Wskazane podsumowanie nadzoru pedagogicznego

Dyrektor oraz inni nauczyciele zajmujący stanowiska kierownicze w szkole lub placówce sprawują nadzór pedagogiczny wobec nauczycieli zatrudnionych w tych szkołach i placówkach, a w szkołach i placówkach prowadzących kształcenie zawodowe oraz u pracodawców, u których jest organizowana praktyczna nauka zawodu – także w stosunku do instruktorów praktycznej nauki zawodu. Funkcje nadzorcze dyrektor powinien realizować, współdziałając z nauczycielami. 
Nadzór pedagogiczny dyrektora polega na:

• obserwowaniu, analizowaniu i ocenianiu przebiegu procesów kształcenia i wychowania oraz efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły/placówki,
• ocenianiu stanu i warunków działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły/placówki,
• udzielaniu pomocy nauczycielom w wykonywaniu ich zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych,
• inspirowaniu nauczycieli do poprawy istniejących lub wdrożenia nowych rozwiązań w procesie kształcenia, przy zastosowaniu innowacyjnych działań programowych, organizacyjnych lub metodycznych, których celem jest rozwijanie kompetencji uczniów.

Nadzorowi podlegają w szczególności:

• posiadanie przez nauczycieli wymaganych kwalifikacji do prowadzenia przydzielonych im zajęć,
• realizacja podstaw programowych i ramowych planów nauczania,
• przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów, a także przestrzeganie przepisów dotyczących obowiązku szkolnego oraz obowiązku nauki,
• przestrzeganie statutu szkoły lub placówki,
• przestrzeganie praw dziecka i ucznia oraz upowszechnianie wiedzy o tych prawach,
• zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki.

W rozporządzeniu w sprawie nadzoru pedagogicznego zostały doprecyzowane zapisy dotyczące nadzoru pedagogicznego dyrektora szkoły, w tym szczegółowe warunki i tryb jego sprawowania oraz formy nadzoru pedagogicznego. Jest on realizowany przez dyrektora w trybie działań planowych lub doraźnych wynikających z potrzeb szkoły lub placówki. Dyrektor szkoły w ramach sprawowanego nadzoru pedagogicznego:

1. przeprowadza ewaluację wewnętrzną i wykorzystuje jej wyniki do doskonalenia jakości pracy szkoły lub placówki;
2. kontroluje przestrzeganie przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki;
3. wspomaga nauczycieli w realizacji ich zadań, w szczególności przez:

• diagnozę pracy szkoły lub placówki,
• planowanie działań rozwojowych, w tym motywowanie nauczycieli do doskonalenia zawodowego,
• prowadzenie działań rozwojowych, w tym organizowanie szkoleń i narad;

4. monitoruje pracę szkoły lub placówki.

Ewaluację należy rozumieć jako proces gromadzenia, analizowania i komunikowania informacji na temat wartości działań podejmowanych przez szkołę lub placówkę. Wyniki ewaluacji są wykorzystywane w procesie podejmowania decyzji w celu zapewnienia wysokiej jakości organizacji procesów kształcenia, wychowania i opieki oraz ich efektów w szkole lub placówce. Ewaluację wewnętrzną przeprowadza się w odniesieniu do zagadnień uznanych w szkole lub placówce za istotne w jej działalności. Dyrektor realizuje kontrolę poprzez działania prowadzone w szkole lub placówce w celu oceny stanu przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki. Wspomaganie realizowane przez dyrektora ma na celu inspirowanie i intensyfikowanie w szkole lub placówce procesów służących poprawie i doskonaleniu pracy, ukierunkowane na rozwój uczniów i wychowanków. Monitorowanie pracy szkoły/placówki obejmuje natomiast działania dyrektora obejmujące zbieranie i analizę informacji o działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej w celu identyfikowania i eliminowania zagrożeń w prawidłowej realizacji zadań szkoły lub placówki. W celu realizacji swoich zadań w obszarze nadzoru pedagogicznego dyrektor szkoły lub placówki we współpracy z nauczycielami zajmującymi stanowiska kierownicze w szczególności analizuje dokumentację przebiegu nauczania oraz obserwuje prowadzone przez nauczycieli zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze oraz inne zajęcia i czynności wynikające z działalności statutowej szkoły lub placówki.
W ramach sprawowanego nadzoru dyrektor szkoły lub placówki zobowiązany jest do opracowania na każdy rok szkolny planu nadzoru pedagogicznego zawierającego wyżej wskazane działania i przedstawienie go na zebraniu rady pedagogicznej, a w przypadku szkoły lub placówki, w której nie tworzy się rady pedagogicznej – na zebraniu z udziałem nauczycieli i osób niebędących nauczycielami, które realizują zadania statutowe szkoły lub placówki, w terminie do dnia 15 września roku szkolnego, którego plan dotyczy. Plan nadzoru pedagogicznego musi uwzględniać wnioski z nadzoru pedagogicznego sprawowanego w szkole lub placówce w poprzednim roku szkolnym oraz podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa (ogłaszane na każdy rok szkolny przez Ministra Edukacji Narodowej). W br. szkolnym MEN ogłosiło następujące 4 podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa:

• 100. rocznica odzyskania niepodległości – wychowanie do wartości i kształtowanie patriotycznych postaw uczniów.
• Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego. Kształcenie rozwijające samodzielność, kreatywność i innowacyjność uczniów.
• Kształcenie zawodowe oparte na ścisłej współpracy z pracodawcami. Rozwój doradztwa zawodowego.
• Rozwijanie kompetencji cyfrowych uczniów i nauczycieli. Bezpieczne i odpowiedzialne korzystanie z zasobów dostępnych w sieci.

Dyrektor może dokonywać zmian w planie nadzoru, ma jednak obowiązek niezwłocznie poinformować radę pedagogiczną, a w przypadku szkoły lub placówki, w której nie tworzy się rady pedagogicznej – nauczycieli i osoby niebędące nauczycielami, które realizują zadania statutowe szkoły lub placówki, o wprowadzonych zmianach.
Wielu dyrektorów szkół lub placówek, błędnie interpretując przepisy prawa, przygotowuje sprawozdania z nadzoru pedagogicznego. Natomiast ustawodawca wymaga od dyrektora przedstawienia radzie pedagogicznej (nie rzadziej niż dwa razy w roku szkolnym) ogólnych wniosków wynikających ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego oraz informacji o działalności szkoły (art. 69 ust. 7 ustawy Prawo oświatowe). Pamiętać należy również o tym, że dyrektor szkoły jest zobowiązany do przedstawienia na zebraniu rady pedagogicznej (przed końcem roku szkolnego, do 31 sierpnia), pełnych wyników oraz wniosków ze sprawowanego wewnętrznego nadzoru pedagogicznego (§ 24 przedmiotowego rozporządzenia). W przypadku szkoły lub placówki, w której nie tworzy się rady pedagogicznej, wnioski z nadzoru pedagogicznego oraz informacje o działalności szkoły należy przedstawić na zebraniu z udziałem nauczycieli i osób niebędących nauczycielami, które realizują zadania statutowe szkoły lub placówki. Mając powyższe na uwadze, wskazane byłoby podsumowanie nadzoru pedagogicznego na zakończenie I semestru i na koniec roku szkolnego. 
Wyniki i wnioski ze sprawowania nadzoru pedagogicznego dyrektora należy odnieść do celów ustalonych w planie nadzoru na dany rok szkolny, uwzględniając wyniki i wnioski:

• z przeprowadzonej ewaluacji wewnętrznej,
• z monitorowania wybranych obszarów funkcjonowania placówki,
• z kontroli przestrzegania przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły,
• z obserwacji prowadzonych przez nauczycieli zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych oraz innych zajęć i czynności wynikających z działalności statutowej szkoły,
• ze wspomagania nauczycieli przez organizowanie szkoleń i narad, motywowanie do doskonalenia i rozwoju zawodowego,
• z udziału nauczycieli w doskonaleniu zawodowym.

Przekazując informacje o działalności szkoły/placówki, nie można zapomnieć o wskazaniu działań wpisujących się w kierunki polityki oświatowej państwa na dany rok szkolny. Ponadto należy poinformować radę pedagogiczną o wynikach ewaluacji i kontroli zewnętrznych prowadzonych w szkole/placówce (jeżeli miały miejsce) oraz o wszystkich zaleceniach pokontrolnych przyjętych do realizacji. Aby przystąpić do formułowania wniosków z prowadzonego nadzoru pedagogicznego, dyrektor szkoły/placówki musi dysponować informacjami na temat badanych i kontrolowanych zagadnień, określić pozytywne/negatywne zjawiska i tendencje, określić ich skalę. Wnioski nie powinny być przytoczeniem faktów, poglądów, opinii czy uwag. Powinny stanowić konkluzję będącą propozycją rozwiązania zdiagnozowanego problemu w szkole i być podstawą zaplanowania ewaluacji wewnętrznej, kontroli i wspomagania w przyszłym roku szkolnym.
Rada pedagogiczna w ramach swoich kompetencji stanowiących (art. 70 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo oświatowe) ustali sposób wykorzystania wyników nadzoru pedagogicznego, w tym sprawowanego nad szkołą lub placówką przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny, w celu doskonalenia pracy szkoły lub placówki. Oznacza to obowiązek podjęcia uchwały dotyczącej działań, które będą realizowane w szkole/placówce w oparciu o wnioski z nadzoru pedagogicznego za dany okres.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2018 r., poz. 996 z późn. zm.).
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. z 2017 r., poz. 1658).