Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym, arkusz organizacyjny szkoły przygotowywany jest w oparciu o § 10 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624 z późn. zm.). Rozporządzenie to utraci moc z dniem 1 września 2017 r. na podstawie art. 368 pkt 5 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r., poz. 60).
POLECAMY
Zgodnie z tym przepisem, szczegółową organizację nauczania, wychowania i opieki w danym roku szkolnym określa arkusz organizacji szkoły opracowywany przez dyrektora szkoły do dnia 30 kwietnia każdego roku (ten termin ulegnie zmianie na podstawie nowych regulacji prawnych), z uwzględnieniem szkolnego planu nauczania, o którym mowa w przepisach w sprawie ramowych planów nauczania. Arkusz organizacji szkoły zatwierdza organ prowadzący szkołę do dnia 30 maja danego roku (ten termin ulegnie zmianie na podstawie nowych regulacji prawnych).
W arkuszu organizacji szkoły zamieszcza się w szczególności: liczbę pracowników szkoły, w tym pracowników zajmujących stanowiska kierownicze, ogólną liczbę godzin zajęć edukacyjnych finansowanych ze środków przydzielonych przez organ prowadzący szkołę.
Na podstawie zatwierdzonego arkusza organizacji szkoły dyrektor szkoły, z uwzględnieniem zasad ochrony zdrowia i higieny pracy, ustala tygodniowy rozkład zajęć określający organizację zajęć edukacyjnych.
Obecnie zasady te jeszcze obowiązują, jednak Ministerstwo Edukacji pracuje już nad projektem rozporządzenia w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i przedszkoli, które ma zmieniać zasady przygotowywania arkusza organizacyjnego.
Dlatego w komentarzu skupimy się na zapisach projektu, który co prawda ma obowiązywać od 1 września, jednak zawiera rozwiązania już na kolejny (2017/18) rok szkolny.
Zgodnie z art. 110 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r., poz. 59), arkusz organizacji szkoły określa szczegółową organizację nauczania, wychowania i opieki w danym roku szkolnym.
Arkusz organizacji szkoły i przedszkola opracowuje dyrektor szkoły po zasięgnięciu opinii zakładowych organizacji związkowych.
Arkusz organizacji szkoły zatwierdza organ prowadzący po zasięgnięciu opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny.
Na podstawie zatwierdzonego arkusza organizacji szkoły dyrektor szkoły, z uwzględnieniem zasad ochrony zdrowia i higieny pracy, ustala tygodniowy rozkład zajęć określający organizację zajęć edukacyjnych.
Zgodnie z § 17 podpisanego 17.03.2017 roku rozporzą-
dzenia, arkusz organizacji szkoły określa w szczególności:
1) liczbę oddziałów poszczególnych klas;
2) liczbę uczniów w poszczególnych oddziałach;
3) w poszczególnych oddziałach:
- tygodniowy, a w przypadku szkoły dla dorosłych kształcącej w formie zaocznej – semestralny wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w tym godzin wynikających z podziału na grupy oraz godzin do dyspozycji dyrektora,
- tygodniowy wymiar godzin zajęć: religii, etyki, wychowania do życia w rodzinie, języka mniejszości narodowej, języka mniejszości etnicznej lub języka regionalnego i nauki własnej historii i kultury, sportowych w oddziałach i szkołach sportowych oraz w oddziałach i szkołach mistrzostwa sportowego, o ile takie zajęcia prowadzone są w szkole,
- tygodniowy wymiar godzin zajęć rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych,
- wymiar godzin zajęć z zakresu doradztwa zawodowego,
- prowadzący może dodatkowo przyznać w danym roku szkolnym na realizację zajęć edukacyjnych, w szczególności dodatkowych zajęć edukacyjnych, zajęć z języka migowego, lub na zwiększenie liczby godzin wybranych obowiązkowych zajęć edukacyjnych,
- tygodniowy, a w przypadku szkoły dla dorosłych kształcącej w formie zaocznej – semestralny wymiar i przeznaczenie godzin do dyspozycji dyrektora szkoły;
4) liczbę pracowników ogółem, w tym pracowników zajmujących stanowiska kierownicze;
5) liczbę nauczycieli wraz z informacją o ich kwalifikacjach oraz liczbę godzin zajęć prowadzonych przez poszczególnych nauczycieli;
6) liczbę pracowników administracji i obsługi oraz etatów przeliczeniowych;
7) ogólną liczbę godzin zajęć edukacyjnych lub godzin
pracy finansowanych ze środków przydzielonych przez organ prowadzący szkołę, w tym liczbę godzin
zajęć realizowanych w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
8) liczbę godzin zajęć świetlicowych oraz zajęć opiekuńczych i wychowawczych w internacie.
Dyrektor musi zebrać i przeanalizować dużą ilość informacji i dokumentów stanowiących podstawę sporządzenia arkusza organizacji szkoły lub zespołu.
W pierwszej kolejności powinien zapoznać się z wytycznymi ustalonymi przez dany organ prowadzący. Jest to niezbędne z uwagi na to, że zatwierdzenie arkusza należy do kompetencji organu prowadzącego, ponadto to przez ten organ są przekazywane środki na finansowanie szkoły. Każdy organ prowadzący może określić własne zasady (mniej lub bardziej szczegółowe) dotyczące założeń do opracowania arkuszy przez podległe mu szkoły i zespoły szkół, m.in. w zakresie zasad naboru do szkół (ilości tworzonych klas i ich liczebności, zasad rekrutacji do szkół, podziału na grupy), uwzględniania godzin do dyspozycji dyrektora, polityki kadrowej (w przypadku gdy dopuszczalne jest zatrudnianie na część etatu i emerytów, limity stanowisk administracyjnych i obsługi), zagadnień technicznych dotyczących arkusza organizacji
Dyrektor musi dokonać przeglądu przepisów dotyczących organizacji kształcenia, wychowania i opieki w szkole.
np. w zakresie formy (papierowa, elektroniczna), wymaganych załączników i dokumentów, które pomogą organowi prowadzącemu zweryfikować treść arkusza, sposobu sporządzania aneksów czy nawet wzoru arkusza, ponieważ nie został on określony w obowiązujących przepisach. Wytyczne mogą dotyczyć także zasad konsultowania odstępstw od zasad i wytycznych organu prowadzącego, które dyrektor chciałby poczynić przy sporządzaniu arkusza.
Ponadto dyrektor powinien także przeprowadzić analizy dotyczące w szczególności:
- nowego składu osobowego uczniów, czyli zasad naboru do szkoły, liczby uczniów w klasach dotychczasowych i przewidywanych do przyjęcia przez organ prowadzący do początkowych klas i realnej ilości oddziałów oraz grup, które mogą w niej zostać utworzone, rozważając różne rozwiązania organizacyjne i ich skutki, mając na uwadze także zasady podziału subwencji oświatowej,
- liczby uczniów z orzeczeniami poradni psychologiczno-pedagogicznej,
- potrzeb szkoły w zakresie zatrudnienia nauczycieli i pracowników niepedagogicznych,
- dotychczasowego szkolnego planu nauczania oraz tygodniowego rozkładu zajęć, celem ustalenia nowych planów i rozkładów,
- finansowego planu szkoły,
- wyników i wniosków ewaluacji wewnętrznej w zakresie organizacji szkoły, które powinny zostać skonsultowane w niezbędnym zakresie z nauczycielami, rodzicami i organami szkoły,
- decyzji organu prowadzącego o ewentualnym przekształceniu szkoły (zmiana stopnia organizacyjnego szkoły, przekształcenie w zespół szkół itp.).
Dodatkowo dyrektor musi również dokonać przeglądu przepisów dotyczących organizacji kształcenia, wychowania i opieki w szkole. Powinien też pamiętać, że w arkuszu wykazuje się wyłącznie nauczycieli i pracowników niepedagogicznych aktualnie zatrudnionych. Z arkusza może zatem wynikać konieczność obsadzenia różnych wolnych stanowisk. Po zatwierdzeniu arkusza dyrektor może nawiązać stosunki pracy, co będzie wiązało się z koniecznością odpowiedniego aneksowania arkusza.
Wraz z arkuszem organizacji dyrektor będzie musiał przedstawić załączniki wymagane przez organ prowadzący. Liczba, rodzaje i treść załączników do arkusza są uzależnione od wymogów poszczególnych organów prowadzących. Zostały one określone w wytycznych do opracowania arkuszy i nie wynikają wprost z przepisów prawa oświatowego. Niektóre organy opracowują własne wymagane wzory załączników, a ich przedłożenie ma umożliwić organowi prowadzącemu weryfikację danych zawartych w arkuszu, więc będzie warunkiem jego zaakceptowania.
W praktyce takimi załącznikami są najczęściej:
- szkolne plany nauczania na dane etapy edukacyjne − zawierające nową siatkę godzin dla poszczególnych klas, sporządzone zgodnie z obowiązującymi w danym roku szkolnym przepisami,
- wykaz kadry pedagogicznej, który może przykładowo zawierać: imię i nazwisko nauczyciela, staż pracy, stopień awansu zawodowego, wszystkie kwalifikacje posiadane przez nauczyciela – podstawowe i dodatkowe, terminy składania wniosków o postępowanie kwalifikacyjne lub egzaminacyjne (jeśli dane te nie są zawarte w treści arkusza), dane nauczycieli zagrożonych utratą pracy lub zmniejszeniem zatrudnienia do niepełnego wymiaru wraz z kwalifikacjami,
- zestawienie wolnych stanowisk nauczycielskich ze wskazaniem przedmiotu, klas, liczby godzin i wymaganych kwalifikacji,
- przydział czynności nauczycieli − zawierający imię i nazwisko nauczyciela, liczbę godzin, informację o zaszeregowaniu wg tabeli (grupy) wynagrodzeń, liczbę przydzielonych godzin, w tym ilość w ramach obowiązkowego wymiaru zajęć lub niepełnego wymiaru,
- plan udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniom − zawierający imię i nazwisko ucznia, imię i nazwisko osoby udzielającej pomocy, tygodniowy wymiar godzin, formę pomocy, okres udzielania pomocy, wskazanie, w ramach jakich godzin udzielana jest pomoc,
- aktualny wykaz numerów orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego (bez załączania danych osobowych uczniów) lub indywidualnego nauczania (przypisanie do poszczególnych klas, data wydania orzeczenia, na jaki okres),
- wykaz kadry niepedagogicznej − zawierający imię i nazwisko, stanowisko, wymiar zatrudnienia, miejsce zatrudnienia, oraz wykaz wakatów niepedagogicznych zawierający te same dane,
- dokumenty zawierające zgodę organu prowadzącego na finansowanie planowanych dodatkowych działań wymagających przyznania szkole dodatkowych środków z budżetu samorządu, np. na innowacje, programy własne szkoły.
W rozporządzeniu proponuje się, żeby arkusz organizacji dyrektor szkoły lub przedszkola opracowywał w terminie do dnia 21 kwietnia danego roku. Arkusz, przed przekazaniem do organu prowadzącego, powinien zostać zaopiniowany przez radę pedagogiczną oraz przez zakładowe organizacje związkowe.
Zakłada się też, aby opinia zakładowych organizacji związkowych była wydawana najpóźniej do dnia 19 kwietnia, w terminie 10 dni od otrzymania arkusza organizacyjnego do zaopiniowania. Arkusz organizacji szkoły będzie zatwierdzany przez organ prowadzący szkołę lub przedszkole do dnia 29 maja danego roku, po uzyskaniu opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą.
Opinia organu sprawującego nadzór pedagogiczny powinna być wydana do dnia 20 maja danego roku. Opinia zakładowych organizacji związkowych i opinia organu sprawującego nadzór pedagogiczny będą wydawane w terminie 10 dni od dnia otrzymania arkusza organizacji.
Taka sama procedura będzie stosowana w przypadku wprowadzenia do dnia 30 września danego roku zmian do zatwierdzonego arkusza organizacji sporządzonego przez dyrektora szkoły lub przedszkola, z tym że ww. opinie będą wydawane w terminie 4 dni od dnia otrzymania zmian do arkusza. Także organ prowadzący będzie obowiązany do zatwierdzenia zmian w terminie 7 dni.
Niezależnie od powyższego w przepisach projektu zostały przewidziane inne, dłuższe niż w projektowanym rozporządzeniu, terminy opracowywania, opiniowania i zatwierdzania arkuszy organizacji szkoły na rok szkolny 2017/2018. Umożliwi to przygotowanie przez szkoły oraz ich organy prowadzące arkuszy organizacyjnych uwzględniających zmiany związane z reformą ustroju szkolnego.
