Zindywidualizowana ścieżka kształcenia – wsparcie uczniów z trudnościami edukacyjnymi
Zgodnie ze wskazanym powyżej zapisem, zindywidualizowana ścieżka kształcenia jest organizowana dla uczniów, którzy mogą uczęszczać do szkoły, ale ze względu na trudności w funkcjonowaniu wynikające ze stanu zdrowia nie mogą realizować wszystkich zajęć edukacyjnych wspólnie z oddziałem szkolnym i wymagają dostosowania organizacji i procesu nauczania do ich specjalnych potrzeb edukacyjnych. Dlatego też zindywidualizowana ścieżka kształcenia obejmuje zarówno zajęcia edukacyjne, które są realizowane wspólnie z oddziałem szkolnym, jak i te realizowane indywidualnie z uczniem na terenie szkoły.
Kształcenie w ramach zindywidualizowanej ścieżki możliwe jest w następstwie uzyskania opinii publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, z której wynika potrzeba objęcia ucznia pomocą w tej formie. Do wniosku o wydanie opinii należy dołączyć dokumentację określającą trudności w funkcjonowaniu ucznia w szkole, opinię nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem o funkcjonowaniu ucznia w szkole, a w przypadku gdy podstawą objęcia ucznia zindywidualizowaną ścieżką kształcenia jest stan zdrowia, należy załączyć ocenę wpływu przebiegu choroby na funkcjonowanie ucznia w szkole oraz ograniczenia w zakresie możliwości udziału ucznia w zajęciach edukacyjnych wspólnie z oddziałem szkolnym.
Procedura wydania opinii o zindywidualizowanej ścieżce kształcenia
Zgodnie z § 12 ust. 5 rozporządzenia, przed wydaniem opinii poradnia publiczna we współpracy ze szkołą i rodzicami ucznia albo pełnoletnim uczniem przeprowadzi analizę funkcjonowania ucznia uwzględniającą efekty dotychczas udzielonej uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Zadaniem opiniujących jest wskazanie zakresu, w jakim uczeń nie może brać udziału w zajęciach edukacyjnych wspólnie z oddziałem szkolnym, okresu objęcia ucznia zindywidualizowaną ścieżką kształcenia, nie dłuższego jednak niż jeden rok szkolny, oraz działań, jakie powinny być podjęte w celu usunięcia barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu szkoły.
Jak stanowi § 12 ust. 7 rozporządzenia, uczeń objęty zindywidualizowaną ścieżką kształcenia realizuje w danej szkole program nauczania z dostosowaniem metod i form ich realizacji do jego indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych, w szczególności potrzeb wynikających ze stanu zdrowia.
Rola dyrektora i nauczycieli w organizacji zindywidualizowanej ścieżki kształcenia
Na wniosek rodziców ucznia lub pełnoletniego ucznia dyrektor szkoły ustala tygodniowy wymiar zajęć edukacyjnych realizowanych indywidualnie z uczniem. Opracowując rzeczony wymiar godzin zajęć, dyrektor zobowiązany jest uwzględnić opinię publicznej poradni oraz konieczność realizacji przez ucznia podstawy programowej kształcenia ogólnego lub podstawy programowej kształcenia w zawodach.
Z kolei zadaniem nauczycieli prowadzących zajęcia z uczniem objętym zindywidualizowaną ścieżką kształcenia jest podejmowanie działań ukierunkowanych na poprawę funkcjonowania ucznia w szkole. § 20 rozporządzenia nakłada na nauczycieli szczególny obowiązek w zakresie obserwacji indywidualnych predyspozycji uczniów – rozpoznawania indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów, a także współpracy z poradnią w zakresie diagnostycznym i postdiagnostycznym, szczególnie w zakresie oceny funkcjonowania uczniów, barier i ograniczeń w środowisku utrudniających funkcjonowanie uczniów i ich uczestnictwo w życiu szkoły oraz efektów działań podejmowanych w celu poprawy funkcjonowania ucznia oraz planowania dalszych działań.
W tym celu nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści w szkole prowadzą obserwację pedagogiczną w trakcie bieżącej pracy z uczniami, mającą na celu rozpoznanie u uczniów trudności w uczeniu się, w tym – w przypadku uczniów klas I–III szkoły podstawowej – deficytów kompetencji i zaburzeń sprawności językowych oraz ryzyka wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się. Jak wskazano w treści uzasadnienia do projektu rozporządzenia, to szkoła jest pierwszym środowiskiem, w którym dokonywane jest rozpoznanie i udzielane wsparcie rodzicom. Szczególną rolę w tym zakresie mają nauczyciele, bowiem są przygotowani do rozpoznawania szczególnych potrzeb uczniów, pierwszych symptomów trudności dziecka w nauce. W trakcie studiów nabywają bowiem umiejętności i kompetencje niezbędne do kompleksowej realizacji dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych zadań szkoły. Szkolni specjaliści z kolei stanowią pierwszy poziom wsparcia dla nauczycieli, uczniów i ich rodziców.
Należy pamiętać o tym, że indywidualizowaną ścieżką kształcenia nie można objąć uczniów objętych kształceniem specjalnym (ponieważ ich edukacja opiera się na indywidualnych programach edukacyjno-terapeutycznych) oraz uczniów objętych indywidualnym nauczaniem (którzy realizują nauczanie poza placówką szkolną).
