Realizacja pomocy psychologiczno- -pedagogiczne w nowej rzeczywistości oświatowej

Zanim przeanalizujemy kwestie merytoryczne, na wstępnie należy przytoczyć zarówno zmienione, jak i obowiązujące podstawy prawne dotyczące podejmowania zadań oświatowych w tym zakresie: 

• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 843),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 lipca 2015 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz. U. z 2015 r., poz. 1113),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1488), 
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2013 r. Nr 85, poz. 535),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 lutego 2013 r. w sprawie zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradni specjalistycznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 199),
• ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2016 r., poz. 1379),
• ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z dnia 9 grudnia 2016 r., poz. 1943 z późn. zm.),
• ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z dnia 11 stycznia 2017 r., poz. 59),
• ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe (Dz. U. z dnia 11 stycznia 2017 r., poz. 60).

Może się wydawać, że regulacje te są niejako oddzielne, ale po uważnym zagłębieniu się w treść zapisów można się zorientować, że mają one bardzo wiele wspólnego. Wszystkie zmiany (i wcześniejsze, i te ostatnie) mają charakter komplementarny i dotyczą również uczniów ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi 
(i to bardzo szeroko rozumianymi) oraz zadań nauczycieli związanych z pracą z uczniami o stwierdzonych

określonych dysfunkcjach. Chodzi tutaj nie tylko o uczniów ze stwierdzonymi dysfunkcjami rozwojowymi, ale również o uczniów zdolnych czy uzdolnionych. Należy zaznaczyć, że zwrócono uwagę na fakt, iż uczeń zdolny również potrzebuje określonego i zdecydowanego wsparcia ze strony szkoły. Praca z uczniami o określonych uzdolnieniach oznacza również działania na rzecz wyrównywania szans edukacyjnych. Wydaje się zatem, że główne cele zreformowania zasad pomocy psychologiczno-pedagogicznej były następujące:

• Zwiększenie efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej poprzez dostosowanie oddziaływań do aktualnych jednostkowych i wyjątkowo osobowych potrzeb ucznia oraz każdorazową ocenę efektywności podejmowanych działań.
• Wprowadzenie wieloaspektowego i wieloczynnościowego spojrzenia na problem i oddziaływania poprzez zaangażowanie do pracy w każdym pojedynczym przypadku zespołu specjalistów.
• Odbiurokratyzowanie samej pomocy poprzez warunek jej uruchomienia i zakończenia – pomoc zostaje „uruchomiona” tylko wówczas, gdy zaistnieje taka stwierdzona potrzeba, natomiast jej udzielanie kończy się, gdy powody jej uruchomienia przestaną istnieć lub wystarczająco się zminimalizują. Oznacza to, że praktycznie nie ma żadnych odgórnych ograniczeń terminowych natury formalnej, czyli inaczej mówiąc, pracuje się tak długo, aż uda się wymiernie zmniejszyć lub wręcz zupełnie pozbyć się problemów ucznia.
• Czynne zaktywizowanie rodziców ucznia, gdyż to oni są zapraszani do współpracy, mają nieskrępowany dostęp do informacji o swoim dziecku, mogą śledzić zachodzące postępy, a nawet proponować określone rozwiązania. Mamy tutaj do czynienia z prawdziwym upodmiotowieniem rodzica i jego dziecka w pracach szkoły lub przedszkola. 

Ostatnio przyjęte zmiany systemowe w oświacie co do zasady w sposób bezpośredni nie wpływają na podstawowe zadania związane z pomocą psychologiczno-pedagogiczną, jedynie nieco inaczej je sytuują. Z tego względu już na tym etapie wdrażania reformy oświatowej warto przypomnieć zasady udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej, aby można było ją przetransponować na nowe warunki realizacyjne. 

Zgodnie z obecnie obowiązującymi regulacjami i zasadami, pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana uczniowi w przedszkolu, szkole i placówce polega na wspieraniu rodziców i nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i dydaktycznych oraz rozwijaniu ich umiejętności wychowawczych, a zwłaszcza na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych ucznia oraz rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych uczniów, wynikających w szczególności z: 

• szczególnych uzdolnień,
• niepełnosprawności,
• choroby przewlekłej,
• niedostosowania społecznego,
• zagrożenia niedostosowaniem społecznym,
• specyficznych trudności w uczeniu się,
• zaburzeń komunikacji językowej,
• sytuacji kryzysowych lub traumatycznych,
• niepowodzeń edukacyjnych,
• zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego, kontaktami środowiskowymi,
• trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą,
• innych potrzeb dziecka.

Przy organizowaniu tego typu pomocy należy kierować się dziewięcioma podstawowymi zasadami¹: 

• Zasada indywidualizacji pracy z uczniem − realizowana na obowiązkowych i dodatkowych zajęciach edukacyjnych, odpowiednio do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia.
• Zasada „pomoc bliżej ucznia” − wspieranie ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w przedszkolu, szkole lub placówce, do której uczęszcza, w środowisku jego nauczania i wychowania.
• Zasada „pomoc bliżej rodzica” − wspieranie rodziców ucznia prowadzone w formie porad, konsultacji, warsztatów i szkoleń przez nauczycieli i specjalistów zatrudnionych w przedszkolu, w szkole lub placówce, w środowisku nauczania i wychowania dziecka. Wspieranie rodziców jest ukierunkowane na rozwiązywanie problemów wychowawczych i dydaktycznych, powinno podnosić ich umiejętności wychowawcze, a w konsekwencji – zwiększać efektywność pomocy psychologiczno-pedagogicznej realizowanej dla konkretnych uczniów.

• Zasada „pomoc bliżej nauczyciela” − wspieranie nauczycieli pracujących z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi przez innych nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i specjalistów w środowisku funkcjonowania ucznia oraz przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne. Wspieranie nauczycieli (podobnie jak rodziców uczniów) jest ukierunkowane na doskonalenie ich kompetencji potrzebnych do skutecznej pomocy uczniom ze specjalnymi, ale i bardzo skonkretyzowanymi potrzebami edukacyjnymi. 
• Elastyczność i adekwatność planowanych i realizowanych działań do stwierdzonych potrzeb ucznia – likwidacja dotychczas istniejących barier formalnoprawnych (np. odejście od określania minimalnej liczby uczniów na zajęciach).     
• Instytucjonalne i osobowe partnerstwo − spójność przepisów regulujących funkcjonowanie instytucji-partnerów (np. szkoła i poradnia psychologiczno-pedagogiczna, szkoła i jednostka samorządu terytorialnego jako organ prowadzący publiczne przedszkole, szkołę lub placówkę), budowanie sieci podmiotów współpracujących na rzecz zwiększania efektywności pomocy udzielanej uczniowi (np. szkoła – rodzice – poradnia psychologiczno-pedagogiczna – placówki doskonalenia nauczycieli – inne przedszkola, szkoły i placówki oraz instytucje i placówki działające na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży).
• Aktualizacja w klasyfikacji specjalnych potrzeb edukacyjnych uczniów – terminologia oraz filozofia zmiany zgodne ze stanem najnowszej wiedzy psychologicznej, pedagogicznej, socjologicznej, medycznej itp. 
• Zaufanie do profesjonalizmu nauczycieli i wychowawców – pierwszych diagnostów specjalnych potrzeb edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych i rozwojowych swoich podopiecznych.
• Zaufanie do szkoły – swoistej instytucji „szybkiego reagowania” zarówno na specjalne potrzeby uczniów sklasyfikowane w rozporządzeniach, jak i na potrzeby nieokreślone, trudne do skodyfikowania.

Co do zasady pomoc psychologiczno-pedagogiczną organizuje dyrektor, wskazując równocześnie okres, na jaki jest ona udzielana uczniowi. Niezwykle ważne dla środowiska jest również to, że korzystanie z pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu, szkole i placówce jest dobrowolne i nieodpłatne. Wszystkie działania w tym względzie mają charakter ewidentnie uspołeczniony, przede wszystkim z powodu podmiotów, które są upoważnione do udzielania tego typu działań pomocowych czy wręcz wsparciowych. Z mocy prawa rzeczywistymi realizatorami pomocy są nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści wykonujący w przedszkolu, szkole i placówce zadania z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w szczególności psycholodzy, pedagodzy, logopedzi, terapeuci i doradcy zawodowi. Natomiast (zgodnie z obowiązującymi zasadami) inicjatorami wszelkich działań związanych z pomocą psychologiczno-pedagogiczną mogą być: 

• sam zainteresowany uczeń,
• rodzice ucznia,
• dyrektor placówki (przedszkola, szkoły),
• nauczyciel, wychowawca grupy wychowawczej lub specjalista, prowadzący zajęcia z uczniem,
• pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania lub higienistka szkolna,
• poradnia,
• asystent edukacji romskiej,
• pomoc nauczyciela,
• pracownik socjalny,
• asystent rodziny, 
• kurator sądowy. 

Jak wynika z powyższego, spektrum osób i instytucji zaangażowanych w realizację tej pomocy jest znaczne i dosyć zróżnicowane, co powinno gwarantować jej wszechstronny i wieloaspektowy charakter. 

Zajęcia o charakterze specjalistycznym opisane w pkt 4 mogą prowadzić wyłącznie nauczyciele posiadający do tego odpowiednie kwalifikacje, określone w rozporządzeniu MEN o kwalifikacjach nauczycieli². Należy przy tym pamiętać, że klasy terapeutyczne organizuje się dla uczniów wykazujących jednorodne lub sprzężone zaburzenia, wymagających dostosowania organizacji i procesu nauczania do ich specyficznych potrzeb edukacyjnych oraz długotrwałej pomocy specjalistycznej. Z kolei klas terapeutycznych nie organizuje się w szkołach specjalnych. Zajęcia w klasach terapeutycznych są prowadzone przez nauczycieli właściwych zajęć edukacyjnych. Nauczanie w klasach terapeutycznych powinno być zawsze prowadzone według realizowanych w danej szkole programów nauczania, z dostosowaniem metod i form ich realizacji do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów. Klasy terapeutyczne powinny być organizowane z początkiem roku szkolnego, o czym należy pamiętać w nowej sytuacji, jaka będzie miała miejsce w szkołach od 1 września 2017 r. Ważne jest, że do klas terapeutycznych, za zgodą organu prowadzącego szkołę oraz oczywiście w ramach posiadanych środków, mogą uczęszczać uczniowie innej szkoły lub placówki. Objęcie ucznia nauką w klasie terapeutycznej wymaga jednak opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej.

Zajęcia rozwijające uzdolnienia organizowane są dla uczniów szczególnie uzdolnionych i prowadzone są zwłaszcza przy wykorzystaniu aktywnych metod pracy. Natomiast zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze organizuje się dla uczniów mających trudności w nauce, a w szczególności w spełnianiu wymagań edukacyjnych wynikających z podstawy programowej kształcenia ogólnego dla danego etapu edukacyjnego.

Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne przeznaczone są dla uczniów z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi lub specyficznymi trudnościami w uczeniu się.

Zajęcia logopedyczne przeznaczone są dla uczniów z zaburzeniami mowy, które powodują zaburzenia komunikacji językowej oraz utrudniają naukę. Natomiast wszelkie zajęcia socjoterapeutyczne oraz inne zajęcia o charakterze terapeutycznym organizuje się zawsze dla uczniów z dysfunkcjami i zaburzeniami utrudniającymi funkcjonowanie społeczne. 

Porady i konsultacje dla uczniów oraz porady, konsultacje, warsztaty i szkolenia dla rodziców uczniów i nauczycieli powinny być prowadzone przez odpowiednich nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych oraz specjalistów. 

Należy zwrócić uwagę na istotny fakt, ważny już w momencie planowania pracy w nowym roku szkolnym − w różny sposób jest zdefiniowana „godzina” zajęć. Godzina zajęć rozwijających uzdolnienia i zajęć dydaktyczno-wyrównawczych trwa 45 minut, a godzina zajęć specjalistycznych − 60 minut, z tym że w uzasadnionych przypadkach dopuszcza się prowadzenie zajęć specjalistycznych w czasie krótszym niż 60 minut, oczywiście z zachowaniem ustalonego dla ucznia łącznego tygodniowego czasu tych zajęć. 

Mając na względzie podstawowe założenia związane z organizacją pomocy psychologiczno-pedagogicznej, z których głównym jest jak najdalej posunięta indywidualizacja pracy z uczniem, określono rodzaje odpowiednich działań pedagogicznych realizowanych przez nauczycieli, wychowawców grup oraz poszczególnych specjalistów, których celem jest w szczególności:

1) rozpoznanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych, oraz zaplanowanie sposobów ich zaspokojenia, w tym:

• w przedszkolu − obserwacje pedagogiczne zakończone analizą i oceną gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna),
• w klasach I−III szkoły podstawowej − obserwacje i pomiary pedagogiczne mające na celu rozpoznanie u uczniów ryzyka wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się,
• w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej − doradztwo edukacyjno-zawodowe;

2) rozpoznanie zainteresowań i uzdolnień uczniów, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych, oraz zaplanowanie wsparcia związanego z rozwijaniem zainteresowań i uzdolnień uczniów.

Jednym z głównych działań możliwych do wdrożenia, wręcz zalecanych, jest systematyczna wieloprofilowa obserwacja pedagogiczna. Na etapie wychowania przedszkolnego ma ona szczególne znaczenie. Otóż obserwacja pedagogiczna w przedszkolu dotyczy wszystkich dzieci w wieku 3−5 lat, natomiast w odniesieniu do 5−6-latków dokonuje się oceny gotowości szkolnej. Takie podejście pozwala na wczesne rozpoznanie potencjalnych trudności w uczeniu się, problemów wychowawczych oraz predyspozycji czy zdolności twórczych dziecka. Na kolejnych etapach kształcenia obserwacja pedagogiczna jest bardzo cennym źródłem informacji o funkcjonowaniu ucznia w rzeczywistości szkolnej (zwłaszcza tej nowej), dlatego pod żadnym pozorem nie wolno jej zaniedbywać, zwłaszcza w sytuacji zmian systemowych w oświacie.

Dyrektor placówki jest decydentem w zakresie sprawnego organizowania pomocy psychologiczno-pedagogicznej, jednak podejmując określone decyzje, zawsze musi opierać się na konkretnych informacjach uzyskanych w drodze postępowania rozpoznawczego. A to właśnie nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści w przedszkolu, szkole i placówce rozpoznają odpowiednio: indywidualne potrzeby rozwojowe i indywidualne potrzeby edukacyjne oraz indywidualne możliwości psychofizyczne uczniów, w tym ich zainteresowania i uzdolnienia. Dopiero w przypadku stwierdzenia konieczności objęcia danego ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną wychowawca oddziału³ lub dyrektor przedszkola planują i koordynują udzielanie uczniowi tej pomocy w formach określonych potrzebami ucznia. Oznacza to,
że po jednoznacznym stwierdzeniu, że uczeń ze
względu na potrzeby rozwojowe lub edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne wymaga objęcia pomocą psychologiczno-pedagogiczną, odpowiednio nauczyciel, wychowawca lub specjalista niezwłocznie udzielają tej pomocy w trakcie bieżącej pracy z uczniem i informują o tym:

• wychowawcę oddziału − w przypadku szkoły i placówki, w której funkcjonuje szkoła,
• dyrektora − w przypadku przedszkola i placówki, w której nie funkcjonuje szkoła. 

Z kolei wychowawca oddziału lub dyrektor przedszkola informuje innych nauczycieli pracujących z danym uczniem o potrzebie objęcia tegoż ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną w trakcie ich bieżącej pracy z tym uczniem – oczywiście, jeśli stwierdzi taką potrzebę. Czyli tego typu postępowanie jest działaniem alternatywnym, a nie obligatoryjnym. Jednak należy obiektywnie stwierdzić, że w praktyce komunikacja między wychowawcą a pozostałymi nauczycielami pracującymi z danym uczniem często jest nienajlepsza, co prowadzi nawet do sytuacji, w której nauczyciele nie mają pojęcia o objęciu danego ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną, a tym samym nie mogą zastosować najbardziej właściwych metod pracy, a to jest niekorzystne dla samego ucznia. Niestety, w sytuacji nadchodzących zmian systemowych (np. łączenie szkół) taki brak niezbędnej komunikacji może być jeszcze dotkliwszy, co może prowadzić do poważnego zakłócenia pracy z uczniem dysfunkcyjnym. 

Warto też zwrócić uwagę na bardzo istotną kwestię. Otóż wychowawca lub dyrektor po stwierdzeniu konieczności objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną koniecznie ustalają:

• formy udzielania pomocy, 
• okres jej udzielania,
• wymiar godzin, w których poszczególne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej będą realizowane.

Te trzy elementy stanowią podstawę planu pracy z uczniem o stwierdzonych określonych potrzebach edukacyjnych. Te właśnie elementy powinny następnie zostać odnotowane we właściwej dokumentacji szkolnej. Natomiast sama realizacja tak zaplanowanych działań musi być monitorowana, a następnie oceniona pod względem uzyskanej efektywności podejmowanych działań. Jest to istotne, gdyż przy planowaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej obowiązkowo współpracuje się z rodzicami ucznia (informując ich o wszystkim) oraz zawsze uwzględnia się wnioski dotyczące dalszej pracy, zawarte w dokumentacji przebiegu nauczania, a także działalności wychowawczej i opiekuńczej. 

W uzasadnionych przypadkach dyrektor może wyznaczyć inną osobę do koordynowania udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Jednak ostatecznie to on ustala wymiar godzin na realizację poszczególnych form pomocy, biorąc pod uwagę wszystkie godziny, które w danym roku szkolnym mogą być przeznaczone na realizację tych form, oraz wyznacza najbardziej odpowiednie do tego zadania (tych zadań) osoby. Należy przy tym pamiętać, że zawsze informuje się rodziców ucznia o potrzebie objęcia go pomocą psychologiczno-pedagogiczną. Taka konieczność wynika wprost z zakresu władzy rodzicielskiej jednoznacznie opisanej w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym⁴ oraz w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej⁵. Konkretnie oznacza to, że o ustalonych dla danego ucznia formach pomocy, okresie udzielania pomocy, wymiarze godzin, w których poszczególne formy pomocy będą realizowane, dyrektor placówki obligatoryjnie i niezwłocznie informuje pisemnie (w sposób przyjęty w danej placówce) rodziców ucznia. Jednak obowiązek ten wcale nie oznacza konieczności uzyskania bezwzględnej zgody rodziców na realizację zadań w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Należy ich jedynie obowiązkowo o tym powiadomić. Oczywiście, rodzice mają pełne prawo nie wyrazić zgody na podejmowanie takich działań w stosunku do ich dziecka. Wówczas swoją deklarację o braku zgody na objęcie ich dziecka pomocą psychologiczno-pedagogiczną powinni złożyć na piśmie. Jest to bardzo ważne, gdyż podejmowane wobec ucznia działania pomocowe nie oznaczają aktywności jednego człowieka, nawet specjalisty. Z reguły pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest organizowana i udzielana we współpracy z rodzicami ucznia (w pierwszej kolejności), poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, innymi przedszkolami, szkołami i placówkami, organizacjami pozarządowymi oraz instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży, a to oznacza, że nad poprawą funkcjonowania ucznia o specjalnych potrzebach pracuje cały sztab ludzi, których działania muszą być skoordynowane. 

Nauczyciele i specjaliści prowadzący zajęcia specjalistyczne z uczniem dla każdego ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego: niepełnosprawnego, niedostosowanego społecznie, zagrożonego niedostosowaniem społecznym, opracowują Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny oraz dokonują okresowej wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia i w miarę potrzeb modyfikują IPET. 

Należy wspomnieć o jeszcze jednym aspekcie całej sprawy − o właściwym dokumentowaniu działań nauczycieli związanych z realizacją pomocy psychologiczno-pedagogicznej (§ 21.1.). Powinno ono odbywać się w oparciu o art. 22 ust. 2 pkt 5 ustawy o systemie oświaty oraz § 13 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji⁶. Chodzi w tym wypadku o tzw. dzienniki innych zajęć. Zgodnie z ww. aktem prawnym: „Przedszkole, szkoła i placówka prowadzą dzienniki innych zajęć niż zajęcia, które są wpisywane odpowiednio do dziennika zajęć przedszkola, dziennika lekcyjnego, dziennika zajęć w świetlicy i dziennika zajęć wychowawczych, jeżeli jest to uzasadnione koniecznością dokumentowania przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej, w szczególności zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz zajęć opiekuńczych i wychowawczych wynikających z potrzeb i zainteresowań uczniów, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 Karty Nauczyciela”. I dalej: „Do dzienników innych zajęć wpisuje się w porządku alfabetycznym nazwiska i imiona odpowiednio dzieci, uczniów lub wychowanków oraz oddział, do którego uczęszczają, adresy poczty elektronicznej rodziców i numery ich telefonów, jeżeli je posiadają, indywidualny program pracy z dzieckiem, uczniem, słuchaczem lub wychowankiem, a w przypadku zajęć grupowych – program pracy grupy, tygodniowy plan zajęć, daty i czas trwania oraz tematy przeprowadzonych zajęć, ocenę postępów i wnioski dotyczące dalszej pracy z dzieckiem, uczniem, słuchaczem lub wychowankiem oraz odnotowuje się obecność dzieci, uczniów, słuchaczy lub wychowanków na zajęciach”. Natomiast zgodnie z § 20 wspomnianego rozporządzenia, przedszkole, szkoła i placówka gromadzi, w indywidualnej teczce, dla każdego dziecka, ucznia lub wychowanka objętego pomocą psychologiczno-pedagogiczną dokumentację badań i czynności uzupełniających, prowadzonych w szczególności przez pedagoga, logopedę, doradcę zawodowego, terapeutę pedagogicznego, lekarza oraz innego specjalistę, a także inną dokumentację związaną z udzielaniem pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Trzeba pamiętać, że teczka taka zawiera dane wrażliwe które podlegają ochronie prawnej zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych⁷. 

Mając na względzie fundamentalną zasadę stanowiącą, że kwestie dotyczące pomocy psychologiczno-pedagogicznej realizowanej w przedszkolu, szkole lub placówce bezwzględnie muszą znaleźć swoje odzwierciedlenie w statutach placówek, należy koniecznie dokonać odpowiedniego przeglądu istniejących zapisów statutowych. Wbrew obiegowej opinii, wcale nie jest to bardzo skomplikowane − wystarczy starannie przeanalizować zapisy przedmiotowego rozporządzenia i dokonać stosownych korekt w zapisach statutowych. 

To przypomnienie dotyczące zapisów statutowych jest istotne chociażby z tego względu, że w bieżącym roku trzeba będzie nadać nowe statuty praktycznie wszystkim nowym szkołom. 

Jak wynika z powyższego, planując pracę szkół i placówek oświatowych od dnia 1 września 2017 r., należy starannie przemyśleć i zaplanować wszelkie działania wynikające z zadań związanych z pomocą psychologiczno-pedagogiczną. W okresie przejściowym będzie to wymagało dobrej współpracy dyrektorów i nauczycieli różnych obecnych szkół.