Trwają prace legislacyjne nad projektem nowelizacji ustawy
Prawo oświatowe, której celem ma być uporządkowanie systemu praw i obowiązków uczniowskich. Miałoby to nastąpić przez zebranie ich w katalogi, wraz z doszczegółowieniem niektórych z nich oraz określeniem ustawowego trybu karania uczniów, jak również przez utworzenie systemu ochrony praw uczniowskich. Planowany termin wejścia w życie zmian został ustalony na 1 stycznia 2026 r.
Autor: Marcin Majchrzak
Prawnik, specjalizuje się w prawie oświatowym.
Zapewnienie realnej opieki w czasie przerw międzylekcyjnych to obowiązek szkoły, którego realizacja bezpośrednio wpływa na bezpieczeństwo uczniów i odpowiedzialność prawną dyrektora oraz nauczycieli. Poniżej przedstawiono najważniejsze zagadnienia związane z organizacją i odpowiedzialnością prawną związaną z dyżurami nauczycielskimi.
Początek września to tradycyjnie czas zmian w prawie oświatowym. Nie inaczej będzie w tym roku, warto zatem już teraz zapoznać się z tymi zmianami, które weszły w życie 1 września 2025 roku.
Jeszcze w maju 2025 roku opublikowano podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa na rok szkolny 2025/2026. Ze względu na szczególną rolę tego dokumentu, stanowiącego istotne narzędzie koordynowania działań w zakresie polityki oświatowej państwa w danym roku szkolnym, wszystkie jednostki systemu oświaty powinny zapoznać się z jego treścią i uwzględnić zawarte w nim wytyczne podczas planowania pracy na kolejny rok szkolny.
Udział uczniów w organizowanych przez szkołę wycieczkach, rajdach i zielonych szkołach wiąże się z ryzykiem doznania przez nich kontuzji. Aby je zminimalizować, ustawodawca wprowadził szereg regulacji prawnych nakładających na szkoły obowiązek zapewnienia maksymalnego poziomu bezpieczeństwa podczas takich wyjazdów. Niestety, przepisy te są rozproszone w różnych aktach prawnych, co może prowadzić do ich niewłaściwego stosowania lub braku ich znajomości.
W konsekwencji szkoła oraz jej organ prowadzący, które nie zapewnią uczniom odpowiednich warunków bezpieczeństwa, mogą ponosić odpowiedzialność za ewentualne szkody poniesione przez uczestników wyjazdu.
Niebawem w jednostkach oświatowych zacznie się czas tzw. ruchu kadrowego, podczas którego podejmowane będą decyzje dotyczące m.in. ewentualnych redukcji etatów wśród pracowników pedagogicznych. Zwolnienie pracownika stanowi ostateczność, jednak w wielu przypadkach istnieje możliwość skorzystania z innych rozwiązań prawnych pozwalających na zachowanie zatrudnienia, choćby w ograniczonym zakresie.
Aktualnie obowiązujące przepisy nakładają na wybrane placówki oświatowe obowiązek zatrudniania nauczycieli specjalistów w określonym wymiarze godzin. Zmiana ta stanowi odpowiedź na pojawiające się coraz częściej sygnały o pogarszającej się kondycji psychofizycznej uczniów i związanymi z tym problemami.
Na szkołach i przedszkolach, zarówno tych publicznych, jak i niepublicznych, ciąży obecnie obowiązek udzielania uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej. W jakim zakresie pomoc ta powinna być udzielana, a także w jakim trybie powinno to następować?
Z przepisów prawa oświatowego wynika, że jednostki systemu oświaty mogą być wspierane m.in. przez jednostki organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej oraz jednostki innych właściwych służb w działaniach służących podnoszeniu bezpieczeństwa dzieci i młodzieży, w tym w zakresie ochrony przeciwpożarowej. W praktyce jednak szkoły współpracują również z innymi typami podmiotów zewnętrznych. W jakim zakresie współpraca ta może zostać nawiązana i jakie korzyści może przynieść społeczności szkolnej?
Szacuje się, że rocznie u około trzystu nauczycieli stwierdza się chorobę zawodową, najczęściej mającą formę przewlekłej choroby narządu głosu. W zdecydowanej większości choroby te diagnozowane są u nauczycieli planujących już przejście na emeryturę, w związku z tym po zakończeniu okresu aktywności zawodowej mogą oni liczyć na wyższe świadczenia finansowe w okresie emerytalnym. Jak wygląda procedura stwierdzania choroby zawodowej u nauczycieli?
Przepisy prawa pozwalają na nawiązanie współpracy pomiędzy szkołą a wolontariuszami. Jakie powinny być zasady tego typu współpracy, a także w jakim zakresie wolontariusz może wspierać szkołę?
Nieobecności uczniów w szkole są rzeczą normalną. Z reguły są one spowodowane przyczynami zdrowotnymi, jednak niekiedy uczniowie celowo uchylają się od realizowania obowiązku szkolnego. Częste i powtarzające się nieobecności o charakterze nieusprawiedliwionym powinny stanowić dla szkoły sygnał o konieczności podjęcia czynności zaradczych. W przeciwnym wypadku może się okazać, że dojdzie do niespełnienia przez ucznia obowiązku szkolnego.