Odpowiedzialność dyscyplinarna nauczycieli

Zgodnie z zapisami art. 83 Konstytucji RP „Każdy ma obowiązek przestrzegania prawa Rzeczypospolitej Polskiej”¹. Zapis ten oznacza ponoszenie odpowiedzialności prawnej za wszelkie naruszenia obowiązujących reguł prawnych. Wspomniana odpowiedzialność prawna polega na obowiązku ponoszenia przez dany podmiot negatywnych konsekwencji (skutków) – sankcji przewidzianych przez prawo za zachowania stanowiące naruszenie obowiązków określonych w obowiązujących normach prawnych. 

Biorąc pod uwagę rolę nauczyciela wynikającą z istoty tego zawodu, nauczyciel winien zachowywać się w taki sposób, by mógł stanowić wzór dla swoich uczniów.

Odpowiedzialność nauczyciela

Podejmując pracę pedagogiczną, nauczyciel musi mieć świadomość swoich moralnych powinności wobec uczniów, rodziców i społeczeństwa. Ignorancja i niedbalstwo pedagogiczne mogą zaważyć na przyszłości wychowanków, a nauczyciel może mieć poczucie źle spełnionego obowiązku i negatywną opinię najbliższego otoczenia i lokalnego środowiska. Uwzględniając zapisy Karty Nauczyciela, można podzielić zakres odpowiedzialności nauczyciela na dwie podstawowe grupy (tabela 1).

Tab. 1. Podstawowe grupy zakresu odpowiedzialności nauczyciela

Odpowiedzialność dyscyplinarna

W naszych rozważaniach zajmiemy się tylko odpowiedzialnością typowo dyscyplinarną, czyli tą znacznie poważniejszą niż porządkowa. Do dnia 8 sierpnia 2009 r. wyłącznie nauczyciele mianowani i dyplomowani (niezależnie od sposobu zatrudnienia) podlegali temu rodzajowi odpowiedzialności. Znowelizowana wówczas Karta Nauczyciela zrównała w zakresie odpowiedzialności dyscyplinarnej wszystkich nauczycieli, w tym stażystów oraz nauczycieli kontraktowych. Dlatego od roku 2009 odpowiedzialności dyscyplinarnej podlegają wszyscy nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w przedszkolach, szkołach i innych placówkach wymienionych w art. 1 ust. 1 Karty Nauczyciela⁴. Zatem obecnie, zgodnie z art. 75 Karty Nauczyciela, nauczyciele podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienia godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 Karcie Nauczyciela. 

Etyczne/nieetyczne zachowania nauczyciela

O ile fachowość działań można w jakimś zakresie wyraźnie skonkretyzować, to jednak ocena wartości etycznej działań nauczyciela oraz wartości prezentowanych w kontaktach z wychowankami i uczniami jest niezwykle trudno wymierna. W związku z powyższym już w art. 9 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela⁵można przeczytać, że stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która przestrzega podstawowych zasad moralnych. Bardzo podobnie do tej kwestii odnosi się ustawa Prawo oświatowe, która w art. 5 zawiera zapis stanowiący, że nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę moralną i obywatelską z poszanowaniem godności osobistej ucznia⁶. Z tego też względu tak ważną rolę odgrywają zasady nauczycielskiej etyki zawodowej. Zasady te zostały wprowadzone do rzeczywistości szkolnej w 2010 roku wraz ze standardami kontroli zarządczej⁷. W obecnej sytuacji prawnej stanowią one jedyny wymierny wskaźnik etycznego postępowania nauczycieli w danej szkole lub placówce oświatowej. Biorąc zatem pod uwagę rolę nauczyciela wynikającą z istoty tego zawodu, nauczyciel winien zachowywać się w taki sposób, by mógł stanowić wzór dla swoich uczniów, by nie było rozdźwięku pomiędzy jego osobistą postawą a tym, czego wymaga się od uczniów w procesie wychowawczym. 

Do przykładowych uchybień godności lub obowiązków nauczyciela można zaliczyć: 

• stosowanie przemocy fizycznej lub przemocy psychicznej w stosunku do uczniów,
• wyśmiewanie, dokuczanie, szykanowanie,
• molestowanie seksualne,
• korupcję, szantaż,
• narażenie uczniów na utratę zdrowia,
• wykorzystywanie stosunku zależności w celu wymuszania pożądanych zachowań i działań,
• niską kulturę słowa (agresja słowna, wulgarne słownictwo), 
• poświadczenie nieprawdy, fałszowanie dokumentów,
• czerpanie korzyści materialnych,
• udzielanie niedozwolonej pomocy uczniom podczas sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych,
• nierealizowanie podstawy programowej,
• nieetyczne zachowania, np. nieprzestrzeganie tajemnicy rady pedagogicznej,
• brak nadzoru nad uczniami w czasie zajęć organizowanych przez szkołę,
• brak reakcji na łamanie prawa przez nauczycieli i uczniów,
• porzucenie pracy,
• prawomocne skazanie za przestępstwo,
• wykorzystywanie cudzych materiałów, programów bez zgody ich autora (plagiaty).

Bezprawne działanie i zaniechanie działania

Co do zasady odpowiedzialność zawsze ponosi się za bezprawne działanie lub za zaniechanie działania. Badane jest zawsze konkretne działanie lub zaniechanie mające związek z pracą nauczyciela, a nie przebieg pracy zawodowej i stosunek do obowiązków. Przebieg pracy zawodowej lub stosunek do obowiązków może mieć znaczenie tylko przy wymierzaniu kary dyscyplinarnej, ale nie ma wpływu na wszczęcie i przebieg samego postępowania dyscyplinarnego. Spośród obowiązków nauczyciela określonych w art. 6 Karty Nauczyciela najdalej idąca konkretyzacja dotyczy rzetelnego realizowania zadań związanych z powierzonym nauczycielowi stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym realizowania zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę. Istnieje cały szereg przepisów zarówno powszechnie obowiązującego prawa, jak i przepisów o charakterze wewnętrznym, w których określono konkretne obowiązki nauczyciela związane choćby z realizacją podstawy programowej. Z kolei pewną część obowiązków nauczyciela stanowią typowe obowiązki pracownicze, które dotyczą praktycznie każdej osoby wykonującej pracę najemną. Obowiązki te tworzą określony u danego pracodawcy porządek pracy. Składa się na niego przestrzeganie ustalonej organizacji pracy, a więc: punktualne stawianie się na stanowisku pracy, nieopuszczanie swego stanowiska w czasie pracy bez usprawiedliwienia, stosowanie przyjętego w danym zakładzie pracy sposobu potwierdzania przybycia do pracy oraz usprawiedliwiania swojej nieobecności, a także przestrzeganie przepisów przeciwpożarowych i przepisów dotyczących bezpieczeństwa oraz higieny pracy. Kwestie te powinny znaleźć odzwierciedlenie w obowiązującym w danym zakładzie pracy regulaminie pracy, który uszczegóławia regulacje przewidziane w Kodeksie pracy oraz aktach wykonawczych wydanych na jego podstawie. Nauczyciel zobowiązany jest również do zapewnienia nadzoru nad uczniami w czasie zajęć, natomiast w czasie zajęć sprawnościowych ma zminimalizować wszelkie ryzyko dla zdrowia uczniów. Brak nadzoru nad uczniami stanowi naruszenie podstawowych obowiązków nauczyciela, za które nauczyciel ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną, nie zaś odpowiedzialność porządkową. 

Tryb postępowania dyscyplinarnego 

Tryb postępowania dyscyplinarnego w stosunku do nauczycieli można przedstawić w następujący sposób: 

• wniosek do organu, przy którym działa komisja dyscyplinarna – podmiot wnioskujący,
• postępowanie wyjaśniające – rzecznik dyscyplinarny,
• wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego – rzecznik dyscyplinarny,
• postępowanie dyscyplinarne w pierwszej instancji, komisja dyscyplinarna,
• ewentualne odwołanie – strona odwołująca,
• postępowanie dyscyplinarne w drugiej instancji – odwoławcza komisja dyscyplinarna,
• ostateczne orzeczenie dyscyplinarne – uprawomocnienie orzeczenia. 

Tab. 2. Tryb postępowania dyscyplinarnego w stosunku do nauczycieli

Kiedy można wszcząć postępowanie dyscyplinarne?

Należy jednak pamiętać o tym, że nie można wszczynać postępowania dyscyplinarnego w stosunku do nauczycieli w każdym czasie i bez żadnych ograniczeń. Podobnie jak w przypadku postępowania karnego, funkcjonuje „instytucja” przedawnienia postępowania dyscyplinarnego. Oznacza to, że postępowanie dyscyplinarne nie może być wszczęte po upływie 3 miesięcy od dnia uzyskania przez wojewodę wiadomości o popełnieniu czynu lub po upływie 3 lat od popełnienia tego czynu. Jednak jeżeli czyn popełniony przez nauczyciela stanowi przestępstwo, wówczas okres ten nie może być krótszy od okresu przedawnienia ścigania tego przestępstwa. I jeszcze jedno ograniczenie – pomimo prawidłowego wszczęcia postępowania, karalność przewinienia dyscyplinarnego ustaje z upływem 5 lat od popełnienia tego czynu. Rozwiązanie stosunku pracy po popełnieniu czynu nie stanowi przeszkody do wszczęcia i prowadzenia postępowania dyscyplinarnego oraz wymierzenia kary dyscyplinarnej. 

Istnieje też kilka istotnych uwarunkowań. Otóż nie wszczyna się postępowania dyscyplinarnego, a wszczęte umarza się, gdy za popełnione przewinienie nauczyciel został ukarany karą porządkową zgodnie z art. 108 Kodeksu pracy. W przypadku popełnienia przez nauczyciela czynu powodującego odpowiedzialność dyscyplinarną, który w świetle przepisów Kodeksu karnego stanowi przestępstwo, nauczyciel ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną i karną niezależnie. Wniosek o wszczęcie postępowania wyjaśniającego składany jest zawsze do wojewody, tj. organu, przy którym działa komisja dyscyplinarna. Wniosek powinien zawierać: wskazanie sposobu uchybienia godności i/lub obowiązkom, ustalenie: kto, kiedy, wobec kogo uchybił obowiązkom, dokumentację na potwierdzenie wniesionych zarzutów, opis czynności wyjaśniających przeprowadzonych przez dyrektora szkoły. 

Wniosek ten jest następnie analizowany i weryfikowany w ramach postępowania wyjaśniającego prowadzonego przez rzecznika dyscyplinarnego. 

Zadania dyrektora

Jak łatwo zauważyć, bardzo ważną rolę w związku z postępowaniem dyscyplinarnym nauczycieli odgrywa dyrektor szkoły. Jego zadania w tym zakresie są następujące: 

1. Przygotowanie wniosku o wszczęcie postępowania wyjaśniającego:
   • stwierdzenie zaistnienia wykroczenia lub uchybienia w pracy nauczyciela,
   • dokonanie wstępnej analizy zaistniałego wykroczenia,
   • badanie zasadności zarzutów, przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego (ogląd miejsca zdarzenia, szkice z miejsca zdarzenia, rozmowy w pierwszej kolejności z poszkodowanymi lub pokrzywdzonymi, analiza dokumentacji szkolnej i innej związanej ze sprawą, wysłuchanie świadków zdarzenia, gromadzenie oświadczeń, rozmowy z uczniami, przeprowadzenie ankiet, zasięganie opinii, wezwanie policji itp.), czyli zebranie dowodów winy lub niewinności, 
   • na zakończenie – rozmowa z obwinionym nauczycielem oraz rozstrzygnięcie co do rodzaju odpowiedzialności za to uchybienie: odpowiedzialność z Kodeksu pracy za uchybienia przeciwko porządkowi pracy i wymierzenia kary porządkowej czy też odpowiedzialność dyscyplinarna.
2. Przygotowanie formalnego wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, postawienie zarzutów lub obwinienie o czyn, w tym wymienienie konkretnego zarzutu lub czynu, okoliczności zdarzenia, wskazanie terminu i czasu zdarzenia lub czynu. Postawienie zarzutu może wynikać z pisma prokuratury lub z wyroku sądowego.
3. Złożenie formalnego wniosku do kuratora oświaty (wojewody) i załączenie teczki akt osobowych obwinionego nauczyciela.
4. Wykonywanie orzeczeń dyscyplinarnych i zacieranie kar dyscyplinarnych 

Z kolei pierwszym etapem działania rzecznika dyscyplinarnego dla nauczycieli jest postępowanie wyjaśniające, w ramach którego zadaniem rzecznika dyscyplinarnego jest: 

• ustalenie, czy za popełnione przewinienie nauczyciel nie został ukarany karą porządkową zgodnie z art. 108 Kodeksu pracy, czy nie nastąpiło przedawnienie odpowiedzialności dyscyplinarnej, 
• przesłuchanie obwinionego oraz umożliwienie mu złożenia wyjaśnień, 
• przesłuchanie świadków i biegłych, 
• zebranie i przeprowadzenie dowodów koniecznych do wyjaśnienia sprawy, 
• sporządzenie wniosku o wszczęcie postępowania
• dyscyplinarnego do komisji dyscyplinarnej oraz przy-
• gotowanie dokumentacji sprawy. 

Zadania komisji dyscyplinarnej

Natomiast zadaniem właściwej komisji dyscyplinarnej (do której trafił wniosek rzecznika dyscyplinarnego) jest: 

• wszczęcie postępowania dyscyplinarnego – przyjęcie wniosku rzecznika dyscyplinarnego;
• wyznaczenie składu orzekającego przez przewodniczącego komisji; 
• postanowienie składu orzekającego o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i wyznaczeniu terminu rozprawy lub odmowie wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, lub przekazaniu sprawy rzecznikowi w celu uzupełnienia; 
• prowadzenie rozprawy – przeprowadzenie postępowania dowodowego;
• wydanie orzeczenia dyscyplinarnego (oraz sporządzenie uzasadnienia):
  • o ukaraniu,
  • o uniewinnieniu, 
  • o umorzeniu postępowania;
• przekazanie orzeczenia obwinionemu, dyrektorowi szkoły/placówki (lub organowi prowadzącemu – w przypadku obwinionego dyrektora). 

Rodzaje kar dyscyplinarnych¹¹

Kara dyscyplinarna

Wymierzenie kary dyscyplinarnej wydalenia z zawodu nauczyciela jest równoznaczne z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczyciela. Odpis prawomocnego orzeczenia o ukaraniu karą dyscyplinarną wraz z uzasadnieniem zawsze włączany jest do akt osobowych nauczyciela. 

Od prawomocnego orzeczenia odwoławczej komisji dyscyplinarnej przy ministrze stronom przysługuje odwołanie do sądu apelacyjnego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych właściwego wg miejsca zamieszkania obwinionego.

Każde prawomocne orzeczenie komisji dyscyplinarnej podlega wykonaniu przez dyrektora szkoły, a w stosunku do dyrektora szkoły – przez organ prowadzący szkołę. Natomiast  w przypadku uniewinnienia nauczyciela lub umorzenia postępowania dyscyplinarnego z akt osobowych  usuwa się wszelkie dokumenty  dotyczące sprawy. 

W procedurze postępowania dyscyplinarnego występuje jeszcze jeden bardzo ważny aspekt, a jest nim możliwość zawieszenia w pełnieniu obowiązków.

Zgodnie z tą możliwością dyrektor szkoły może zawiesić w pełnieniu obowiązków nauczyciela, a organ prowadzący szkołę – nauczyciela pełniącego funkcję dyrektora szkoły, przeciwko któremu wszczęto postępowanie karne lub złożono wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, jeżeli ze względu na powagę i wiarygodność wysuniętych zarzutów celowe jest odsunięcie nauczyciela od wykonywania obowiązków w szkole. Jednak w sprawach niecierpiących zwłoki nauczyciel i nauczyciel pełniący funkcję dyrektora szkoły mogą być zawieszeni przed złożeniem wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego¹².

Dyrektor szkoły zawiesza w pełnieniu obowiązków nauczyciela, a organ prowadzący szkołę – nauczyciela pełniącego funkcję dyrektora szkoły, jeżeli wszczęte postępowanie karne lub złożony wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego dotyczy czynu naruszającego prawa i dobro dziecka. Nauczyciel i nauczyciel pełniący funkcję dyrektora szkoły zostają z mocy prawa zawieszeni w pełnieniu obowiązków w razie ich tymczasowego aresztowania lub w razie pozbawienia ich wolności w związku z postępowaniem karnym. Ważnym zastrzeżeniem jest, że zawieszenie w pełnieniu obowiązków nie może trwać dłużej niż 6 miesięcy, chyba że przeciwko nauczycielowi lub nauczycielowi pełniącemu funkcję dyrektora szkoły toczy się jeszcze postępowanie karne lub postępowanie dyscyplinarne, w związku z którym nastąpiło zawieszenie. Tak jak od każdej decyzji, tak i od tej szczególnej przysługuje odwołanie do komisji dyscyplinarnej pierwszej instancji, w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji, za pośrednictwem odpowiednio dyrektora szkoły albo organu prowadzącego szkołę. Komisja dyscyplinarna pierwszej instancji rozpatruje odwołanie od decyzji o zawieszeniu w pełnieniu obowiązków w składzie 3 członków, na posiedzeniu niejawnym, które powinno odbyć się w terminie 7 dni od dnia otrzymania odwołania. Przepisy nie przewidują obowiązującego wzoru decyzji o zawieszeniu nauczyciela. Nie wskazują również, co powinno znaleźć się w tej decyzji. W okresie zawieszenia w pełnieniu obowiązków nauczyciel nie otrzymuje dodatków do wynagrodzenia ani wynagrodzenia za zaplanowane, a niezrealizowane godziny ponadwymiarowe. Pozbawienie nauczyciela prawa do tych składników wynagrodzenia następuje z mocy samego prawa. Z kolei płaca zasadnicza nauczyciela może zostać zredukowana do połowy jej wartości. Decyzję o zmniejszeniu wynagrodzenia zasadniczego podejmuje dyrektor szkoły (a w odniesieniu do dyrektora – organ prowadzący) w oparciu o kryterium stanu rodzinnego nauczyciela. Jedynie w przypadku nauczyciela tymczasowo aresztowanego zmniejszenie wynagrodzenia o połowę następuje z mocy samego prawa. Redukcja następuje od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zawieszenie. Szkoła ma obowiązek zwrócić zatrzymane wynagrodzenie, jeżeli postępowanie karne lub postępowanie dyscyplinarne będące podstawą zawieszenia nauczyciela zakończy się umorzeniem z braku dowodów winy albo wydaniem wyroku lub orzeczenia uniewinniającego. Obowiązek zwrotu wynagrodzenia powstaje dopiero w momencie uprawomocnienia się jednego z powyższych rozstrzygnięć. Ustawodawca nie przewidział wprost obowiązku zwrotu wynagrodzenia w przypadku prawomocnego uchylenia zawieszenia nauczyciela w obowiązkach służbowych w sytuacjach, gdy nie dochodzi do prawomocnego uniewinnienia nauczyciela lub umorzenia postępowania karnego bądź dyscyplinarnego. Jednak w takim przypadku brak jest podstaw do przyjęcia obowiązku zwrotu zatrzymanego wynagrodzenia.

Zgodnie z generalną zasadą prawa pracy zapisaną w art. 80 Kodeksu pracy wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, zaś za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią. Skoro zatem w okresie zawieszenia nauczyciel nie wykonuje pracy, a przepis nie przewiduje zwrotu tego wynagrodzenia w wyniku uchylenia decyzji o zawieszeniu, to nauczyciel nie może domagać się zapłaty wynagrodzenia za okres zawieszenia. 

Każde prawomocne orzeczenie komisji dyscyplinarnej podlega wykonaniu przez dyrektora szkoły, a w stosunku do dyrektora szkoły – przez organ prowadzący szkołę. Natomiast w przypadku uniewinnienia nauczyciela lub umorzenia postępowania dyscyplinarnego z akt osobowych usuwa się wszelkie dokumenty dotyczące sprawy. Należy przy tym zaznaczyć, że nauczyciel staje się obwinionym w momencie doręczenia mu postanowienia komisji o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego. Zaś status strony zyskuje w momencie wszczęcia postępowania wyjaśniającego, które dotyczy jego osoby. Już wtedy może korzystać z pomocy obrońcy i innych uprawnień w postępowaniu. Wprawdzie dyrektor szkoły zatrudniającej nauczyciela, w sprawie którego toczy się postępowanie, otrzymuje od rzecznika dyscyplinarnego pisemne zawiadomienie o wszczęciu postępowania wyjaśniającego, jednak dyrektor nie jest stroną tego postępowania ani też samego postępowania dyscyplinarnego. W zasadzie nie może on zatem uczestniczyć w postępowaniu, chyba że sam jest obwinionym bądź został ustanowiony obrońcą obwinionego. Nie oznacza to jednak, że dyrektor nie posiada żadnych uprawnień w postępowaniu, które dotyczy nauczyciela kierowanej przez niego szkoły. 

Zażalenie takie składa się w terminie 7 dni od otrzymania postanowienia, odpowiednio do komisji I instancji albo komisji odwoławczej, za pośrednictwem organu, który wydał zaskarżone postanowienie. Dyrektor nie jest natomiast uprawniony do zaskarżenia wydanego przez komisję dyscyplinarną I instancji orzeczenia skazującego, uniewinniającego bądź umarzającego postępowanie dyscyplinarne, jak również orzeczenia komisji odwoławczej.

Komisja dyscyplinarna pierwszej instancji rozpatruje odwołanie od decyzji  o zawieszeniu w pełnieniu obowiązków w składzie 3 członków, na posiedzeniu niejawnym, które powinno odbyć się w terminie 7 dni od dnia otrzymania odwołania. 

Pewne obowiązki ciążą na dyrektorze również po zakończeniu postępowania dyscyplinarnego. Przewidziana bowiem została instytucja zatarcia skazania dyscyplinarnego, polegająca na uznaniu wymierzonej kary dyscyplinarnej za niebyłą. Z oczywistych względów zatarciu nie podlega kara wydalenia z zawodu nauczyciela, która dożywotnio uniemożliwia mu powrót do zawodu. Jednak co do zasady do zatarcia skazania dochodzi po upływie 3 lat od dnia doręczenia nauczycielowi prawomocnego orzeczenia o ukaraniu, z wyjątkiem kary zwolnienia z pracy z 3-letnim zakazem przyjmowania do zawodu, która ulega zatarciu w terminie 6-letnim od dnia doręczenia nauczycielowi prawomocnego orzeczenia o ukaraniu. Jednak w razie ponownego prawomocnego ukarania nauczyciela w okresie przed zatarciem skazania terminy zatarcia skazania dla pierwszego ukarania liczy się od dnia doręczenia prawomocnego orzeczenia o ponownym ukaraniu. Zatarcie skazania oznacza konieczność usunięcia odpisu orzeczenia dyscyplinarnego z akt osobowych ukaranego i zawiadomienia nauczyciela o zatarciu kary oraz zniszczeniu odpisu. Innymi słowy, odpis ten powinien być zniszczony i nie może być przechowywany ani archiwizowany tak jak inne dokumenty wchodzące w skład akt osobowych. Obowiązek usunięcia odpisu orzeczenia dyscyplinarnego spoczywa na dyrektorze tej szkoły, w której nauczyciel był zatrudniony w momencie ukarania, tam bowiem w aktach osobowych nauczyciela znajduje się odpis orzeczenia. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy po ukaraniu a przed zatarciem skazania doszło do przeniesienia służbowego nauczyciela w trybie art. 18 Karty Nauczyciela. W takim przypadku nie dochodzi bowiem do rozwiązania stosunku pracy, a akta osobowe nauczyciela (wraz z odpisem o ukaraniu) są przekazywane do szkoły przyjmującej. Wówczas obowiązek usunięcia odpisu o ukaraniu spoczywa na dyrektorze szkoły, do której nauczyciel został przeniesiony. Dotyczy to również sytuacji, w których dochodzi do tzw. przejścia zakładu pracy, np. w razie połączenia szkół w zespół lub rozwiązania istniejącego zespołu szkół.

Tab. 3. Podstawowe różnice dotyczące zastosowania odpowiedzialności dyscyplinarnej i porządkowej 

Poza odpowiedzialnością dyscyplinarną, nauczyciele podlegają, tak jak pracownicy niepedagogiczni, odpowiedzialności porządkowej na zasadach przewidzianych w art. 108 i następnych Kodeksu pracy. Warto jednak pamiętać o istnieniu różnic w podstawach zastosowania odpowiedzialności dyscyplinarnej i porządkowej¹³. Poniższe zestawienie tabelaryczne ujmuje podstawowe różnice dotyczące tych postępowań. 

Ze względu na wyjątkowe znaczenie i ewentualne konsekwencje postępowania dyscyplinarnego każdy dyrektor szkoły lub placówki oświatowej powinien dokładnie zapoznać się z jego zasadami¹⁴