Terminy związane z procedurą oceniającą
Na podstawie art. 6a ust. 6 i 7a w zw. z ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2018 r., poz. 967 z późn. zm.) organ prowadzący jest obowiązany dokonać oceny pracy nauczyciela zajmującego stanowisko dyrektora szkoły w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia złożenia wniosku, a w przypadku oceny pracy dokonywanej z własnej inicjatywy oraz w przypadku dokonywania okresowej oceny co 3 lata – w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia powiadomienia nauczyciela na piśmie o rozpoczęciu dokonywania oceny jego pracy. Jednocześnie inne osoby i organy mają zapewnione terminy wykonania swoich zadań związanych z niektórymi etapami tego postępowania, które organ prowadzący ma obowiązek respektować. Rada rodziców, opiekun stażu (gdy ocena pracy dotyczy okresu stażu), samorząd uczniowski, doradca metodyczny (lub inny nauczyciel dyplomowany lub mianowany) mogą przedstawić pisemną opinię w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie pracy – art. 6a ust. 5a KN, § 7 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 maja 2018 r. w sprawie szczegółowych kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz trybu postępowania odwoławczego (Dz. U. z 2018 r., poz. 1133). Ponadto ustalenie oceny pracy musi zostać poprzedzone zapoznaniem nauczyciela z jej projektem oraz wysłuchaniem jego ewentualnych uwag i zastrzeżeń.
Na wniosek nauczyciela przy zapoznawaniu go z projektem oceny pracy i wysłuchaniu jego uwag i zastrzeżeń może być obecny przedstawiciel wskazanej przez nauczyciela zakładowej organizacji związkowej. Uwagi i zastrzeżenia do projektu oceny pracy nauczyciel może również zgłosić w formie pisemnej, w terminie 5 dni roboczych od dnia zapoznania go z projektem oceny (art. 6a ust. 8 KN, § 8 ww. rozporządzenia).
Przepisy KN przewidują również przypadki wydłużenia 3-miesięcznego terminu ustalenia oceny pracy. Nie wlicza się do niego okresów usprawiedliwionej nieobecności nauczyciela w pracy trwającej dłużej niż 14 dni, okresów ferii szkolnych wynikających z przepisów w sprawie organizacji roku szkolnego, a w placówkach nieferyjnych – okresów urlopu wypoczynkowego trwającego nieprzerwanie co najmniej 14 dni kalendarzowych (art. 6a ust. 2b KN).
Sądy administracyjne przeanalizowały znaczenie terminów obowiązujących uczestników procedury oceniającej, a także ich naruszeń.
POLECAMY
Przypadek konkretnego dyrektora
Dyrektor publicznej jednostki oświatowej został odwołany zarządzeniem burmistrza z powodu ustalenia przez organ prowadzący negatywnej oceny wykonywania zadań dotyczących prawidłowości dysponowania przyznanymi szkole środkami budżetowymi, poprzez niedopełnienie obowiązku prawidłowego nadzoru nad realizacją i rozliczeniem finansowym remontu, a także organizacji i rozliczenia finansowego wycieczki ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych (aktualnie art. 57 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, Dz. U. z 2018 r., poz. 996 z późn. zm.). Takie działania potwierdzone negatywną cząstkową oceną pracy stanowią podstawę odwołania ze stanowiska kierowniczego nawet pomimo ustalenia ogólnej pozytywnej oceny pracy poprzedzonej korzystnymi opiniami organów biorących udział w procedurze oceniającej, w tym kuratora oświaty (art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. b PO). Natomiast sądy administracyjne wyraźnie podkreśliły, że samo stwierdzenie tego rodzaju uchybień nie jest wystarczające do prawidłowego odwołania nauczyciela ze stanowiska dyrektora, jeśli postępowanie dotyczące oceny ww. zadań nie jest prawidłowe.
Wytyczne judykatury odnośnie respektowania uprawnień nauczyciela
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w wyroku z dnia 29 grudnia 2016 r. (II SA/Ke 865/161) podkreślił, że ocena pracy dyrektora musi zostać przeprowadzona rzetelnie, opierać się na rzeczywistych przesłankach oraz nie może być dowolna, a także ma gwarantować stabilność stosunku zatrudnienia. Służy temu m.in. obowiązek zapoznania dyrektora z pisemnym projektem oceny, wysłuchanie jego uwag i zastrzeżeń oraz możliwość złożenia przez nauczyciela wniosku dotyczącego obecności przedstawiciela wskazanej zakładowej organizacji związkowej. Sąd wskazał, że nauczyciela nie poinformowano prawidłowo o terminie zapoznania z projektem oceny pracy, ponieważ komunikat w tym zakresie został mu przekazany telefonicznie, zaś termin wyznaczono na czas przebywania przez dyrektora na zwolnieniu lekarskim. Pomimo nadania przez dyrektora pismem poleconym uwag i zastrzeżeń oraz złożenia przez organizację związkową wniosku o zorganizowanie spotkania zainteresowanych stron celem wysłuchania dyrektora w obecności przedstawiciela związków zawodowych, organ prowadzący pominął je i przesłał dyrektorowi i związkowi zawodowemu kartę oceny pracy o treści tożsamej z projektem. Sąd podkreślił, że skoro wyznaczono termin zapoznania nauczyciela z pisemnym projektem oceny, które miało się odbyć w obecności przedstawiciela zakładowej organizacji związkowej, a na ten dzień dyrektor uzyskał zwolnienie lekarskie, nieprawidłowe było odstąpienie od ustalenia nowego terminu ustnego zapoznania z oceną. Ponadto złożenie pisemnych uwag do oceny pracy następuje w drugiej kolejności, po dokonaniu zapoznania i umożliwieniu nauczycielowi złożenia wyjaśnień ustnych (§ 8 ust. 1 i 2 ww. rozporządzenia), a dyrektor korzystający z usprawiedliwionej nieobecności w pracy został pozbawiony tego prawa.
WSA wskazał również, że terminem wniesienia pisemnych uwag i zastrzeżeń do oceny pracy jest dzień nadania pisma dyrektora w polskiej placówce pocztowej, nie zaś dzień jego odebrania przez organ prowadzący. Jest to istotna informacja dla nauczycieli, którzy nie muszą się nadmiernie spieszyć z formułowaniem merytorycznych uwag i zastrzeżeń do projektu oceny pracy i mogą je wysłać listem poleconym w piątym dniu roboczym od zapoznania z projektem.
Jako kolejne uchybienie przy dokonywaniu oceny pracy zostało wytknięte sporządzenie karty oceny pracy o treści identycznej co projekt, bez ustosunkowania się w żaden sposób do wyjaśnień i uwag złożonych na piśmie przez dyrektora. Organ prowadzący powinien wysłuchać nauczyciela oraz następnie w karcie oceny odnieść się do zgłoszonych merytorycznych uwag, chociaż przepisy wprost nie formułują takiego wymogu. Postępowanie organu prowadzącego ukierunkowane na zachowanie ustawowego terminu sporządzenia oceny pracy nie jest usprawiedliwione w sytuacji, gdy jednocześnie dochodzi do naruszeń regulacji gwarantujących rzetelne i obiektywne dokonanie oceny pracy nauczyciela. Przy tej ilości uchybień sąd uznał, że odwołanie dyrektora było przedwczesne dodatkowo dlatego, że pomimo zawiadomienia organów ścigania o możliwości popełnienia przestępstwa niedopełnienia obowiązków przez funkcjonariusza publicznego, w momencie wydania zarządzenia o pozbawieniu stanowiska kierowniczego nauczycielowi nie były postawione zarzuty. Odnośnie terminu ustalenia oceny pracy WSA uznał, że decydujący jest dzień sporządzenia karty oceny pracy, a nie doręczenia. W związku z tym odebranie przez nauczyciela pisma zawierającego ocenę po upływie terminu z art. 6a ust. 2 KN nie narusza ustawowego terminu, jeśli karta oceny pracy została wypełniona i nadana przesyłką pocztową choćby w ostatnim dniu ustawowego 3-miesięcznego terminu.
Organ prowadzący twierdził, że dyrektor nadużył swoich praw, ponieważ celowo próbował przeszkodzić ustaleniu oceny jego pracy w obowiązującym terminie, gdyż w toku rozmowy telefonicznej zapewniał, że w tym samym dniu stawi się w urzędzie gminy po odbiór projektu oceny pracy, a zamiast tego udał się do lekarza po zwolnienie.
Naczelny Sąd Administracyjny nie zgodził się z tą argumentacja i w uzasadnieniu wyroku z dnia 26 października 2017 r. (I OSK 978/172) podniósł, że do uwag i wyjaśnień dyrektora przedstawiciel organu prowadzącego nie odniósł się również przy ponownym ustalaniu oceny, czyli w postępowaniu instrumentacyjnym, w którym brał udział jako członek zespołu oceniającego. Ponadto wskazano, że przekroczenie terminu ustalenia oceny pracy określonego w art. 6a ust. 2 KN nie stanowi naruszenia postępowania oceniającego, ponieważ ten termin ma charakter dyscyplinujący i ma wpływać na sprawność postępowania. W związku z tym przekroczenie terminu nie powoduje nieważności dotychczasowego postępowania oceniającego i nie wymaga jego ponownego przeprowadzenia. Ponadto jego naruszenie spowodowane opóźnieniami w realizacji obligatoryjnych etapów procedury w związku z korzystaniem z usprawiedliwionej nieobecności w pracy osoby ocenianej nie stanowi nagannego postępowania. Taki sam pogląd wyraził wcześniej Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 17 czerwca 2015 r. (I OSK 528/153). Natomiast w uzasadnieniach obydwu orzeczeń wskazano, że istotne są przyczyny, z powodu których nastąpiło przekroczenie owego terminu. Ostatecznie za zasadne zostało uznane stwierdzenie nieważności zarządzenia burmistrza o odwołaniu dyrektora.
Rzeczywiście w art. 6a KN nie zostały przewidziane jakiekolwiek skutki spóźnionego ustalenia oceny pracy dyrektora. W szczególności z obowiązujących przepisów ustaw KN i PO nie wynikają negatywne konsekwencje w postaci ponowienia procedury oceniającej lub utraty stanowiska kierowniczego z powodu braku posiadania aktualnej oceny pracy. Pogląd, że naruszenie 3-miesięcznego terminu nie został obwarowany sankcjami, jest ugruntowany w orzecznictwie.
