Koncepcja oceniania – historia
Ocenianie w szkole miało miejsce od tak dawna, że nie będziemy się zagłębiać w jego historię. Niewątpliwie jest ono potrzebne, choćby po to, żeby uczniów zachęcić (czy też czasem przymusić) do nauki. Ale jak to robić, żeby dawało nam ono najwięcej korzyści? Tym zajmowało się wielu uczonych, wśród których na pewno pamiętać należy o prof. Bolesławie Niemierko. To między innymi jego wiedzą i badaniami kierowano się, tworząc dzisiejszą koncepcję oceniania w szkołach1. Koncepcję tę zapisano w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 kwietnia 1999 r. w sprawie zasad oceniania, klasyfikowania, promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych. Później przepisy te przeniesiono z drobnymi zmianami do ustawy o systemie oświaty (art. 44b i dalej), gdzie zostały aż do dziś.
Ocenianie, którego koncepcję z licznych publikacji naukowych zaadaptowano do wspomnianego wyżej rozporządzenia, dzieli się na dwie kategorie: ocenianie naturalne (subiektywne) i regulowane (obiektywne)2. Połączone ze sobą mają wspierać ucznia w nauce, a w kierowaniu tą nauką wspierać również nauczyciela oraz rodzica.
POLECAMY
Rodzaje i funkcje oceniania – ustawa o systemie oświaty
Przełóżmy teraz tę teorię na praktykę (albo może teorię, ale nieco bliższą praktyce). W ustawie o systemie oświaty główne filary oceniania określono w art. 44b. W ust. 1 wskazano, że ocenianiu podlegają osiągnięcia edukacyjne oraz (osobno) zachowanie. W ust. 5 określono cele oceniania – to właśnie wskazanie tego, po co oceniamy, czyli żeby wesprzeć ucznia, nauczyciela oraz rodzica:
„Ocenianie […] w ramach oceniania wewnątrzszkolnego ma na celu:
- informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i jego zachowaniu oraz o postępach w tym zakresie;
- udzielanie uczniowi pomocy w nauce poprzez przekazanie uczniowi informacji o tym, co zrobił dobrze i jak powinien się dalej uczyć;
- udzielanie wskazówek do samodzielnego planowania własnego rozwoju;
- motywowanie ucznia do dalszych postępów w nauce i zachowaniu;
- dostarczanie rodzicom i nauczycielom informacji o postępach i trudnościach w nauce i zachowaniu ucznia oraz o szczególnych uzdolnieniach ucznia;
- umożliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktyczno-wychowawczej”.
Jest też mowa o tym, co oceniamy i co to znaczy oceniamy – ustalamy poziom i postęp wiedzy oraz umiejętności w odniesieniu do podstawy programowej lub programu nauczania. Warto zwrócić uwagę na zastosowane w art. 44b ust. 3 słownictwo – ocenę (a wcześniej poziom wiedzy) się ustala, a nie wystawia. Ocena jest efektem analizy, pomiar...
