Jak podnieść skuteczność szkolnych programów wychowawczo-profilaktycznych we wzmacnianiu psychofizycznej kondycji uczniów i dzieci?

Eksperci skutecznej profilaktyki młodzieży Dorota Żyro i Szymon Grzelak twierdzą, że „przywrócenie od dawna zaburzonej równowagi między przewartościowanym nauczaniem a niedowartościowanym wychowaniem uzupełnianym o profilaktykę nie powinno mieć charakteru tymczasowego, lecz powinno pozostać w systemie edukacji jako trwała zmiana”.
To jedna z dwóch głównych rekomendacji raportu „Jak wspierać uczniów po roku epidemii? Wyzwania i rekomendacje dla wychowania, profilaktyki i zdrowia psychicznego”, opartego na wynikach badań przeprowadzonych wśród uczniów, rodziców i nauczycieli w ramach zadania zrealizowanego przez Instytut Profilaktyki Zintegrowanej na zlecenie Ministerstwa Edukacji i Nauki.
Zasadniczym celem raportu było przedstawienie rekomendacji Ministerstwu Edukacji i Nauki. Ich wdrażanie ma umożliwić reakcję systemu edukacji na wyzwania w obszarze wychowania, zdrowia psychicznego oraz profilaktyki problemów dzieci i młodzieży będące skutkiem przedłużającej się epidemii Covid-19 i wynikających z niej konsekwencji.
Zgodnie z podstawowym wnioskiem z badań: „trwający od roku czas epidemii Covid-19 i związany z nim reżim sanitarny (zwłaszcza aspekt izolacji społecznej) doprowadził do znaczącego osłabienia kondycji psychicznej uczniów. Zjawisko to może się nadal pogłębiać – i to nawet w optymistycznym przypadku szybkiego wygaśnięcia epidemii”. 
Jednak już w znacznie wcześniej przeprowadzonym badaniu PISA 2018 można odnaleźć wzmianki, że pomimo wysokich wyników w nauce uczniowie nie najlepiej czują się w szkole. Zatem uzasadniony jest wniosek, że pogarszanie się kondycji psychofizycznej uczniów i dzieci następowało znacznie wcześniej i nie zostało zapoczątkowane pandemiczną izolacją, zdalną edukacją i osłabieniem relacji społecznych.
Wnikliwa analiza raportu PISA 2018 ujawnia, że umiejętności przedmiotowe polskich uczniów nie zawsze idą w parze z ich kompetencjami życiowymi, osobistymi i społecznymi. Konfrontacja wyników w nauce z wyznaczanymi celami, poczuciem bezpieczeństwa, poziomem satysfakcji oraz nakładem zasobów i pracy w naukę wypada słabo.
Sukcesy edukacyjne nie przychodzą uczniom łatwo i przyjemnie. To efekt bardzo ciężkiej pracy w wymiarze przekraczającym pełny etat. To oznacza, że młodzież uczy się dłużej, niż pracują ich rodzice. Gdyby uczniów postawić w roli pracowników, wtedy można by mówić o łamaniu Kodeksu pracy, przepisów BHP i zagrożeniu wypaleniem zawodowym. 
Poziom bezpieczeństwa w szkole uczniowie oceniają w kategoriach doświadczanej przez siebie przemocy. O prześladowaniu kilka razy w miesiącu mówi 26% badanych. Młodzi ludzie, pomimo osiągnięć, bardzo szybko tracą wiarę w swoje możliwości, gdy ponoszą porażki. Jeśli ponad połowa osób czuje się gorzej niż lepiej, trudno mówić o dobrostanie.
Co gorsza, 31% uczniów nie zgadza się ze stwierdzeniem, że ich wiara w siebie pozwala im pokonywać napotkane problemy. 44% z nich nie odnalazło zadowalającego sensu życia. Częstotliwość odczuwania czasami i zawsze smutku według deklaracji uczniów to 51%. Nato...