Czynności związane z awansem nauczyciela w sesji zimowej

Ważne terminy

Co do zasady w większości przypadków procedury awansowe w danym roku kalendarzowym kończą się 31 sierpnia. Bywają jednak sytuacje, kiedy nauczyciel nie był w stanie zakończyć stażu w pierwotnym, przewidywanym terminie. 

Przypomnijmy, że każdy staż musi być uwieńczony sprawozdaniem z realizacji planu rozwoju zawodowego, który nauczyciel przedkłada dyrektorowi szkoły w terminie siedmiu dni od daty zakończenia stażu. Opiekun stażu, również w terminie siedmiu dni od daty zakończenia przez nauczyciela stażu, przedstawia dyrektorowi szkoły projekt oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu, ze szczególnym uwzględnieniem obserwowanych zajęć prowadzonych przez nauczyciela oraz stopnia zaangażowania w realizację wymagań koniecznych do uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego, mianowanego albo dyplomowanego. 

Ocena dorobku zawodowego nauczyciela

Ocena dorobku zawodowego nauczyciela może być pozytywna lub negatywna. Obowiązkowo sporządzana jest w formie pisemnej, a jej niezbędne elementy to uzasadnienie oraz pouczenie dotyczące trybu odwołania. Trzeba pamiętać o tym, że organem właściwym do wniesienia odwołania w przypadku wszystkich awansów jest organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Termin jest sztywny i wynosi 14 dni od daty doręczenia oceny. Właściwy kurator oświaty ma 21 dni na rozpatrzenie odwołania nauczyciela. Co ważne, ocena dorobku zawodowego nauczyciela ustalona przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny jest ostateczna. Może się zdarzyć, że w tym 21-dniowym terminie kurator nie zdąży rozpatrzyć odwołania nauczyciela. Wówczas nauczyciel jest dopuszczony do rozmowy kwalifikacyjnej (w przypadku stażu na stopień nauczyciela kontraktowego i dyplomowanego) lub egzaminu (w przypadku stażu na stopień awansu zawodowego nauczyciela mianowanego). 

Dyrektor szkoły ma 21 dni od daty złożenia sprawozdania przez nauczyciela na przygotowanie i ustalenie oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu. Jeżeli nie udało się tego zrobić przed 30 czerwca, to nic straconego, nauczyciel ma bowiem szansę zdobyć wymarzony stopień awansu zawodowego w tzw. sesji zimowej. Warunek jest taki, 
że wniosek wraz ze wszystkimi załącznikami musi trafić do odpowiedniego organu przed 31 października. Owe odpowiednie organy to: 

• w przypadku stażu na stopień nauczyciela kontraktowego – dyrektor szkoły, 
• w przypadku stażu na stopień nauczyciela mianowanego – organ prowadzący szkołę, 
• w przypadku stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego – właściwy kurator oświaty. 

Postępowanie administracyjne

Od momentu złożenia wniosku do właściwego organu rozpoczyna się tzw. urzędowy etap postępowania. Bardzo ważne jest to, że postępowanie to musi spełniać wszystkie wymogi określone w ustawie z dnia 
14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, a jego uwieńczeniem jest wydanie przez organ decyzji o nadaniu lub odmowie nadania kolejnego stopnia awansu zawodowego nauczyciela. 
Nauczyciel stażysta i nauczyciel kontraktowy składają wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego w roku uzyskania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu. Z kolei nauczyciel mianowany może złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego na stopień nauczyciela dyplomowanego w okresie trzech lat od daty otrzymania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu. Jeżeli nauczyciel nie dotrzyma terminu złożenia wniosku, wówczas zobowiązany jest do ponownego odbycia stażu w pełnym wymiarze.

Jakie dokumenty musi dołączyć do wniosku nauczyciel?

Zgodnie z § 9 rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli do wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego dołącza się:
kopie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe, a w przypadku nauczyciela kontraktowego – także kopię aktu nadania tego stopnia, poświadczone przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem;
zaświadczenie dyrektora szkoły o:

• wymiarze zatrudnienia nauczyciela oraz nauczanym przez niego przedmiocie lub rodzaju prowadzonych zajęć w dniu wydania zaświadczenia oraz w okresie odbywania stażu, ze wskazaniem wszystkich szkół, w których nauczyciel odbywał staż,
• dacie zatwierdzenia planu rozwoju zawodowego i dacie złożenia przez nauczyciela sprawozdania z realizacji tego planu,
• przyczynach wydłużenia okresu stażu oraz zaliczenia dotychczas odbytego stażu w przypadkach ze wskazaniem podstawy prawnej odpowiednio wydłużenia albo zaliczenia okresu stażu oraz okresu nieobecności w pracy lub niepozostawania w stosunku pracy;
• kopię sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem,
• kopię oceny dorobku zawodowego za okres stażu, poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem.

Nauczyciel starający się o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego dla nauczyciela ubiegającego się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego dołącza również:

• opis i analizę sposobu realizacji jednego z wymagań określonych w § 8 ust. 3 rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli, 
• kopię dyplomu lub świadectwa potwierdzającego znajomość języka obcego na poziomie podstawowym, 
• kopię aktu nadania stopnia nauczyciela mianowanego poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem.

Analiza formalna wniosku

Właściwy organ (dyrektor szkoły, organ prowadzący szkołę lub kurator oświaty) nadający stopień awansu zawodowego nauczyciela przeprowadza analizę formalną wniosku o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego oraz dołączonej dokumentacji. Jeżeli wniosek lub dokumentacja nie spełniają wymagań formalnych, właściwy organ nadający stopień awansu zawodowego wskazuje szczegółowo stwierdzone braki i wzywa nauczyciela do ich usunięcia w terminie 14 dni wraz z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków w terminie spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpoznania. Ważne jest to, że do wezwania trzeba się bezwzględnie zastosować, gdyż termin ten wynika z przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego i nie może być wydłużony. 

Dyrektor szkoły ma 21 dni od daty złożenia sprawozdania przez nauczyciela na przygotowanie i ustalenie oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu. 

Komisje – skład i uprawnienia

Jeżeli w dokumentacji nie stwierdzono żadnych braków albo zostały one w terminie usunięte, właściwy organ powołuje komisję. 

Komisję kwalifikacyjną dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego powołuje dyrektor szkoły. W jej skład wchodzą:

• dyrektor (wicedyrektor) jako jej przewodniczący;
• przewodniczący zespołu przedmiotowego (wychowawczego), a jeżeli zespół taki nie został w szkole powołany – nauczyciel mianowany lub dyplomowany zatrudniony w szkole, a w przypadku przedszkola, w którym nie są zatrudnieni nauczyciele mianowani lub dyplomowani – nauczyciel kontraktowy;
• opiekun stażu.

Komisję egzaminacyjną dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela mianowanego powołuje organ prowadzący szkołę. W jej skład wchodzą:

• przedstawiciel organu prowadzącego szkołę jako jej przewodniczący;
• przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny;
• dyrektor szkoły;
• dwaj eksperci z listy ekspertów ustalonej przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

Komisję kwalifikacyjną dla nauczyciela ubiegającego się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego powołuje organ sprawujący nadzór pedagogiczny. W jej skład wchodzą:

• przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny;
• dyrektor szkoły, z wyjątkiem przypadku gdy o awans ubiega się dyrektor szkoły;
• trzej eksperci z listy ekspertów ustalonej przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

W pracach komisji, o ile nie wchodzi w ich skład, może brać również udział w charakterze obserwatora przedstawiciel organu prowadzącego szkołę i organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Przedstawiciele tych organów nie muszą mieć niczyjej zgody, aby wziąć udział w posiedzeniu komisji. 

Na wniosek nauczyciela w skład komisji wchodzi również przedstawiciel wskazanego we wniosku związku zawodowego. Udział związkowca jest szczególnie ważny w przypadku tzw. trudnych komisji, które też się zdarzają.

Właściwy organ nadający stopień awansu zawodowego powiadamia nauczyciela, który złożył wniosek o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego, o terminie i miejscu przeprowadzenia odpowiednio rozmowy kwalifikacyjnej lub egzaminu na co najmniej 14 dni przed datą posiedzenia komisji. Jest to bardzo ważny termin, którego przestrzegania należy pilnować. Daje on nauczycielowi szansę na przygotowanie się merytoryczne i mentalne do rozmowy lub egzaminu. 

Nadzór nad postępowaniem w sprawie nadania kolejnego stopnia awansu zawodowego sprawują tzw. organy wyższego stopnia. Wszelkie nieprawidłowości powinny być zgłoszone tym organom. 

Przebieg rozmowy kwalifikacyjnej, podczas której nauczyciel stażysta ubiega się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego

Podczas rozmowy nauczyciel w pierwszej kolejności przedstawia sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego, a następnie odpowiada na pytania członków komisji dotyczące wymagań określonych w rozporządzeniu. Dotyczą one: 

• znajomości przepisów prawa z zakresu organizacji, zadań i zasad funkcjonowania szkoły, w której nauczyciel odbywał staż;
• umiejętności prowadzenia zajęć w sposób zapewniający właściwą realizację statutowych zadań szkoły,
• w szczególności realizację podstawy programowej;
• umiejętności rozpoznawania potrzeb uczniów oraz indywidualizowania nauczania;
• umiejętności stosowania w pracy wiedzy z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki;
• umiejętności wykorzystania w pracy wiedzy i umiejętności zdobytych w trakcie doskonalenia zawodowego;
• umiejętności korzystania w pracy, zwłaszcza w trakcie prowadzonych zajęć, z narzędzi multimedialnych i informatycznych;
• umiejętności omawiania prowadzonych i obserwowanych zajęć;
• znajomości środowiska uczniów i ich problemów oraz umiejętności współpracy ze środowiskiem lokalnym.

Przebieg egzaminu, w czasie którego nauczyciel kontraktowy ubiega się o awans na stopień nauczyciela mianowanego

W pierwszej kolejności nauczyciel prezentuje dorobek zawodowy, a potem odpowiada na pytania członków komisji dotyczące wymagań określonych w rozporządzeniu. Względem osoby ubiegającej się o stopień nauczyciela mianowanego są one następujące: 

• uzyskanie pozytywnych efektów w pracy dydaktycznej, wychowawczej lub opiekuńczej na skutek wdrożenia działań mających na celu doskonalenie pracy własnej i podniesienie jakości pracy szkoły; 
• umiejętności rozpoznawania potrzeb rozwojowych uczniów i uwzględniania ich w pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej;
• umiejętności wykorzystania w pracy metod aktywizujących ucznia;
• umiejętności dokonywania ewaluacji własnej pracy i wykorzystywania jej wyników do doskonalenia warsztatu pracy;
• umiejętności dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami w ramach wewnątrzszkolnego doskonalenia zawodowego;
• umiejętności uwzględniania w pracy problematyki środowiska lokalnego oraz współczesnych problemów społecznych i cywilizacyjnych;
• umiejętności posługiwania się przepisami prawa dotyczącymi odpowiednio oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich, w zakresie funkcjonowania szkoły, w której nauczyciel odbywał staż;
• umiejętności korzystania w pracy, zwłaszcza w trakcie prowadzonych zajęć, z narzędzi multimedialnych i informatycznych.

Przebieg rozmowy kwalifikacyjnej, podczas której nauczyciel mianowany ubiega się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego

W tym przypadku komisja kwalifikacyjna przede wszystkim analizuje dorobek zawodowy nauczyciela mianowanego ubiegającego się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego na podstawie przedłożonej przez nauczyciela dokumentacji. Podczas rozmowy nauczyciel odpowiada również na pytania członków komisji dotyczące wpływu działań i zadań zrealizowanych przez nauczyciela w okresie stażu na podniesienie jakości pracy szkoły, w której nauczyciel odbywał staż.

Decyzja

Nauczycielom, którzy złożą wnioski o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego do 31 października danego roku, właściwy organ wydaje decyzję o nadaniu lub o odmowie nadania stopnia awansu zawodowego w terminie do 31 grudnia danego roku. Jest to termin ustawowy, który nie może być przedłużony. Decyzja wydawana 
przez organ jest decyzją administracyjną w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. 

Przepisy stanowią, że akt nadania stopnia awansu zawodowego musi zawierać: 

• nazwę komisji kwalifikacyjnej lub egzaminacyjnej, 
• numer i datę wydania zaświadczenia o uzyskaniu akceptacji lub zdaniu egzaminu, 
• stopień awansu zawodowego, 
• informację o poziomie wykształcenia nauczyciela. 

Z racji tego, że jest to decyzja administracyjna, musi również zawierać pouczenie o trybie odwoławczym. 

Nadzór nad postępowaniem

Nadzór nad postępowaniem w sprawie nadania kolejnego stopnia awansu zawodowego sprawują tzw. organy wyższego stopnia. Są to: 

• w stosunku do dyrektora szkoły – organ prowadzący szkołę, a w przypadku gdy dyrektor szkoły jest jednocześnie osobą prowadzącą szkołę – organ sprawujący nadzór pedagogiczny;
• w stosunku do organu prowadzącego szkołę – organ sprawujący nadzór pedagogiczny, 
• w stosunku do organu sprawującego nadzór pedagogiczny – właściwy minister.

Wszelkie nieprawidłowości dostrzeżone w postępowaniu powinny być zgłoszone tym organom. 

Żeby całe postępowanie zostało zwieńczone sukcesem, nauczyciel musi zadbać o to, by jego wniosek zawierał wszystkie elementy wskazane powyżej. Warto również odpowiednio przygotować się do rozmowy lub egzaminu.

W rozporządzeniu w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli szczegółowo wskazano wymagania i zagadnienia, jakie
mogą pojawić się w pytaniach członków komisji. 
 

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 2215)
• Rozporządzenie MEN z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz .U. z 2018 r., poz. 1574 z późn. zm.)
• Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 256 z późn. zm.)