Nowa wersja projektu dotyczącego procedowania oceny pracy nauczyciela

W poprzednim numerze naszego pisma szczegółowo omawialiśmy zmienianą procedurę dokonywania oceny pracy nauczyciela opartą w głównej mierze na zmianach wprowadzonych w Karcie Nauczyciela ustawą o finansowaniu zadań oświatowych, ale również na założeniach dotychczasowego projektu MEN dotyczącego oceny pracy nauczyciela. Ponieważ założenia opisane w przedmiotowym projekcie atu prawnego uległy zmianie, dlatego też „niejako na gorąco” odniesiemy się tylko do najistotniejszych zmian w samym projekcie rozporządzenia, a nie do zasad głównych oceny pracy nauczyciela, gdyż one mają charakter ustawowy i nie ulegają zmianie – ustawa weszła w życie, a jej element dotyczący zmienionych zasad dokonywania oceny pracy nauczyciela zacznie obowiązywać od 1 września 2018 roku (podobnie jak projektowane rozporządzenie MEN).

Zgodnie z obowiązującymi już wymogami ustawowymi właśnie szczegółowe kryteria i tryb dokonywania oceny pracy, zakres informacji zawartych w tzw. karcie oceny pracy, tryb postępowania odwoławczego oraz skład i sposób powoływania zespołu oceniającego zostają określone w drodze rozporządzenia wykonawczego. W aktualnym projekcie rozporządzenia wykonawczego szczegółowe kryteria oceny pracy zostały również powiązane z wymaganiami na kolejne stopnie awansu zawodowego nauczycieli. I podobnie jak to miało miejsce w poprzedniej wersji, ilość wymagań rośnie wraz z kolejnym stopniem awansu zawodowego. Oznacza to nadal, że nauczyciel mianowany musi spełniać kryteria określone dla nauczyciela stażysty i kontraktowego, ale nie te ustalone dla nauczyciela dyplomowanego. Analogiczne jest w przypadku pozostałych stopni awansu zawodowego. Zgodnie już z nową propozycją nauczyciel stażysta będzie oceniany w oparciu o 8 kryteriów oceny pracy. Kryteria oceny pracy nauczyciela kontraktowego będą obejmowały kryteria określone dla nauczyciela stażysty oraz 5 kryteriów oceny pracy określonych dla nauczycieli kontraktowych. Nauczyciela mianowanego oceniać się będzie z uwzględnieniem kryteriów określonych dla nauczycieli stażystów i nauczycieli kontraktowych, a dodatkowo 5 kryteriów przewidzianych dla nauczycieli na tym stopniu awansu zawodowego. 

Kryteria oceny pracy stażysty

Po ostatnich zmianach nowe kryteria oceny pracy nauczyciela stażysty obejmują następujące elementy:

1. poprawność merytoryczną i metodyczną prowadzonych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych,
2. dbałość o bezpieczeństwo uczniów,
3. wspieranie potencjału rozwojowego każdego ucznia i stwarzanie warunków do jego aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu szkoły oraz w środowisku społecznym, kierując się dobrem ucznia i troską o jego zdrowie oraz szanując jego godność osobistą,
4. kształtowanie u uczniów szacunku do drugiego człowieka oraz postaw obywatelskich i prospołecznych, w tym przez własny przykład nauczyciela,
5. współpracę z innymi nauczycielami,
6. przestrzeganie przepisów prawa z zakresu funkcjonowania szkoły, w tym wewnętrznych uregulowań obowiązujących w szkole, w której nauczyciel jest zatrudniony,
7. poszerzanie wiedzy i doskonalenie umiejętności związanych z wykonywaną pracą,
8. współpracę z rodzicami. 

Teraz proponuje się 8 kryteriów szczegółowych (w pierwotnej wersji projektu było ich 17), natomiast wymagań kwalifikacyjnych na stopień nauczyciela kontraktowanego (czyli wymagań formułowanych w stosunku do nauczyciela stażysty) w dotychczasowym stanie prawnym jest tylko cztery. Utrzymano również zapis dotyczący sytuacji, gdy ocena pracy nauczyciela stażysty jest dokonywana po zakończeniu stażu na stopień nauczyciela kontraktowego – obejmuje ona także ocenę stopnia realizacji planu rozwoju zawodowego. 

Kryteria oceny nauczyciela kontraktowego

Natomiast w sytuacji nauczyciela kontraktowego kryteria oceny jego pracy obejmują kryteria określone wcześniej dla nauczyciela stażysty (czyli 8 wcześniejszych), a ponadto 5 kolejnych:

1. planowanie, organizowanie i prowadzenie zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych z wykorzystaniem metod aktywizujących ucznia oraz narzędzi multimedialnych i informatycznych,
2. diagnozowanie potrzeb i możliwości ucznia oraz indywidualizowanie pracy z uczniem,
3. analizowanie swojej pracy, wykorzystywanie wniosków do doskonalenia procesu dydaktyczno-wychowawczego i opiekuńczego oraz osiąganie pozytywnych efektów swojej pracy,
4. wykorzystywanie w pracy wiedzy i umiejętności nabytych w drodze doskonalenia zawodowego, odpowiadającego potrzebom szkoły,
5. udział w innych zajęciach i czynnościach wynikających z zadań statutowych szkoły, w tym udział w przygotowywaniu lub organizowaniu egzaminów zewnętrznych w szkole lub poza szkołą.

I tutaj też utrzymana została zasada, że jeśli ocena pracy nauczyciela kontraktowego jest dokonywana po zakończeniu stażu na stopień nauczyciela mianowanego, obejmuje ona także ocenę stopnia realizacji planu rozwoju zawodowego. Tym razem ilość kryteriów potrzebnych do oceny pracy nauczyciela kontraktowego wynosi 13 (poprzednio było ich aż 26). W obowiązujących jeszcze wymaganiach kwalifikacyjnych na stopień nauczyciela mianowanego (czyli stawianych nauczycielowi kontraktowemu) jest ich 5.

Kryteria oceny nauczyciela mianowanego

W przypadku nauczyciela mianowanego przy dokonywaniu oceny jego pracy obowiązują wszystkie kryteria sformułowane dla nauczycieli stażysty i kontraktowego (czyli dotychczasowe 13) oraz dodatkowo 5 nowych (poprzednio było ich 7): 

1. podejmowanie innowacyjnych rozwiązań programowych, organizacyjnych lub metodycznych w prowadzeniu procesów dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych,
2. pobudzanie inicjatyw uczniów poprzez inspirowanie ich do działań widocznych na forum szkoły i pozaszkolnym oraz sprawowanie opieki nad tymi inicjatywami,
3. prowadzenie oraz omawianie zajęć otwartych,
4. wykorzystywanie wiedzy i umiejętności nabytych w wyniku doskonalenia zawodowego do doskonalenia własnej pracy oraz pracy szkoły,
5. realizowanie powierzonych funkcji lub dodatkowych zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych wynikających z potrzeb szkoły.

Analogicznie do poprzednich sytuacji utrzymano zasadę, że w przypadku gdy ocena pracy nauczyciela mianowanego jest dokonywana po zakończeniu stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego, obejmuje ona także ocenę stopnia realizacji planu rozwoju zawodowego. Teraz łączna ilość kryteriów, które będą brane pod uwagę przy dokonywaniu oceny pracy nauczyciela mianowanego, wynosi 
18 (a było poprzednio 33). 

Kryteria oceny nauczyciela dyplomowanego

No i najwyższy stopień awansu zawodowego, czyli nauczyciel dyplomowany. Zgodnie z utrzymaną zasadą kryteria oceny pracy nauczyciela dyplomowanego obejmują wszystkie kryteria określone w przypadku nauczycieli: stażysty, kontraktowego i mianowanego (czyli dotychczasowe 18) oraz kolejne 3 (było 7): 

1. ewaluację własnej pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, a także utrzymywanie efektów tej pracy na wysokim poziomie;
2. efektywną współpracę z podmiotami pozaszkolnymi działającymi na rzecz ucznia;
3. spełnianie co najmniej trzech z poniższych kryteriów, obejmujących:
   • opracowywanie i wdrażanie innowacyjnych programów dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, profilaktycznych lub innych związanych z oświatą, powiązanych ze specyfiką szkoły, z uwzględnieniem potrzeb uczniów,
   • upowszechnianie dobrych praktyk edukacyjnych,
   • dążenie do pełni własnego rozwoju osobistego poprzez opracowanie autorskiej publikacji naukowej, przeprowadzanie i analizowanie badań naukowych z zakresu oświaty oraz wykorzystywanie wyników tych badań do podnoszenia jakości pracy szkoły,
   • przeprowadzenie ewaluacji działań wynikających z pełnionej funkcji lub realizowanych zadań poza szkołą związanych z oświatą oraz wykorzystywanie wyników do podnoszenia jakości pracy szkoły,
   • współpracę z Centralną Komisją Egzaminacyjną lub okręgową komisją egzaminacyjną w charakterze egzaminatora, autora zadań lub recenzenta.

Po podsumowaniu wynika, że tym razem w procesie dokonywania oceny pracy nauczyciela dyplomowanego branych będzie pod uwagę łącznie 21 kryteriów szczegółowych. Ponieważ ostatnie, trzecie kryterium ma charakter alternatywny i w swoich założeniach przewiduje spełnienie aż trzech, a nie tylko jednego kryterium, to praktycznie nauczyciel dyplomowany ma do spełnienia dodatkowo nie 3, a 5 kryteriów. Po takim podsumowaniu łączna ilość kryteriów obowiązujących przy dokonywaniu oceny nauczyciela dyplomowanego wyniesie teraz 23 (8 + 5 + 5 + 2 + 3 w ramach kryterium trzeciego), a było ich 40. Nowa propozycja zakłada zmniejszoną ilość obowiązkowych kryteriów oceny pracy nauczyciela. 

Bardzo istotną zmianą jest to, że w nowym projekcie określone zostały dokładnie procentowe poziomy spełniania kryteriów oceny pracy nauczyciela, od których uzależnione jest otrzymanie oceny wyróżniającej, bardzo dobrej, dobrej, a także negatywnej. Wynika to z faktu, że w ust. 1 § 6 zapisano jednoznacznie, iż teraz ustalanie oceny pracy nauczyciela będzie polegało na ustaleniu poziomu spełniania wszystkich kryteriów oceny pracy, które nauczyciel musi spełnić na danym stopniu awansu zawodowego, przy pomocy wskaźników oceny pracy określonych w regulaminie, o którym mowa w art. 6a ust. 14 Karty Nauczyciela1. Proponuje się zatem, aby w przypadku ustalenia spełniania kryteriów oceny pracy nauczyciela kierować się zasadą, że przy spełnianiu kryteriów na poziomie:

1. nie mniejszym niż 95% – nauczyciel otrzymuje ocenę wyróżniającą,
2. nie mniejszym niż 80% – nauczyciel otrzymuje ocenę bardzo dobrą,
3. nie mniejszym niż 55% – nauczyciel otrzymuje ocenę dobrą,
4. mniejszym niż 55% – nauczyciel otrzymuje ocenę negatywną.

Zapisy procentowe spełnienia poszczególnych kryteriów bardziej obiektywizują samą procedurę oceniania. 

Dokonano również niewielkiej zmiany w zakresie informacji, jakie mają być zawarte w karcie oceny pracy. Powinna ona zawierać następujące informacje:

• imię (imiona) i nazwisko nauczyciela,
• datę i miejsce urodzenia,
• miejsce zatrudnienia i zajmowane stanowisko,
• staż pracy pedagogicznej,
• stopień awansu zawodowego,
• wykształcenie,
• datę dokonania ostatniej oceny pracy,
• stwierdzenie uogólniające, o którym mowa w art. 6a ust. 4 Karty Nauczyciela,
• uzasadnienie oceny obejmujące odniesienie się do spełnienia przez nauczyciela poszczególnych kryteriów oceny pracy,
• datę sporządzenia oceny pracy,
• podpis osoby dokonującej oceny pracy,
• pouczenie o terminie i trybie wniesienia odwołania od oceny pracy.

Ponadto w obecnej formie do tak sformułowanej karty oceny pracy dołącza się opinie, o których mowa w art. 6a ust. 5 Karty Nauczyciela, a w przypadku dyrektora szkoły opinie, o których mowa w art. 6a ust. 7 Karty Nauczyciela. Odpis karty oceny pracy włączany jest do akt osobowych nauczyciela. 

Odwołanie od oceny pracy nauczyciela dyrektor szkoły przekazuje niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie 5 dni roboczych od dnia otrzymania odwołania, do organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą. 

Dodano zapis, zgodnie z którym odwołanie od oceny pracy nauczyciela dyrektor szkoły przekazuje niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie 5 dni roboczych od dnia otrzymania odwołania, do organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą. Zaproponowano również zmieniony skład zespołu rozpatrującego odwołanie nauczyciela od oceny ustalonej przez jego dyrektora.

Bardzo szczegółowo zasady dokonywania tak oceny pracy nauczyciela, jak i oceny pracy dyrektora szkoła omówimy w momencie, gdy stosowne przepisy wykonawcze ostatecznie staną się obowiązujące, czyli we wrześniu 2018 r. lub zaraz po ich podpisaniu i opublikowaniu w dzienniku ustaw.