Kryzysy, których doświadczają uczniowie i uczennice, mają różne oblicza. Jeśli chodzi o konflikty rówieśnicze, nauczyciele jakoś sobie radzą. Natomiast wobec trudności psychicznych dzieci i młodzieży wielu nauczycieli jest bezsilnych i traci zdolność działania. Brakuje im odpowiedniej wiedzy, kompetencji oraz wsparcia. Czasem zwyczajnie nie jest im dobrze w roli interwenta kryzysowego, dlatego rzadko rozpoznają sytuacje kryzysowe. Wolą, kiedy interwencję podejmuje szkolny psycholog lub pedagog. Czują się pewniej, jeśli uczniowi w kryzysie udziela pomocy specjalista.
Autor: Małgorzata Pruś
Psychotraumatolog, pedagog, specjalista terapii pedagogicznej. Pracuje jako psycholog szkolny. Specjalizuje się w pracy z dziećmi i młodzieżą w wieku szkolnym w sferze psychoedukacji, profilaktyki oraz kompetencji kluczowych, udziela pomocy psychologiczno-pedagogicznej, wspiera w sytuacjach trudnych związanych z kryzysem psychologicznym, napięciem emocjonalnym, obniżonym nastrojem. Zajmuje się procesowym doskonaleniem kadr oświaty w zakresie rozwoju zawodowego. Posiada uprawnienia nauczyciela, coacha, trenera umiejętności społecznych, mediatora, szkolnego organizatora rozwoju edukacji, trenera kompetencji kluczowych oraz e-nauczyciela. Jest autorką wielu artykułów i publikacji z zakresu edukacji i wychowania oraz pomocy psychologiczno-pedagogicznej w placówkach oświatowych.
Jak głosi znana łacińska maksyma, ignorantia legis non exculpat – nieznajomość prawa nie jest usprawiedliwieniem. Prawdę tę można odnieść do szkolnej rzeczywistości. Brak wiedzy na temat określonych w dokumentach szkoły reguł bezpiecznego zachowania na terenie placówki wynikających z wewnętrznych regulacji oraz ogólnych przepisów prawa nie zwalnia nikogo z przestrzegania obowiązujących w placówce norm i procedur zapewniających dzieciom i pracownikom ochronę przed agresywnymi zachowaniami.
Wielu rodziców nie dostrzega problemów swoich dzieci. Jeśli ich trudności rozpoznają nauczyciele w szkole, to często mają kłopot z zakomunikowaniem tego opiekunom. Ci bowiem niezbyt chętnie podejmują temat, przyjmując różne postawy – od wycofywania się, po wyładowanie na nauczycielu własnych frustracji. Warto rozmawiać, zwłaszcza wtedy, kiedy powody są ważne. Trzeba porozumieć się i wspólnie uzgodnić jak najlepsze wsparcie dla dziecka, aby zapobiec eskalacji problemów.
Trudno oprzeć się wrażeniu, że współczesna edukacja ma poważny problem, o którym bardzo mało się mówi. Dzieci mierzą się codziennie z nadmiarem bodźców i nie potrafią sobie z nimi same poradzić. Wymaga się od nich coraz więcej, coraz szybciej, coraz intensywniej, a one po prostu nie dają rady. Ich mózgi nie ogarniają tego wszystkiego w takim stopniu, jak oczekują tego od nich nauczyciele, wychowawcy, rodzice, kuratorzy, urzędnicy oraz inni specjaliści od edukacji i wychowania.
Każdy, kto ma jakąkolwiek styczność ze szkołą, wie, że tutaj najbardziej deficytowym towarem jest czas. Brakuje go właściwie na wszystko, począwszy od realizacji przeładowanych programów nauczania, po organizację zajęć dodatkowych czy przygotowanie materiałów dydaktycznych dla uczniów. Niestety, co widać coraz częściej, nie ma czasu nawet na zwykłe rozmowy z uczniami, ich rodzicami i nauczycielami. Jak znaleźć na nie czas? Jak dostrzec wartość prostej rozmowy w procesie budowania relacji, udzielania wsparcia emocjonalnego uczniom oraz wzmacniania ich kondycji psychofizycznej?
Raporty opracowywane przez różne instytucje pokazują, że stan psychiczny polskich dzieci i uczniów stale się pogarsza. Jednak niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że z roku na rok jest coraz gorzej, a przed pandemią Covid-19 wcale nie było dużo lepiej. Skala problemu związanego z kondycją psychofizyczną uczniów i dzieci jest bezprecedensowa i wymaga zdecydowanie skuteczniejszych działań niż dotychczas. To bardzo ważne, aby w każdej szkole został realizowany skuteczny program wychowawczo-profilaktyczny.
Mediacja pozwala określić kwestie sporne, pokonać bariery komunikacyjne, opracować propozycje rozwiązań i, jeśli taka jest wola stron, zawrzeć wzajemnie satysfakcjonujące porozumienie.
Poszukując optymalnych rozwiązań pozwalających na organizację efektywnych zajęć z doradztwa zawodowego w szkole, należy mocno osadzić je w warunkach, które stwarza współczesny postpandemiczny rynek pracy. Dlatego tak istotne jest, aby nowoczesna szkoła podjęła wyzwanie kształtowania zintegrowanych działań doradczych.