyjnych, zorganizowanych zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 162 ust. 16 pkt 2. Nowa forma organizacyjna szkoły jest więc adresowana do uczniów, którzy przybywają z zagranicy, zarówno dla obywateli polskich, jak i cudzoziemców. W ostatnich latach można zaobserwować, że w polskim systemie oświaty nieustannie wzrasta liczba dzieci z rodzin migranckich (różnego typu), które mają istotne problemy komunikacyjne związane z nieznajomością lub słabą znajomością języka polskiego lub trudności adaptacyjne związane z wcześniejszym kształceniem za granicą. Okazuje się, że dotychczasowe rozwiązania, takie jak możliwość korzystania w szkole z dodatkowych zajęć z języka polskiego czy zajęć wyrównawczych z danych przedmiotów nauczania, są w obecnej sytuacji niestety niewystarczające. Taki oddział będzie mógł powstać także w trakcie trwania roku szkolnego − w przypadku jednoczesnego napływu do szkoły większej liczby uczniów przybywających z zagranicy. Natomiast szczegółowe warunki tworzenia, organizacji i działania oddziału przygotowawczego będzie mógł ustalić organ prowadzący, na wniosek dyrektora szkoły, w celu umożliwienia szybkiego i efektywnego włączenia tych uczniów do wspólnej nauki z polskimi rówieśnikami. Zgodnie z projektem oddziały przygotowawcze będą mogły być utworzone we wszystkich typach szkół publicznych i niepublicznych, w których realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki. Wyjątek stanowią tylko: szkoły artystyczne, specjalne, sportowe i mistrzostwa sportowego oraz szkoły dla dorosłych. Jednak w przedszkolach nie będą organizowane oddziały przygotowawcze. 

W projekcie doprecyzowane zostały pojęcia wielodzietności i samotnego wychowywania dzieci, 

co znacznie ułatwi interpretację oraz rozumienie tych pojęć. I tak: wielodzietność rodziny oznacza rodzinę wychowującą troje i więcej dzieci. Natomiast samotne wychowywanie dziecka oznacza wychowywanie dziecka przez pannę, kawalera, wdowę, wdowca, osobę pozostającą w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu, osobę rozwiedzioną, chyba że osoba taka wychowuje co najmniej jedno dziecko wspólnie z jego rodzicem. 

Artykuł 18 sankcjonuje nową strukturę szkolnictwa (opisaną wcześniej), natomiast art. 19 ustala zasady ukończenia poszczególnych typów szkół. I tak, w ostatniej klasie szkoły podstawowej przeprowadza się egzamin ósmoklasisty. Natomiast ukończenie: 

• szkoły podstawowej umożliwia dalsze kształcenie w szkołach ponadpodstawowych, o których mowa w art. 18 ust. 1 pkt 2 lit. a–d,
• liceum ogólnokształcącego umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
• technikum umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego oraz uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminów potwierdzających kwalifikacje w danym zawodzie,
• branżowej szkoły I stopnia umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w danym zawodzie, a także dalsze kształcenie w branżowej szkole II stopnia kształcącej w zawodzie, w którym wyodrębniono kwalifikację wspólną dla zawodu nauczanego w branżowej szkole I i II stopnia lub w liceum ogólnokształcącym dla dorosłych od klasy II,
• branżowej szkoły II stopnia umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zawodzie, w którym wyodrębniono kwalifikację wspólną dla zawodu nauczanego w branżowej szkole I i II stopnia, po zdaniu egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w danym zawodzie, a także uzyskanie branżowego świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
• szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy umożliwia uzyskanie świadectwa potwierdzającego przysposobienie do pracy,
• szkoły policealnej umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminów potwierdzających kwalifikacje w danym zawodzie.

Na nowo zostały zdefiniowane określone poziomy wykształcenia, co ma istotne znaczenie zarówno przy ubieganiu się o przyjęcie do szkoły wyższego szczebla, jak i przy zatrudnianiu na różnych stanowiskach zawodowych. Zgodnie z nowymi definicjami wykształcenie podstawowe będzie posiadała osoba, która ukończyła: szkołę podstawową albo naukę w klasie szkoły artystycznej realizującej kształcenie ogólne, odpowiadającej ostatniej klasie szkoły podstawowej, albo podstawowe studium zawodowe. Wykształcenie zasadnicze branżowe będzie posiadała osoba, która: ukończyła branżową szkołę I stopnia albo zdała egzamin eksternistyczny z zakresu wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia oraz: 

• ukończyła kwalifikacyjny kurs zawodowy w zakresie kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie nauczanym w branżowej szkole I stopnia lub 
• posiada świadectwo potwierdzające kwalifikację wyodrębnioną w zawodzie nauczanym w branżowej szkole I stopnia, lub 
• uzyskała dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe.

Wykształcenie średnie branżowe będzie posiadała osoba, która ukończyła branżową szkołę II stopnia. Wykształcenie średnie będzie posiadała osoba, która ukończyła: szkołę ponadpodstawową, o której mowa w art. 18 ust. 1 pkt 2 lit. a i b albo naukę w klasie szkoły artystycznej realizującej kształcenie ogólne, odpowiadającej ostatniej klasie liceum ogólnokształcącego, albo szkołę ponadgimnazjalną (trzyletnie liceum ogólnokształcące, czteroletnie technikum), szkołę ponadpodstawową działającą w systemie oświaty przed dniem 1 stycznia 1999 r., z wyjątkiem zasadniczych szkół zawodowych, szkół zasadniczych lub innych równorzędnych. I dalej, co niejako wynika z obecnego systemu szkolnego, wykształcenie gimnazjalne posiada osoba, która ukończyła: gimnazjum albo naukę w klasie szkoły artystycznej realizującej kształcenie ogólne, odpowiadającej ostatniej klasie gimnazjum. Wykształcenie zasadnicze zawodowe posiada osoba, która: ukończyła zasadniczą szkołę zawodową, szkołę zasadniczą lub inną szkołę równorzędną, albo zdała egzamin eksternistyczny z zakresu wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla zasadniczej szkoły zawodowej, oraz: 

• ukończyła kwalifikacyjne kursy zawodowe w zakresie wszystkich kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie nauczanym w zasadniczej szkole zawodowej lub 
• posiada świadectwa potwierdzające wszystkie kwalifikacje wyodrębnione w zawodzie nauczanym w zasadniczej szkole zawodowej, lub 
• uzyskała dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe.

Ustalono również, że w szkołach publicznych i niepublicznych, z wyjątkiem szkół artystycznych, mogą być tworzone oddziały międzynarodowe, co wychodzi naprzeciw obecnej sytuacji wynikającej ze zjawiska globalizacji. Jednak utworzenie oddziału międzynarodowego będzie wymagało zezwolenia ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. Zaznaczono, że zezwolenie na utworzenie oddziału międzynarodowego w szkole podstawowej może zostać udzielone, jeżeli program nauczania ustalony przez zagraniczną instytucję edukacyjną, który ma być realizowany w tym oddziale, umożliwia uzyskanie przez uczniów wiadomości i umiejętności umożliwiających im przystąpienie do egzaminu ósmoklasisty. Sam wniosek o zezwolenie na utworzenie oddziału międzynarodowego składa jednak organ prowadzący szkołę, w której ma zostać utworzony oddział międzynarodowy.

W sposób odpowiedni do wprowadzanych zmian na nowo doprecyzowano kwestie dotyczące obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, a w art. 32 i 39 dookreślono zasady tworzenia sieci publicznych przedszkoli i szkół (ustalenie takiej sieci następuje po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora oświaty o zgodności tej sieci z warunkami określonymi w ustawie). Również nieco inaczej zostały opisane kwestie związane z udzielaniem zgody na realizację obowiązku szkolnego (obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego) i obowiązku nauki – art. 37. Po zmianach, na wniosek rodziców dyrektor odpowiednio publicznego lub niepublicznego przedszkola, szkoły podstawowej i szkoły ponadpodstawowej, do której dziecko zostało przyjęte, może zezwolić w drodze decyzji na spełnianie przez dziecko odpowiedniego obowiązku poza przedszkolem, oddziałem przedszkolnym w szkole podstawowej lub inną formą wychowania przedszkolnego i obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą. Jednak zezwolenie takie może być wydane przed rozpoczęciem roku szkolnego albo w trakcie roku szkolnego, jeżeli: przedszkole, szkoła podstawowa lub szkoła ponadpodstawowa, do której dziecko zostało przyjęte, znajduje się na terenie województwa, w którym zamieszkuje dziecko. Do wniosku o wydanie wspomnianego zezwolenia dołączyć należy: opinię publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, oświadczenie rodziców o zapewnieniu dziecku warunków umożliwiających realizację podstawy programowej obowiązującej na danym etapie edukacyjnym, zobowiązanie rodziców do przystępowania w każdym roku szkolnym przez dziecko spełniające obowiązek szkolny lub obowiązek nauki do stosownych rocznych egzaminów klasyfikacyjnych. Wynika to z faktu, że uczeń spełniający obowiązek szkolny lub obowiązek nauki poza szkołą może uzyskiwać roczne oceny klasyfikacyjne tylko na podstawie rocznych egzaminów klasyfikacyjnych z zakresu części podstawy programowej obowiązującej na danym etapie edukacyjnym, uzgodnionej na dany rok szkolny z dyrektorem szkoły. Egzaminy klasyfikacyjne w takich przypadkach są przeprowadzane zawsze przez szkołę, której dyrektor zezwolił na spełnianie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą. Uczniowi takiemu nie ustala się oceny zachowania. 

W projekcie ustawy ustalono nowe regulacje prawne dotyczące działalności innowacyjnej. Określają one konieczność zapewnienia przez system oświaty kształtowania u uczniów postaw przedsiębiorczości i kreatywności, sprzyjających aktywnemu uczestnictwu uczniów w życiu gospodarczym. Możliwe to będzie przez stosowanie w procesie kształcenia innowacyjnych rozwiązań programowych organizacyjnych lub metodycznych. Natomiast zniesiona została konieczność zgłaszania innowacji pedagogicznej kuratorowi oświaty i organowi prowadzącemu oraz wymagania formalne warunkujące rozpoczęcie działalności innowacyjnej w szkole lub placówce. Jeśli natomiast chodzi o typowy eksperyment pedagogiczny, to jego uwarunkowania zostały szczegółowo opisane w art. 45 projektu ustawy. 

Na nowo została ustalona „zawartość” tzw. ramowych planów nauczania. Teraz będą one zawierać: minimalny tygodniowy wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych oraz minimalny wymiar godzin zajęć rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych dla poszczególnych klas, uwzględniając w szczególności zakres celów kształcenia i treści nauczania określonych w podstawie programowej; maksymalny wymiar godzin, które dyrektor szkoły może przeznaczyć na okresowe lub roczne zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, realizację zajęć edukacyjnych, dla których nie została ustalona podstawa programowa, lecz program nauczania tych zajęć został włączony do szkolnego zestawu programów nauczania, z uwzględnieniem potrzeby dostosowania oferty edukacyjnej szkoły do potrzeb i zainteresowań uczniów; maksymalny wymiar godzin do dyspozycji dyrektora szkoły; maksymalny tygodniowy wymiar i przeznaczenie godzin zajęć edukacyjnych, które organ prowadzący może dodatkowo przyznać dla każdego oddziału (grupy oddziałowej lub grupy międzyoddziałowej) w danym roku szkolnym, uwzględniając potrzebę dostosowania oferty edukacyjnej szkół do potrzeb i zainteresowań uczniów; minimalny wymiar godzin przeznaczonych na realizację zajęć z zakresu doradztwa zawodowego. 

Modyfikacji uległy również zapisy dotyczące sprawowania nadzoru pedagogicznego. Kwestie uregulowane w art. 33 uso będą teraz opisane w art. 55 Prawa oświatowego. Co do zasady większość zapisów jest taka sama lub bardzo podobna, ale uległ poszerzeniu pkt 4 w ust. 1. Stanowi on, że nadzór pedagogiczny polega m.in. na „inspirowaniu nauczycieli do poprawy istniejących lub wdrożenia nowych rozwiązań w procesie kształcenia, przy zastosowaniu innowacyjnych działań programowych, organizacyjnych lub metodycznych, których celem jest rozwijanie kompetencji uczniów”. Zmianie uległy również zapisy pkt 1 w ust. 2 − teraz nadzorowi będzie podlegało w szczególności „posiadanie przez nauczycieli wymaganych kwalifikacji do prowadzenia przydzielonych im zajęć”. W ramach nadzoru pedagogicznego upoważnione osoby uzyskały również bardzo ważne dodatkowe uprawnienie, a mianowicie będą one teraz miały prawo „wglądu do dokumentacji osobowej nauczycieli oraz osób, o których mowa w art. 15, prowadzonej przez szkołę lub placówkę” (ust. 3 pkt 3). Jest to bardzo istotna zmiana w porównaniu do obecnie obowiązującego prawa. Zdecydowanie podtrzymane zostały uprawnienia kuratora oświaty do opiniowania arkuszy organizacyjnych (art. 51 ust. 1 pkt 12): „opiniuje arkusze organizacji publicznych szkół i placówek, z wyjątkiem szkół i placówek prowadzonych przez ministrów, w zakresie ich zgodności z przepisami, przedstawiane przez organy prowadzące szkoły i placówki przed zatwierdzeniem arkuszy”. Zapis ten został potwierdzony w sposób jednoznaczny także w art. 110 ust. 3, który stanowi, że arkusz organizacji szkoły zatwierdza organ prowadzący szkołę, dopiero po zasięgnięciu opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny. 

Utrzymano również ostatnio wprowadzone zasady powoływania i odwoływania kuratora oświaty. 
W nowych zapisach prawnych brak jest określenia poziomów spełniania wymagań stawianych szkołom w ramach nadzoru pedagogicznego, jak to miało miejsce w dotychczasowym art. 21 a ust. 3 pkt 1 uso. W nowym art. 44 ust. 3 określone zostały grupy tych wymagań, które teraz będą wyglądały następująco: 
1) przebieg procesów kształcenia, wychowania i opieki, 
2) umożliwienie każdemu uczniowi rozwoju na miarę jego indywidualnych możliwości, 
3) podejmowanie przez szkołę lub placówkę działań podnoszących jakość jej pracy, 
4) angażowanie uczniów, rodziców i nauczycieli w działania szkoły lub placówki, 
5) współpraca ze środowiskiem lokalnym,
6) uzyskiwane efekty kształcenia i wychowania, 
7) aktywność uczniów i ich rozwój osiągany adekwatnie do potrzeb i możliwości, 
8) doskonalenie pracy szkoły lub placówki przy zaangażowaniu społeczności szkolnej i środowiska lokalnego.

Należy więc wnioskować, że obecnie zarówno poziomy wymagań, jak i charakterystyka ich spełniania będą szczegółowo określone w akcie wykonawczym Ministra Edukacji Narodowej, czyli w stosownym rozporządzeniu. 

Istotną kwestią są również zasady wyłaniania dyrektorów publicznych szkół i placówek oświatowych prowadzonych przez odpowiednie jednostki samorządu terytorialnego. Obowiązujące do tej pory regulacje w tym zakresie zostały co do zasady podtrzymane. Wyraźnie zaznaczono brak możliwości powoływania kadry kierowniczej szkół przy ignorowaniu opinii organu nadzoru pedagogicznego, zwłaszcza przy powoływaniu dyrektora w tzw. trybie bezkonkursowym, co niestety było często stosowaną przez samorządy formą kreowania kadry kierowniczej szkół. Artykuł 63 ust. 12 stanowi bowiem, że w sytuacji gdy „do konkursu nie zgłosi się żaden kandydat albo w wyniku konkursu nie wyłoniono kandydata, organ prowadzący powierza to stanowisko ustalonemu, w porozumieniu z organem sprawującym nadzór pedagogiczny, kandydatowi, po zasięgnięciu opinii rady szkoły lub placówki i rady pedagogicznej”. Utrzymano również obowiązujący od niedawna skład ilościowy komisji konkursowej. 

Natomiast w nowych regulacjach nie ma zapisu o możliwości przedłużenia powierzenia stanowiska dyrektora (dotychczasowy art. 36 a ust. 14), można zatem domniemywać, że jedyną formą wyłaniania kandydatów na stanowiska dyrektorskie będzie tryb konkursowy. Warto również zwrócić uwagę na zdecydowane podtrzymanie zapisu wprowadzonego do uso od września 2016 r. − nowy art. 10 ust. 1 pkt 6 Prawa oświatowego stanowi, że do zadań organu prowadzącego szkołę lub placówkę należy w szczególności wykonywanie czynności w sprawach z zakresu prawa pracy w stosunku do dyrektora szkoły lub placówki. Taki zapis jednoznacznie rozwiewa wątpliwości prawne w sprawach podejmowania decyzji kadrowych w stosunku do dyrektora szkoły lub placówki. Organ prowadzący nie tylko powołuje dyrektora, ale jest również jego pracodawcą w pełnym tego słowa znaczeniu. 

Dokonano niewielkich modyfikacji dotyczących uprawnień rady rodziców. Wynika z nich m.in., że teraz będzie w szkole funkcjonował jeden program wychowawczo-profilaktyczny (zamiast dwóch oddzielnych jak do tej pory). Uzupełniono również uprawnienia samorządu uczniowskiego o podejmowanie działań z zakresu wolontariatu oraz o możliwość wyłaniania ze swojego składu rady wolontariatu. 

Zmodyfikowane zostały zapisy dotyczące zawartości statutu szkoły oraz obowiązków ucznia. Są to bardzo istotne zapisy, gdyż warunkują strukturę i zawartość tego bardzo ważnego dokumentu szkolnego. Warto je przedstawić w całości, gdyż już niebawem należy w szkołach i placówkach oświatowych rozpocząć intensywne prace związane z konstruowaniem nowych statutów. 

Artykuł 98 stanowi, że statut szkoły zawiera w szczególności: 
1) nazwę i typ szkoły oraz jej siedzibę, a w przypadku gdy szkoła wchodzi w skład zespołu szkół − także nazwę tego zespołu,
2) imię szkoły, o ile zostało nadane,
3) nazwę i siedzibę organu prowadzącego szkołę,
4) cele i zadania szkoły oraz sposób ich wykonywania, z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa oraz zasad promocji i ochrony zdrowia,
5) organy szkoły oraz ich szczegółowe kompetencje, a także szczegółowe warunki współdziałania organów szkoły oraz sposób rozwiązywania sporów miedzy nimi,
6) organizację pracy szkoły, w tym organizację oddziałów sportowych, mistrzostwa sportowego, dwujęzycznych, integracyjnych i specjalnych oraz organizację nauczania języka mniejszości narodowych lub grup etnicznych, jeżeli szkoła takie oddziały lub nauczanie prowadzi, organizację wczesnego wspomagania rozwoju dzieci, jeżeli szkoła takie wspomaganie prowadzi, a także zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, jeśli szkoła takie zajęcia prowadzi,
7) zakres zadań nauczycieli, w tym nauczyciela wychowawcy i nauczyciela bibliotekarza oraz innych pracowników szkoły, w tym także zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę, a także sposób i formy wykonywania tych zadań dostosowane do wieku i potrzeb uczniów oraz warunków środowiskowych szkoły,
8) szczegółowe warunki i sposób oceniania 
wewnątrzszkolnego uczniów, o którym mowa w art. 44b uso,
9) organizację praktycznej nauki zawodu w przypadku szkół prowadzących kształcenie zawodowe,
10) organizację zajęć edukacyjnych w ramach kształcenia zawodowego,
11)  organizację pracowni szkolnych, w szczególności pracowni ćwiczeń praktycznych, pracowni symulacyjnych oraz warsztatów szkolnych do realizacji zajęć praktycznych, jeżeli szkoła takie pracownie i warsztaty posiada,
12) organizację dodatkowych zajęć w formach pozaszkolnych dla uczniów, zwiększających szanse ich zatrudnienia, jeżeli szkoła takie zajęcia prowadzi,
13) organizację kształcenia ogólnego i zawodowego w przypadku pracowników młodocianych,
14) określenie formy kształcenia – stacjonarnej lub zaocznej – w przypadku szkoły dla dorosłych,
15) organizację wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego,
16) prawa i obowiązki uczniów, w tym przypadki, w których uczeń może zostać skreślony z listy uczniów szkoły, a także tryb składania skarg w przypadku naruszenia praw ucznia,
17) sposób organizacji i realizacji działań w zakresie wolontariatu,
18) formy opieki i pomocy uczniom, którym z przyczyn rozwojowych, rodzinnych lub losowych jest pot-
rzebna pomoc i wsparcie,
19) organizację biblioteki szkolnej oraz warunki i zakres współpracy biblioteki szkolnej z uczniami, nauczycielami i rodzicami oraz innymi bibliotekami,
20) organizację internatu, o ile został w szkole zorganizowany,
21) organizację świetlicy z uwzględnieniem warunków wszechstronnego rozwoju ucznia oraz przepisów w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach − w przypadku szkoły podstawowej i szkoły prowadzącej kształcenie specjalne,
22) rodzaje nagród i warunki ich przyznawania uczniom oraz tryb wnoszenia zastrzeżeń do przyznanej nagrody,
23) rodzaje kar stosowanych wobec uczniów oraz tryb odwoływania się od kary,
24) przypadki, w których dyrektor szkoły może wystąpić do kuratora oświaty z wnioskiem o przeniesienie ucznia do innej szkoły,
25) warunki stosowania sztandaru szkoły, godła szkoły oraz ceremoniału szkolnego, o ile zostały ustanowione,
26) nazwę zawodu lub zawodów, w których kształci szkoła − w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe,
27) organizację współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży,
28) organizację i formy współdziałania szkoły z rodzicami w zakresie nauczania, wychowania, opieki i profilaktyki.

W przypadku szkoły dla dorosłych statut określa także zasady uczęszczania na wybrane zajęcia edukacyjne przez osoby przygotowujące się do egzaminów eksternistycznych. 

Natomiast obowiązki ucznia muszą uwzględniać między innymi:

• właściwe zachowanie podczas zajęć edukacyjnych,
• usprawiedliwianie, w określonym terminie i formie, nieobecności na zajęciach edukacyjnych, w tym formy usprawiedliwienia nieobecności przez osoby pełnoletnie,
• przestrzeganie zasad ubierania się uczniów na terenie szkoły lub noszenia na terenie szkoły jednolitego stroju (koniec z rewią mody w szkołach!),
• przestrzeganie warunków wnoszenia i korzystania z telefonów komórkowych i innych urządzeń elektronicznych na terenie szkoły (bardzo dokładnie opisane),
• właściwe zachowanie wobec nauczycieli i innych pracowników szkoły oraz pozostałych uczniów.

Stworzone zostały podstawy prawne do powrotu stołówek i internatów w szkołach (art. 106 i 107). Na nowo został sformułowany rozdział 7 zatytułowany „Kształcenie osób przybywających z zagranicy i doskonalenie nauczycieli za granicą”. Warto zwrócić uwagę na zapis mówiący o tym, że okres doskonalenia za granicą jest zaliczany do okresu zatrudnienia nauczyciela w kraju, od którego zależą uprawnienia pracownicze. 

W związku z proponowaną zmianą struktury szkolnictwa w systemie oświaty wprowadza się również niezbędne zmiany przepisów dotyczących rekrutacji do szkół i placówek oświatowych. Na poziomie ustawy (art. 130−159 – cały rozdział 6) określone zostają m.in.:

• kryteria rekrutacji do publicznych przedszkoli, publicznych innych form wychowania przedszkolnego, oddziałów przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych, publicznych szkół i placówek, w tym wskazania grup kandydatów o szczególnym statusie uprzywilejowania, wynikającym z Konstytucji RP, ze względu na sytuację osobistą lub rodzinną albo szczególne zdolności czy osiągnięcia,
• zasady przeprowadzania rekrutacji do publicznych przedszkoli, publicznych innych form wychowania przedszkolnego, oddziałów przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych, publicznych szkół i placówek, w szczególności wskazania hierarchii poszczególnych kryteriów,
• procedury przeprowadzania rekrutacji, w tym procedury odwoławczej w przypadku odmowy przyjęcia kandydata do publicznego przedszkola, publicznej innej formy wychowania przedszkolnego, oddziału przedszkolnego w publicznej szkole podstawowej, publicznej szkoły czy placówki oraz zasad ujawniania i przetwarzania danych osobowych uczestników procesu rekrutacji. 

Tak wyglądają najważniejsze z projektowanych zmian. Jest ich niemało. Dlatego sprawne i efektywne wprowadzenie wszystkich zmian, a zwłaszcza nowej struktury szkolnictwa, wymaga jednak co najmniej kilkuletniego okresu przejściowego. Pozwoli to na niekolizyjne dostosowanie obecnie istniejących regulacji w systemie oświaty do nowych rozwiązań ustrojowych. To niełatwe zadanie zostało opisane w kolejnym akcie prawnym, czyli w ustawie Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe. Wśród projektowanych w niej zapisów znalazły się istotne rozwiązania prawne dotyczące m.in. zakładania, prowadzenia, przekształcania i wygaszania szkół – zarówno publicznych, jak i niepublicznych.

Planowane zmiany mają rozpocząć się od roku szkolnego 2017/2018. Wówczas uczniowie kończący w roku szkolnym 2016/2017 klasę VI szkoły podstawowej staną się uczniami VII klasy szkoły podstawowej. Rozpocznie się tym samym stopniowe wygaszanie gimnazjów, co oznacza, że nie będzie już prowadzona rekrutacja do gimnazjów. W efekcie tego procesu w roku szkolnym 2018/2019 ostatni rocznik dzieci klas III ukończy gimnazjum. Natomiast z dniem 1 września 2019 r. w ustroju szkolnym nie będą już funkcjonować dotychczasowe gimnazja.

Projektowana ustawa zakłada stopniowe wygaszanie istniejących dzisiaj gimnazjów. Sam proces wygaszania obecnego gimnazjum może być realizowany w różnych wariantach, jak np.:

• przekształcenie dotychczasowego gimnazjum w 8-letnią szkołę podstawową,
• włączenie gimnazjum do 8-letniej szkoły podstawowej,
• przekształcenie gimnazjum w liceum ogólnokształcące albo technikum,
• włączenie gimnazjum do liceum ogólnokształcącego albo technikum,
• przekształcenie gimnazjum w branżową szkołę I stopnia,
• włączenie gimnazjum do branżowej szkoły I stopnia.

Ostateczna decyzja dotycząca formy i czasu przekształcenia obecnego gimnazjum należy wyłącznie do kompetencji samorządu prowadzącego dane gimnazjum, osoby prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego lub osoby fizycznej prowadzącej dotych-
czasowe publiczne lub niepubliczne gimnazjum.

Z kolei wprowadzenie branżowej szkoły I stopnia w miejsce obecnej zasadniczej szkoły zawodowej planowane jest od 1 września 2017 r. Natomiast wprowadzenie branżowej szkoły II stopnia dla absolwentów branżowej szkoły I stopnia rozpocznie się dopiero od roku szkolnego 2020/2021. Jeśli chodzi o zmiany w liceach ogólnokształcących i technikach, to mają one być zapoczątkowane od roku szkolnego 2019/2020, a ich zakończenie planowane jest na rok szkolny 2023/2024. W zawiązku z powyższym w roku szkolnym 2019/2020 w klasach I liceów ogólnokształcących, techników i branżowych szkół I stopnia edukację rozpoczną dzieci kończące klasę III gimnazjum i dzieci kończące klasę VIII szkoły podstawowej. Uczniowie kończący gimnazjum będą kształcili się w 3-letnich liceach ogólnokształcących i 4-letnich technikach, natomiast dzieci kończące 
VIII klasę szkoły podstawowej rozpoczną naukę w 4-letnim liceum lub 5-letnim technikum. Uczniowie będą mogli także kontynuować naukę w I klasie branżowej szkoły I stopnia. 

Projekt ustawy wprowadzającej określa również warunki i terminy obowiązujące przy przeprowadzaniu tych zmian. Dla przykładu, w sytuacji gdy gmina prowadząca dotychczasowe gimnazjum zadecyduje o jego przekształceniu w liceum ogólnokształcące lub o włączeniu tego gimnazjum do liceum ogólnokształcącego, konieczne będzie zawarcie porozumienia o prowadzeniu tego liceum z powiatem, dla którego prowadzenie liceum ogólnokształcącego jest zadaniem własnym.

To właśnie w projekcie tej ustawy doprecyzowano kwestie związane z nowym egzaminem szkolnym, jakim ma być egzamin ósmoklasisty. Pod tym pojęciem należy rozumieć egzamin przeprowadzany w ostatnim roku nauki w szkole podstawowej, a w szkole artystycznej realizującej kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej – w klasie, której zakres nauczania odpowiada klasie VIII szkoły podstawowej, sprawdzający wiadomości i umiejętności ucznia lub słuchacza określone w podstawie programowej kształcenia ogólnego. Jest on przeprowadzany na podstawie wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego oraz sprawdza, w jakim stopniu uczeń lub słuchacz spełnia te wymagania. Z tego wynika, że będzie to obowiązkowy egzamin zewnętrzny – zamiast dotychczasowego sprawdzianu po klasie VI szkoły podstawowej. Zastępuje on w pewnym sensie również dotychczasowy egzamin gimnazjalny. Z założeń projektowych wynika, że będzie się on składał z dwóch części: testowej i opisowej, i będzie przeprowadzany w formie pisemnej. Egzamin w klasie VIII będzie obejmował trzy przedmioty obowiązkowe dla wszystkich uczniów: polski, matematykę i język obcy oraz egzamin z jeszcze jednego przedmiotu do wyboru spośród: biologii, chemii, fizyki, geografii i historii. Jednocześnie zdecydowano, że w okresie przejściowym czyli latach szkolnych 2018/2019, 2019/2020 i 2020/2021 na egzaminie będą tylko egzaminy z przedmiotów obowiązkowych, a egzamin z przedmiotu dodatkowego po raz pierwszy przeprowadzony zostanie w roku szkolnym 2021/2022. Wówczas to VIII klasę kończyć będą uczniowie, którzy będą mieli za sobą pełen cykl nauczania w klasach IV-VIII zgodnie z nową przygotowywaną podstawą programową.

Wyniki uzyskane na tym egzaminie ze wskazanych przedmiotów pozwolą określić poziom kompetencji uczniów kończących szkołę podstawową w kluczowych dziedzinach wiedzy będących podstawą do podejmowania nauki na kolejnym etapie kształcenia. Należy jednak pamiętać o tym, że uczeń lub słuchacz przystępuje do egzaminu ósmoklasisty tylko z tego języka obcego nowożytnego, którego uczy się w szkole w ramach obowiązkowych zajęć edukacyjnych. Ustalono również, że laureat i finalista olimpiady przedmiotowej wymienionej w wykazie, o którym mowa w art. 44zzzw, oraz laureat konkursu przedmiotowego o zasięgu wojewódzkim lub ponadwojewódzkim, przeprowadzanego zgodnie z przepisami i organizowanego z zakresu jednego z przedmiotów objętych egzaminem ósmoklasisty, są zwolnieni z egzaminu ósmoklasisty z tego przedmiotu. Zwolnienie to jest równoznaczne z uzyskaniem z egzaminu ósmoklasisty z danego przedmiotu najwyższego wyniku. Wyniki egzaminu ósmoklasisty będą przedstawiane w procentach i na skali centylowej. Wynik w procentach będzie ustalał dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej na podstawie liczby punktów przyznanych przez egzaminatorów sprawdzających prace egzaminacyjne oraz elektronicznego odczytu karty odpowiedzi – w przypadku wykorzystania do sprawdzania prac egzaminacyjnych narzędzi elektronicznych. Natomiast wyniki egzaminu na skali centylowej będą opracowywane przez Centralną Komisję Egzaminacyjną na podstawie wyników ustalonych przez dyrektorów okręgowych komisji egzaminacyjnych. I podobnie jak to było w przypadku sprawdzianu, wyniki egzaminu ósmoklasisty nie będą wpływały na ukończenie szkoły, a w przypadku szkoły artystycznej realizującej kształcenie ogólne z zakresu szkoły podstawowej, w której klasa odpowiadająca klasie VIII szkoły podstawowej nie jest ostatnią klasą w cyklu kształcenia – również na promocję do klasy programowo wyższej. Ale, podobnie jak w przypadku egzaminu gimnazjalnego, będą one miały jednak wpływ na ilość tzw. punktów rekrutacyjnych decydujących o przyjęciu do wybranej szkoły ponadpodstawowej. Jednocześnie zdecydowano, że w okresie przejściowym, czyli latach szkolnych 2018/2019, 2019/2020 i 2020/2021, na egzaminie będą tylko egzaminy z przedmiotów obowiązkowych, a egzamin z przedmiotu dodatkowego po raz pierwszy przeprowadzony zostanie w roku szkolnym 2021/2022. Wówczas to VIII klasę kończyć będą uczniowie, którzy będą mieli za sobą pełen cykl nauczania w klasach IV-VIII zgodnie z nową przygotowywaną podstawą programową.

W nowych regulacjach ustalono również, że zajęcia wczesnego wspomagania rozwoju dziecka organizowane będą w publicznych i niepublicznych jednostkach systemu oświaty, takich jak: przedszkola, szkoły podstawowe, inne formy wychowania przedszkolnego, specjalne ośrodki wychowawcze, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze.

I jeszcze kilka słów o studiach I i II stopnia. Studia pierwszego stopnia − to forma kształcenia, na którą będą przyjmowani kandydaci posiadający świadectwo dojrzałości lub branżowe świadectwo dojrzałości, kończąca się uzyskaniem kwalifikacji pierwszego stopnia. Z kolei studia drugiego stopnia − to forma kształcenia, na którą będą przyjmowani kandydaci posiadający świadectwo dojrzałości oraz co najmniej kwalifikacje pierwszego stopnia, kończąca się uzyskaniem kwalifikacji drugiego stopnia. Podstawę przyjęcia na studia pierwszego stopnia lub jednolite studia magisterskie stanowią wyniki egzaminu maturalnego umożliwiającego uzyskanie świadectwa dojrzałości, a w przypadku tylko studiów pierwszego stopnia – również wyniki egzaminu maturalnego umożliwiającego uzyskanie branżowego świadectwa dojrzałości. To jest zdecydowana nowość. Dlatego też doprecyzowano, iż kandydat posiadający branżowe świadectwo dojrzałości może być przyjęty wyłącznie na studia pierwszego stopnia o profilu praktycznym, których program kształcenia obejmuje obszar kształcenia realizowany przez kandydata w szkole prowadzącej kształcenie w zawodzie lub na kwalifikacyjnym kursie zawodowym, który kandydat ukończył. Warto przy tym zaznaczyć, że uczelnia może przeprowadzić dodatkowe egzaminy wstępne tylko w przypadku konieczności sprawdzenia uzdolnień artystycznych, sprawności fizycznej lub szczególnych predyspozycji do podejmowania studiów na danym kierunku, niesprawdzanych w trybie egzaminu maturalnego umożliwiającego uzyskanie świadectwa dojrzałości lub egzaminu maturalnego umożliwiającego uzyskanie branżowego świadectwa dojrzałości, lub gdy osoba ubiegająca się o przyjęcie na studia posiada świadectwo dojrzałości uzyskane za granicą. Egzaminy te nie mogą w żadnym wypadku dotyczyć przedmiotów objętych egzaminem maturalnym umożliwiającym uzyskanie świadectwa dojrzałości lub egzaminem maturalnym umożliwiającym uzyskanie branżowego świadectwa dojrzałości. Jak się jednak okazuje, w wyniku uzgodnień i konsultacji społecznych zdecydowano, że nie będzie wprowadzana matura branżowa, a abiturienci szkół branżowych II stopnia będą przystępowali do takiej samej matury, jak abiturienci z liceów i techników, czyli obowiązków z polskiego, matematyki, języka obcego i przedmiotu do wyboru.

Jak już wspomniano na wstępie, w niniejszym opracowaniu przedstawiono tylko wybrane elementy projektowanych zmian i regulacji. Należy jednak wspomnieć, że atutem przedmiotowej regulacji jest kompleksowe wprowadzanie niezbędnych korekt i uzupełnień praktycznie we wszystkich innych regulacjach ustawowych, w których pojawiają się zagadnienia związane z wykształceniem czy też z egzaminami szkolnymi. Dla przykładu, ustawa wprowadzająca nie tylko reguluje zasady wprowadzenia przepisów oświatowych (ustawa Prawo oświatowe i ustawa o systemie oświaty czy ustawa Karta nauczyciela), ale koryguje też stosowane zapisy w takich aktach prawnych, jak: ustawa o szkolnictwie wyższym, ustawa o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji, ustawa o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków europejskiego funduszu rolnego na rzecz rozwoju obszarów wiejskich w ramach programu rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014–2020, ustawa o rybołówstwie morskim, ustawa o cudzoziemcach, ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej itd. Jest to niezwykle istotne, gdyż jednym (co prawda rozbudowanym) aktem prawnym koryguje się niezbędne zapisy we wszystkich właściwych regulacjach, aby nie było zamieszania legislacyjnego, a zwłaszcza aby nie powstało zjawisko kolizji aktów prawnych. Dokładne zapoznanie się ze szczegółami i zrozumienie wszystkich tych regulacji wymaga i czasu i cierpliwości. Dlatego też dyrektorzy szkół już teraz powinni tę niezwykle trudną pracę powoli wykonywać, aby prawidłowo i spokojnie przygotować się do sukcesywnego wprowadzania przedmiotowych zmian w swoich placówkach. A to musi przecież nastąpić z niezbędnym wyprzedzeniem czasowym.