Zmiany w zakresie czasu pracy nauczycieli (art. 42, art. 42a ustawy Karta Nauczyciela)
Ujednolicony został tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć (tzw. pensum) nauczycieli: pedagogów, psychologów, logopedów, terapeutów pedagogicznych, doradców zawodowych oraz nauczycieli posiadających kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej zatrudnianych dodatkowo w celu współorganizowania kształcenia integracyjnego oraz współorganizowania kształcenia uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym. Polega to na tym, że określony został tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dla nauczyciela pedagoga, logopedy, psychologa i doradcy zawodowego, a także terapeuty pedagogicznego, z wyjątkiem nauczycieli zatrudnionych w poradni psychologiczno-pedagogicznej, w wysokości 22 godzin1. Jednocześnie minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, a w stosunku do nauczycieli zatrudnionych w zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich – Minister Sprawiedliwości, określą w drodze rozporządzenia wykaz zajęć prowadzonych w ramach tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć przez ww. nauczycieli zatrudnionych w szkołach i poradniach psychologiczno-pedagogicznych, uwzględniając zróżnicowaną specyfikę szkół i placówek. Ponadto tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć nauczycieli posiadających kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej, zatrudnianych dodatkowo w celu współorganizowania kształcenia integracyjnego oraz współorganizowania kształcenia uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym, został ustalony w wysokości 20 godzin tygodniowo2.
POLECAMY
Został także określony sposób wyliczenia tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć nauczycieli realizujących w ramach stosunku pracy obowiązki określone dla stanowisk o różnym tygodniowym obowiązkowym wymiarze godzin, jako ilorazu łącznej liczby realizowanych godzin i sumy części etatów realizowanych w ramach poszczególnych tygodniowych wymiarów godzin zajęć. Jednocześnie zakłada się, aby zaokrąglać wynikowy tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć do pełnych godzin, pomijając czas zajęć do pół godziny i zaokrąglając do pełnej godziny czas zajęć wynoszący powyżej pół godziny. Godziny ponad wyliczony wymiar stanowić będą godziny ponadwymiarowe. Ponadto proponuje się ograniczenie możliwości przydzielania godzin ponadwymiarowych nauczycielom pełniącym stanowiska kierownicze w szkole. Zgodnie z przyjętą zasadą dyrektorowi i wicedyrektorowi szkoły oraz nauczycielowi pełniącemu inne stanowisko kierownicze w szkole, a także nauczycielowi, który obowiązki kierownicze pełni w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono stanowisko kierownicze, nie mogą być przydzielone godziny ponadwymiarowe, z wyjątkiem sytuacji gdy jest to konieczne dla realizacji ramowego planu nauczania w jednym oddziale.
Doprecyzowane zostały również kwestie czasu pracy nauczycieli posiadających orzeczenie o stopniu niepełnosprawności3. Otóż w przypadku zatrudniania na stanowisku nauczyciela osoby posiadającej orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, w przypadku której lekarz nie wyraził zgody na odstąpienie od stosowania przepisów art. 15 tej ustawy, dyrektor szkoły zmniejsza jej tygodniowy wymiar czasu pracy z 40 do 35 godzin. Dlatego teraz nauczyciel posiadający orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, dla którego wymiar czasu pracy ustalany jest zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, ma obniżony tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć proporcjonalnie do obniżenia maksymalnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, z zaokrągleniem do pełnych godzin, w ten sposób, że czas zajęć do pół godziny pomija się, a powyżej pół godziny liczy się za pełną godzinę. Nauczyciel korzystający z obniżonego tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nie może mieć przydzielonych godzin ponadwymiarowych.
Określony został tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dla nauczyciela pedagoga, logopedy, psychologa i doradcy zawodowego, a także terapeuty pedagogicznego, z wyjątkiem nauczycieli zatrudnionych w poradni psychologiczno-pedagogicznej, w wysokości 22 godzin.
Zmiany w zakresie urlopów wypoczynkowych nauczycieli (art. 64, art. 66, art. 66a ustawy Karta Nauczyciela)
Nowe regulacje prawne zakładają określenie wymiaru i terminu udzielenia nauczycielom zajmującym stanowiska kierownicze w szkole urlopu wypoczynkowego w sposób umożliwiający lepszą organizację pracy szkoły i wykonywanie jej zadań statutowych, a jednocześnie uwzględniający charakter zadań na tych stanowiskach, związanych z zarządzaniem szkołą, które często muszą być wykonywane w dni wolne od zajęć. Zgodnie z nowym brzemieniem art. 64 ust. 2a dyrektorowi i wicedyrektorowi szkoły oraz nauczycielowi zajmującemu inne stanowisko kierownicze w szkole, a także nauczycielowi, który obowiązki kierownicze pełni przez okres co najmniej 10 miesięcy w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono stanowisko kierownicze, będzie przysługiwało prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 35 dni roboczych w czasie ustalonym w planie urlopów.
Nauczyciele zajmujący stanowiska kierownicze w szkole będą mogli zatem korzystać z urlopu wypoczynkowego w ciągu całego roku, a nie wyłącznie w czasie ferii szkolnych, co jest bardzo dobrym rozwiązaniem. Ponadto ustalono, że nauczycielowi, który w ramach jednego stosunku pracy realizuje obowiązki nauczyciela szkoły, w której organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, jak i nauczyciela szkoły, w której organizacji pracy nie są przewidziane ferie szkolne, przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego określonego dla nauczyciela szkoły, w której nauczyciel realizuje większą liczbę godzin zajęć, a w przypadku realizowania w tych szkołach równej liczby godzin zajęć – prawo do urlopu wypoczynkowego określonego dla nauczyciela szkoły feryjnej.
Zmiany w zakresie urlopu dla poratowania zdrowia (art. 73 ustawy Karta Nauczyciela)
Zmiany dokonane w zapisach art. 73 spowodowały, że urlop dla poratowania zdrowia będzie udzielany nauczycielowi w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia choroby zagrażającej wystąpieniem choroby zawodowej lub choroby, w której powstaniu czynniki środowiska pracy lub sposób wykonywania pracy mogą odgrywać istotną rolę. Zgodnie z przyjętymi założeniami urlop ten będzie mógł być udzielany również na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową. Doprecyzowano również, że o potrzebie udzielenia nauczycielowi wspomnianego urlopu będzie orzekał (na podstawie wydawanego przez dyrektora szkoły skierowania na badania lekarskie) lekarz, który posiada uprawnienia do wykonywania badań zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 229 § 8 Kodeksu pracy4, wykonujący działalność w jednostce służby medycyny pracy5, z którą szkoła zawarła umowę, o której mowa w art. 12 ustawy o służbie medycyny pracy. Od tego orzeczenia, w terminie 14 dni od dnia jego otrzymania, nauczyciel oraz dyrektor szkoły będą mogli wnieść odwołanie do właściwego wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy, za pośrednictwem uprawnionego lekarza. W przypadku gdy orzeczenie lekarskie wydał uprawniony lekarz zatrudniony w wojewódzkim ośrodku medycyny pracy, odwołanie od tego orzeczenia należy wnieść do najbliższego ze względu na miejsce zamieszkania nauczyciela lub siedzibę szkoły instytutu badawczego w dziedzinie medycyny pracy. Koszty związane z orzekaniem o potrzebie udzielenia nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia będzie ponosił pracodawca.
Z kolei urlopu dla poratowania zdrowia na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową dyrektor szkoły będzie udzielał na podstawie potwierdzonego skierowania, o którym mowa w art. 33 ust. 1 i 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych6, na okres ustalony w tym skierowaniu. Zgodnie z obowiązującymi zasadami urlop dla poratowania zdrowia jest udzielany nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony. Natomiast wymagany co najmniej siedmioletni okres pracy w szkole dotyczy zatrudnienia w wymiarze nie niższym niż ½ obowiązkowego wymiaru zajęć. Wymagany okres siedmiu lat pracy w szkole będzie uważany za nieprzerwany, jeżeli nauczyciel podjął zatrudnienie w szkole nie później niż w ciągu trzech miesięcy po ustaniu poprzedniego stosunku pracy w tej samej lub innej szkole7. Tak jak dotychczas, w przypadku udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia w wymiarze dłuższym niż 30 dni, nauczyciel podlega kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. Zagwarantowano jednak, że nauczycielom, którzy do dnia wejścia w życie projektowanej ustawy uzyskają orzeczenie o potrzebie udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia, urlop będzie udzielany na dotychczasowych zasadach. Pozostałe kwestie związane z tym urlopem pozostają bez zmian.
Zmiany w zakresie nawiązywania, rozwiązywania i zmiany stosunków pracy z nauczycielami (art. 10, art. 10 a, art. 19, art. 22, art. 23, art. 27 ustawy Karta Nauczyciela)
Zgodnie ze zmianami dokonanymi w art. 10 w celu potwierdzenia spełniania warunku, o którym mowa w ust. 5 pkt 4, nauczyciel przed nawiązaniem stosunku pracy będzie obowiązany przedstawić dyrektorowi szkoły informację z Krajowego Rejestru Karnego, z wyjątkiem przypadku gdy z nauczycielem nawiązywany będzie kolejny stosunek pracy w tej samej szkole w ciągu 3 miesięcy od dnia rozwiązania albo wygaśnięcia na podstawie art. 20 ust. 5c poprzedniego stosunku pracy.
Uchylony został art. 19 dający organowi prowadzącemu szkołę możliwość przeniesienia nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania do innej szkoły bez zgody nauczyciela, jednak na okres nie dłuższy niż 3 lata, z prawem powrotu na uprzednio zajmowane stanowisko. Zapisano jednocześnie, że w stosunku do nauczycieli przeniesionych do innej szkoły na podstawie art. 19, w brzmieniu obowiązującym przed dniem wejścia w życie przedmiotowej ustawy, przepisy te będą miały zastosowanie do końca okresu, na jaki zostali przeniesieni. Natomiast nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania w dalszym ciągu będzie mógł zostać przeniesiony na inne stanowisko lub do innej szkoły na własną prośbę lub z urzędu za jego zgodą (na podstawie art. 18).
Pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy pisemny wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu. Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika.
Dodano również w art. 22 ust. 2b stanowiący, iż w razie powstania możliwości podjęcia przez nauczyciela, któremu ograniczono wymiar zatrudnienia, pracy w wymiarze wyższym niż wynikający z tego ograniczenia, w tej samej szkole, na tym samym lub (za jego zgodą) innym stanowisku, pod warunkiem posiadania przez nauczyciela wymaganych kwalifikacji, dyrektor szkoły ma obowiązek w pierwszej kolejności zwiększenia wymiaru zatrudnienia tego nauczyciela.
Proponuje się ograniczenie możliwości przydzielania godzin ponadwymiarowych nauczycielom pełniącym stanowiska kierownicze w szkole.
Uchylony został natomiast ust. 2 w art. 27, określający okres niezdolności nauczyciela do pracy z powodu choroby, po którym następuje rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, oraz zastosowanie do tych nauczycieli regulacji, jaka została określona w art. 23 ust. 1 pkt 2 dla nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania. Jednocześnie doprecyzowano zapisy przepisu art. 23 ust. 1 pkt 2 przez wskazanie przypadków, w których rozwiązanie stosunku pracy następuje w terminie dłuższym niż po upływie 182 dni niezdolności do pracy. Otóż zgodnie z art. 8 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa8 zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2, nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – nie dłużej niż przez 270 dni. Z tych też względów ustalono, że stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, tak samo jak w przypadku nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania, będzie ulegał rozwiązaniu w razie czasowej niezdolności nauczyciela do pracy spowodowanej chorobą, jeżeli okres tej niezdolności przekracza 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – nie dłużej niż przez 270 dni, przy czym do okresu niezdolności do pracy wlicza się również przypadające w tym okresie przerwy obejmujące dni, w których w szkole, zgodnie z odrębnymi przepisami, nie odbywają się zajęcia. W szczególnie uzasadnionych wypadkach okres nieobecności w pracy może być przedłużony o kolejne 12 miesięcy, o ile nauczyciel uzyska prawo do świadczenia rehabilitacyjnego, o którym mowa w przepisach dotyczących świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, lub zostanie mu udzielony urlop dla poratowania zdrowia. Jednak zagwarantowano, że rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielami zatrudnionymi na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, którzy w dniu wejścia w życie przedmiotowej ustawy będą czasowo niezdolni do pracy z powodu choroby, a okres tej niezdolności przekracza 182 dni, dokonywane będzie na podstawie przepisów dotychczasowych.
Zmiany dotyczące uprawnień związanych z rodzicielstwem (art. 67d i art. 67e ustawy Karta Nauczyciela)
Do Karty Nauczyciela wprowadzona została szczególna regulacja dotycząca wykorzystania przez nauczyciela zwolnienia od pracy z tytułu opieki nad dzieckiem do lat 14. Po zmianach zwolnienie to będzie przysługiwało nauczycielom w wymiarze 2 dni, bez możliwości wykorzystania go w wymiarze godzinowym.
Zagwarantowano, że nauczycielom, którzy do dnia wejścia w życie projektowanej ustawy uzyskają orzeczenie o potrzebie udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia, urlop będzie udzielany na dotychczasowych zasadach. Pozostałe kwestie związane z tym urlopem pozostają bez zmian.
Ponadto wprowadzono szczególne uregulowania w zakresie obniżenia wymiaru czasu pracy dla nauczyciela posiadającego prawo do urlopu wychowawczego. Zgodnie z art. 1867 Kodeksu pracy pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy pisemny wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu. Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika. Wniosek ten składa się na 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 1868a Kodeksu pracy. Jeżeli wniosek został złożony bez zachowania terminu, pracodawca obniża wymiar czasu pracy nie później niż z upływem 21 dni od dnia złożenia wniosku. Określono również, że aby nauczyciel mógł złożyć wniosek o obniżenie wymiaru zatrudnienia z tytułu uprawnienia do urlopu wychowawczego na 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze zatrudnienia, ale w przypadku nauczycieli szkół, w których organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, obniżenie wymiaru zatrudnienia będzie mogło nastąpić bezpośrednio po zaprzestaniu korzystania przez nauczyciela lub drugiego rodzica lub opiekuna dziecka z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego, a w innych przypadkach – z początkiem roku szkolnego. W sytuacji gdy oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, z uprawnienia do obniżenia wymiaru zatrudnienia będzie mogło korzystać jedno z nich, analogicznie jak to regulują obecnie przepisy Kodeksu pracy.
