Instytucja prawna petycji
Przepis art. 63 Konstytucji RP postanawia, że uszczegółowienie prawa składania petycji, wniosków i skarg nastąpi w ustawie. Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o petycjach określa zakres podmiotowy, przedmiotowy i funkcjonalny instytucji petycji w polskim porządku prawnym (art. 2). Zatem pod względem podmiotowym prawo wnoszenia petycji do organu władzy publicznej, a także do organizacji lub instytucji społecznej w związku z wykonywanymi przez nią zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej przysługuje osobom fizycznym, osobom prawnym, jednostkom organizacyjnym niebędącym osobami prawnymi lub grupom tych podmiotów – instytucjonalnie zorganizowanym lub niezorganizowanym, zawiązanym ad hoc.
Pod względem przedmiotowym petycja ma zawierać żądanie, w szczególności, zmiany przepisów prawa, podjęcia rozstrzygnięcia lub innego działania w sprawie dotyczącej podmiotu wnoszącego petycję, życia zbiorowego lub wartości wymagających szczególnej ochrony w imię dobra wspólnego, mieszczących się w zakresie zadań i kompetencji adresata petycji.
Funkcją petycji jest bowiem ochrona interesu publicznego, interesu podmiotu wnoszącego petycję bądź też interesu podmiotu trzeciego, jeśli podmiot wnoszący petycję uzyskał wyrażoną w jego oświadczeniu woli zgodę na takie działanie.
Z treści przepisu art. 2 Ustawy o petycjach, wziąwszy pod uwagę charakter podmiotu wnoszącego petycję, wynika, że można wyróżnić petycje indywidualne (wnoszone przez pojedyncze jednostki), a także petycje zbiorowe (wnoszone przez grupę jednostek).
W nauce wyrażony został pogląd, że petycja stanowi zatem takie wystąpienie, które zawiera żądanie podjęcia przez organ władzy publicznej określonego co do treści i formy prawnej działania mieszczącego się w zakresie zadań i kompetencji adresata. W konsekwencji podmiot wnoszący petycję musi w niej wskazać zarówno cel, jaki organ powinien osiągnąć w swojej działalności, jak i prawną formę działania, której zastosowanie – w jego ocenie – ma prowadzić do realizacji zawartego w petycji postulatu2.
Przy tym jednak szeroki krąg podmiotów wnoszących petycję oraz szeroki otwarty katalog żądanych działań (materii, spraw objętych przedmiotem petycji) pozwala stwierdzić, że petycja jest niezwykle egalitarną instytucją prawną. Egalitaryzm ten pogłębia zastosowanie przez ustawodawcę zwrotów niedookreślonych, takich jak „inne działanie w sprawie dotyczącej podmiotu wnoszącego petycję” lub „wartości wymagające szczególnej ochrony w imię dobra wspólnego”, co sprawia, że przedmiot petycji może stanowić różnorodność aspektów życia społecznego.
Petycja może być złożona w interesie publicznym. „Warto jednak zaznaczyć, że interes publiczny nie musi odnosić się do całego społeczeństwa, lecz może dotyczyć pewnej, nawet małej grupy wyodrębnionej z uwagi na określoną cechę relewantną (np. mieszkańców danego osiedla, studentów określonej szkoły wyżs...
