Tryb działania publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej
Co do zasady, poradnia psychologiczno-pedagogiczna w zakresie wydawania opinii i orzeczeń działa w ramach wewnętrznych zespołów tworzonych w celu rozpatrzenia konkretnych wniosków. Zespół powołuje dyrektor poradni, a w jego skład wchodzą:
- dyrektor poradni lub upoważniona przez niego osoba – jako przewodniczący zespołu,
- psycholog,
- pedagog,
- lekarz,
- inni specjaliści, w szczególności mający kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej, jeżeli ich udział w pracach zespołu jest niezbędny.
Osoby wskazane powyżej mają decydujący głos w sprawie wydania opinii lub orzeczenia.
Oprócz nich w pracach zespołu z głosem doradczym mogą uczestniczyć:
- na wniosek przewodniczącego zespołu i za zgodą rodziców lub opiekunów prawnych albo samego wnioskodawcy, jeżeli jest pełnoletni – wychowawcy i inni specjaliści, prowadzący zajęcia z dzieckiem;
- na wniosek lub za zgodą rodziców lub opiekunów prawnych ucznia (jego samego, jeżeli jest pełnoletni) – psycholog, pedagog, logopeda, lekarz lub inni specjaliści.
WAŻNE
Rodzic lub opiekun prawny ucznia albo on sam, jeżeli jest pełnoletni, może brać udział w posiedzeniu zespołu oraz przedstawiać swoje stanowisko. Jest to bardzo ważne uprawnienie, z którego bezwzględnie należy korzystać.
Obowiązkiem przewodniczącego zespołu jest zawiadomienie rodzica lub opiekuna prawnego ucznia o miejscu i terminie posiedzenia zespołu. W przypadku braku takiego zawiadomienia bardzo łatwe jest podważenie trybu wydania opinii lub orzeczenia. Ważne jest to, że nie wolno ujawnić spraw poruszanych na posiedzeniu zespołu. Dotyczy to wszystkich członków zespołu i osób biorących udział w posiedzeniu.
Właściwość miejscowa
Zgodnie z zapisami rozporządzenia zespoły wydają orzeczenia i opinie w sprawie dzieci i uczniów uczęszczających do przedszkoli, szkół i ośrodków, mających siedzibę na terenie działania poradni.
Przykład
Uczeń szkoły podstawowej w mieście X zamieszkuje w mieście Y, które organizuje codzienny dowóz uczniów do szkoły integracyjnej położonej w mieście X. We wskazanej sytuacji właściwą poradnią do wydania orzeczeń lub opinii w sprawie ucznia będzie poradnia mająca siedzibę w mieście X.
Oczywiście od tej wskazanej powyżej zasady istnieje kilka wyjątków. I tak:
- w przypadku dzieci, które nie rozpoczęły jeszcze spełniania obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego i nie korzystają z wychowania przedszkolnego, oraz dzieci, które nie są objęte zajęciami rewalidacyjno-wychowawczymi, orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczenia o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych i opinie wydają zespoły działające w poradniach właściwych ze względu na miejsce zamieszkania tych dzieci;
- w przypadku dzieci i młodzieży nieuczęszczających do przedszkola, szkoły lub ośrodka orzeczenia wydają zespoły działające w poradniach właściwych ze względu na miejsce zamieszkania dziecka.
WAŻNE
Szczególne uregulowania dotyczą dzieci niesłyszących, słabosłyszących, niewidomych, słabowidzących i z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera. Orzeczenia i opinie w ich sprawie mogą wydawać tylko poradnie wskazane przez właściwego kuratora oświaty, za zgodą organów prowadzących poradnie. Oznacza to, że jeżeli poradnia nie uzyskała zgody kuratorium na wydawanie tych opinii i orzeczeń, nie może prowadzić działalności w tym zakresie.
Wniosek do poradni
Powołane zespoły wydają orzeczenia i opinie na pisemny wniosek rodzica dziecka, opiekuna prawnego lub samego ucznia, jeżeli jest pełnoletni. Można go złożyć w tradycyjnej, papierowej formie lub za pośrednictwem elektronicznej skrzynki podawczej (ePUAP).
Jeżeli rodzice lub opiekunowie prawni pomylili się i złożyli wniosek do niewłaściwej poradni, jest ona zobowiązana przekazać go do właściwego zespołu. Nie jest to podstawa do zwrócenia wniosku osobie składającej.
Treść wniosku
Zgodnie z zapisami rozporządzenia wniosek o wydanie orzeczenia lub opinii powinien zawierać:
- imię (imiona) i nazwisko dziecka lub ucznia,
- datę i miejsce urodzenia dziecka lub ucznia,
- numer PESEL dziecka lub ucznia, a w przypadku braku numeru PESEL – serię i numer dokumentu potwierdzającego jego tożsamość,
- adres zamieszkania dziecka lub ucznia,
- w przypadku dziecka lub ucznia uczęszczającego do przedszkola, szkoły lub ośrodka jego adres, nazwę, oznaczenie oddziału,
- imiona i nazwiska rodziców lub opiekunów prawnych dziecka lub ucznia oraz ich adres zamieszkania, a także adres do korespondencji, jeżeli jest inny niż adres zamieszkania,
- zwięzłe określenie przyczyny i celu, dla których jest niezbędne uzyskanie orzeczenia lub opinii,
- informację o poprzednio wydanych dla dziecka lub ucznia orzeczeniach lub opiniach,
- informację o stosowanych metodach komunikowania się – gdy dziecko lub uczeń wymaga wspomagających lub alternatywnych metod komunikacji (AAC) lub nie posługuje się językiem polskim w stopniu komunikatywnym,
- adres poczty elektronicznej i numer telefonu wnioskodawcy, jeżeli takie posiada,
- podpis wnioskodawcy.
WAŻNE
Wniosek musi być podpisany przez oboje rodziców, jeżeli ich władza rodzicielska nie jest ograniczona lub zawieszona. W sytuacji, gdy pod wnioskiem widnieje podpis tylko ojca lub tylko matki, należy wezwać drugiego rodzica w celu uzupełnienia jego podpisu. Jest to szczególnie ważne, gdy rodzice pozostają w konflikcie, co nie zdarza się rzadko.
Do wniosku należy dołączyć również stosowne oświadczenia, m.in. dotyczące ochrony danych osobowych, władzy rodzicielskiej czy doręczeń za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
Jeżeli rodzice lub opiekunowie prawni dysponują dokumentacją medyczną dziecka, która może mieć wpływ na wydanie opinii lub orzeczenia, również powinni dołączyć jej odpisy do wniosku.
Rodzice lub opiekunowie prawni muszą pamiętać o załączeniu do wniosku o wydanie orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania zaświadczenia o stanie zdrowia dziecka lub ucznia wydane przez lekarza specjalistę lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej na podstawie dokumentacji medycznej leczenia specjalistycznego.
Z kolei w przypadku ucznia szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe do wniosku o wydanie orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania wnioskodawca dołącza zaświadczenie wydane przez lekarza medycyny pracy określające możliwość dalszego kształcenia w zawodzie, w tym warunki realizacji praktycznej nauki zawodu.
Wniosek może być zwrócony z wyjaśnieniem do wnioskodawcy tylko w sytuacji, gdy:
- z jego treści wynika, że nie dotyczy on wydania orzeczenia lub opinii, lub
- jest złożony przez osobę nieuprawnioną.
Wezwania do usunięcia braków
Jeżeli wniosek nie zawiera wszystkich danych lub oświadczeń, o których mowa powyżej, albo wnioskodawca nie dołączył do wniosku o wydanie orzeczenia lub opinii pełnej dokumentacji, przewodniczący zespołu zobowiązany jest wezwać go do uzupełnienia wniosku lub do przedstawienia dokumentacji w terminie nie krótszym niż 14 dni od daty otrzymania wezwania.
Opinia o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka może być wydana nawet dla dzieci w okresie niemowlęcym.
Może się zdarzyć, że wnioskodawca nie ma wszystkich dokumentów, które są zespołowi potrzebne do wydania opinii lub orzeczenia. Wówczas badania niezbędne do wydania orzeczenia lub opinii przeprowadzają specjaliści poradni wskazani przez przewodniczącego zespołu, odpowiednio do swojej specjalności.
Ważne terminy
Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz opinię wydaje się w terminie nie dłuższym niż 30 dni od daty złożenia wniosku o wydanie orzeczenia lub opinii lub od dnia uzupełnienia wniosku lub przedstawienia dokumentacji. Termin ten może być wydłużony do 60 dni w szczególnie uzasadnionych przypadkach uwarunkowanych stanem zdrowia dziecka lub ucznia lub złożonością procesu diagnostycznego.
Z kolei orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania powinno być wydane w terminie nie dłuższym niż 14 dni od daty złożenia wniosku o wydanie orzeczenia lub od dnia uzupełnienia wniosku, lub przedstawienia dokumentacji. Są to terminy ustawowe, a ich przekroczenie jest podstawą do złożenia skargi na bezczynność organu.
Rodzaje orzeczeń i opinii
Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego
To jedno z orzeczeń najczęściej wydawanych przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne. Powodem wydania takiego dokumentu może być stwierdzenie u dziecka niepełnosprawności lub niedostosowania społecznego. Orzeczenie to wydaje się również w przypadku uczniów wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy.
W orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego zespół wskazuje m.in. okres jego obowiązywania (etap edukacyjny), zalecane warunki wsparcia dla dziecka i metody pracy oraz cele rozwojowe i formy kształcenia.
Orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania
Orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania wydaje się dla uczniów, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły.
W orzeczeniu tym zespół określa m.in. ograniczenia w funkcjonowaniu ucznia wynikające z przebiegu choroby lub procesu terapeutycznego, okres jego obowiązywania, zalecane warunki i formy wsparcia oraz cele rozwojowe i terapeutyczne.
Orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania wydaje się na okres nie krótszy niż 30 dni i nie dłuższy niż jeden rok szkolny.
Orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych
Orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych wydaje się dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim.
W orzeczeniu tym zespół określa m.in. formę zajęć rewalidacyjno-wychowawczych (indywidualną lub zespołową), diagnozę funkcjonowania dziecka, okres jego obowiązywania oraz zalecane warunki i formy wsparcia.
Orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych wydaje się na okres nie dłuższy niż pięć lat szkolnych.
Opinia o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka
Opinia taka może być wydana nawet dla dzieci w okresie niemowlęcym. Zawiera się w niej m.in. diagnozę poziomu funkcjonowania dziecka, okres jej obowiązywania oraz zalecane warunki i formy wsparcia.
Brak podstaw do wydania orzeczenia lub opinii
W przypadku nieuwzględnienia wniosku o wydanie orzeczenia lub opinii zespół orzekający zobowiązany jest do wydania orzeczenia o braku podstawy do wydania orzeczenia lub opinii.
WAŻNE
Wniosek rodziców lub opiekunów prawnych nie może pozostać bez rozpoznania. Obowiązkiem dyrektora poradni psychologiczno-pedagogicznej jest każdorazowe powołanie zespołu w razie wpłynięcia wniosku o wydanie orzeczenia lub opinii. Zespół zawsze może dojść do wniosku, że wydanie opinii lub orzeczenia jest bezzasadne, ale musi być to stwierdzone odpowiednim dokumentem, który należy doręczyć wnioskodawcom.
Po otrzymaniu stosownego orzeczenia lub opinii wnioskodawca powinien dokument dostarczyć do właściwej szkoły lub przedszkola. Na jego podstawie dyrektor szkoły będzie mógł zorganizować dla ucznia lub wychowanka potrzebne zajęcia.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 910 z późn. zm.)
- Rozporządzenie MEN z dnia 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1743 z późn. zm.)
