Karta Nauczyciela1 w swoich regulacjach określa możliwość zmiany warunków pracy oraz płacy nauczyciela, polegających na zmianie miejsca zatrudnienia nauczyciela lub jego stanowiska, bez konieczności odwoływania się do wypowiedzenia zmieniającego czy też wystąpienia skutków tzw. przejęcia zakładu pracy (w rozumieniu Kodeksu pracy).
Regulacje płacowe są bardzo wyraźnie opisane w naszej ustawie pracowniczej. Dlatego właśnie na podstawie upoważnienia zawartego w art. 30 ust. 5 pkt 1 ustawy Karta Nauczyciela Minister Edukacji Narodowej, w porozumieniu z Ministrem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz po zasięgnięciu opinii Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, corocznie określa w drodze stosownego rozporządzenia wysokość minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego dla nauczycieli realizujących tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin, o którym mowa w art. 42 ust. 3 ustawy Karta Nauczyciela, oraz dla nauczycieli, których tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin ustala się na podstawie art. 42 ust. 7 wspomnianej ustawy, oraz sposób udokumentowania prawa do określonej stawki wynagrodzenia zasadniczego.
Wyższe wynagrodzenie
W wyniku wprowadzenia do obrotu prawnego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2020 roku2 kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2020 roku ustalono w wysokości 2600 zł. Z tego względu w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 grudnia 2019 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy3 zdecydowano o zwiększeniu wynagrodzenia zasadniczego dla nauczycieli stażystów i nauczycieli kontraktowych w drugiej i trzeciej grupie zaszeregowania płacowego oraz dla nauczycieli mianowanych w trzeciej grupie zaszeregowania płacowego.
W związku z wprowadzoną regulacją od dnia 1 stycznia 2020 r. minimalne wynagrodzenie zasadnicze wynosi dla nauczycieli:
- stażystów:
- w drugiej grupie zaszeregowania płacowego – 2617 zł,
- w trzeciej grupie zaszeregowania płacowego – 2600 zł;
- kontraktowych:
- w drugiej grupie zaszeregowania płacowego – 2663 zł,
- w trzeciej grupie zaszeregowania płacowego – 2617 zł;
- mianowanych – w trzeciej grupie zaszeregowania płacowego 2638 zł.
Ustalone w powyższy sposób minimalne stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli o najniższym uposażeniu praktycznie znoszą konieczność wypłaty przez jednostki samorządu terytorialnego dodatku wyrównawczego do płacy minimalnej.
Jak łatwo zauważyć, dla nauczycieli z górnej części tabeli wynagrodzeń praktycznie nic się nie zmieni. Na przedmiotowej regulacji skorzystali wymiernie nauczyciele najmniej zarabiający. Taki efekt jest zrozumiały z uwagi na to, że omawiana regulacja nie jest podwyżką wynagrodzeń sensu stricte, a jedynie obowiązkową regulacją płac wynikającą ze zmiany stawki wynagrodzenia minimalnego. Obowiązującą od dnia 1 stycznia 2020 r. nową tabelę wynagrodzeń zasadniczych nauczycieli pokazano w tabeli 1.
Należy pamiętać, że wynagrodzenie zasadnicze jest tylko jednym z elementów wynagrodzenia średniego nauczycieli, w związku z tym koszty związane ze wzrostem wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli uwzględnione zostaną przez jednostki samorządu terytorialnego w polityce kształtowania wydatków ponoszonych na wynagrodzenia średnie nauczycieli. Jak wynika bowiem z art. 30 ust. 6 Karty Nauczyciela, organ prowadzący szkołę będący jednostką samorządu terytorialnego, uwzględniając przewidywaną strukturę zatrudnienia, określa dla nauczycieli poszczególnych stopni awansu zawodowego, w drodze regulaminu:
- wysokość stawek dodatków4,
- warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw5 oraz
- wysokość i warunki wypłacania składników wynagrodzenia6, przy czym ich wysokość powinna zostać określona w taki sposób, aby średnie wynagrodzenia nauczycieli składające się ze składników, o których mowa w art. 30 ust. 1 Karty Nauczyciela, odpowiadały na obszarze działania danej jednostki samorządu terytorialnego co najmniej średnim wynagrodzeniom nauczycieli7.
Środki finansowe niezbędne na zapewnienie średniego wynagrodzenia nauczycieli są zawsze zagwarantowane przez państwo w dochodach jednostek samorządu terytorialnego, m.in. w części oświatowej subwencji ogólnej8.
Zmiany w przyznawaniu nagród
Kolejną nowością, która będzie wprowadzona jeszcze w tym roku szkolnym, jest zmiana regulacji dotyczących przyznawania nagród dla nauczycieli. Do dziś szczegółowe zasady przyznawania nauczycielom nagród kuratora oświaty i innych organów sprawujących nadzór pedagogiczny oraz nagród Ministra Edukacji Narodowej określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 sierpnia 2009 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania nagród dla nauczycieli9. Natomiast przygotowywane aktualnie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej zmieniające rozporządzenie w sprawie kryteriów i trybu przyznawania nagród dla nauczycieli stanowi wykonanie upoważnienia ustawowego zawartego w art. 49 ust. 3 Karty Nauczyciela.
Zgodnie z zasadami zawartymi w § 6 pkt 1 i 2 obowiązującego rozporządzenia wniosek o przyznanie nagrody kuratora oświaty lub nagrody organu sprawującego nadzór pedagogiczny może składać jedynie dyrektor szkoły – dla nauczyciela zatrudnionego w danej szkole lub organ prowadzący szkołę – dla dyrektora takiej szkoły. Z tego też względu zasadnicze zmiany w przygotowywanej nowej regulacji polegają na wprowadzeniu rozwiązania prawnego umożliwiającego kuratorom oświaty oraz organom sprawującym nadzór pedagogiczny przyznawanie nagród nauczycielom również z własnej inicjatywy, bez konieczności stosowania w tym zakresie trybu określonego w §§ 6 i 7 obowiązującego rozporządzenia z 2009 r. Do tej pory wspominane organy takiej możliwości nie posiadały. Proponowane rozwiązanie prawne wychodzi naprzeciw postulatom zgłaszanym przez władze oświatowe, które sprawując nadzór pedagogiczny, udzielają pomocy szkołom i placówkom, a także zatrudnionym w nich nauczycielom w wykonywaniu zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych. W ramach sprawowanego w ten sposób nadzoru pedagogicznego inspirują również nauczycieli do poprawy istniejących lub wdrażanych rozwiązań w procesie kształcenia i wychowania. Zachęcają do stosowania innowacyjnych działań programowych, organizacyjnych lub metodycznych, których celem jest rozwijanie kompetencji uczniów. Kuratorzy oświaty i organy sprawujące nadzór pedagogiczny nie posiadają jednak możliwości bezpośredniego wyróżnienia tych nauczycieli. Przygotowywana zmiana regulacji prawnych, poszerzając ich kompetencje o możliwość przyznawania nauczycielom nagród z własnej inicjatywy, pozwoli zatem na docenienie pracy tych nauczycieli bezpośrednio przez organy nadzoru pedagogicznego.
Pozostałe przygotowywane w omawianym rozporządzeniu zmiany mają charakter ewidentnie porządkujący oraz dostosowujący treść nowego rozporządzenia do zmian, które zaszły na przestrzeni ostatnich lat w prawie oświatowym, zwłaszcza w zakresie podstaw programowych, podstaw programowych kształcenia w zawodach, kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego i szkolnictwa artystycznego. Zmianie ulegają również brzmienia ust. 2 w § 3 i ust. 4 w § 5 rozporządzenia w związku z nieistniejącymi już zakładami kształcenia nauczycieli.
