Ocena pracy nauczyciela według zmienionych zasad

Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi procedurę dokonywania oceny pracy są obecnie: 

• ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2017 r., poz. 1189 z późn. zm.),
• ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r., poz. 59 z późn. zm.),
• ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r., poz. 1257),
• ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz. U. z 2017 r., poz. 2203),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 grudnia 2016 r. w sprawie kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczyciela, trybu postępowania odwoławczego oraz składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego (Dz. U. z dnia 15 grudnia 2016 r., poz. 2053) – obowiązuje od 1 stycznia 2017 r.¹.

W przypadku szkół i placówek publicznych, dla których organem prowadzącym jest jednostka samorządu terytorialnego, należy ponadto kierować się wskazaniami wynikającymi z uwarunkowań kontroli zarządczej, które są określone w dwóch kolejnych aktach prawnych, a mianowicie:

• ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z dnia 24 września 2009 r. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm.) – art. 68–71 (Rozdział 6),
• komunikat nr 23 Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2009 r. w sprawie standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych (Dz. Urz. MF z dnia 30 grudnia 2009 r. Nr 15, poz. 84).

Ponieważ zmiany w zapisach Karty Nauczyciela wprowadzone ustawą o finansowaniu zadań oświatowych wymagają jeszcze doprecyzowania w formie aktu wykonawczego, w niniejszych rozważaniach będziemy się opierali na projekcie nowego rozporządzenia regulującego kwestie zasad i procedur dokonywania oceny pracy nauczyciela wg nowej formuły. Jest to już nowa wersja tego projektu, skorygowana w ramach dobiegających końca konsultacji społecznych i międzyresortowych. Należy zatem domniemywać, że ostateczna wersja tego rozporządzenia będzie co do zasady taka sama lub niewiele różniąca się od obecnego projektu. 

Podstawową i mającą swoje konsekwencje kwestią jest bardzo mocne i jednoznaczne powiązanie oceny pracy nauczyciela z jego ścieżką awansu zawodowego. Takie powiązanie oznacza, że zostaje zlikwidowana funkcjonująca do końca bieżącego roku szkolnego ocena dorobku zawodowego za okres stażu. Ocena pracy nauczyciela stanie się narzędziem okresowej weryfikacji jakości pracy nauczyciela i to bez względu na posiadany przez niego stopień awansu zawodowego.

Z powyższych zapisów wynika konieczność zmiany uzasadnienia prawnego takiego działania. Do tej pory art. 6a ust. 1 Karty Nauczyciela stanowił: „Praca nauczyciela, z wyjątkiem pracy nauczyciela stażysty, podlega ocenie”. Natomiast aktualne brzmienie tego przepisu określa, że faktycznie praca nauczyciela podlega ocenie, ale dyrektor ma obowiązek dokonania oceny pracy nauczyciela:

• zawsze po zakończeniu stażu na stopień nauczyciela kontraktowego, mianowanego i dyplomowanego (w terminie 21 dni od dnia przedłożenia przez nauczyciela sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego);
• po zakończeniu dodatkowego stażu;
• co 3 lata pracy w szkole od dnia uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego;
• co 3 lata pracy w szkole od dnia uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego i nauczyciela mianowanego, jeżeli w tym czasie nauczyciel nie rozpoczął stażu na kolejny stopień awansu zawodowego; w przypadku gdy termin oceny (3 lata) upływa w okresie odbywania przez nauczyciela kontraktowego lub nauczyciela mianowanego stażu na kolejny stopień awansu zawodowego, oceny pracy dokonuje się po zakończeniu tego stażu; natomiast w razie usprawiedliwionej nieobecności nauczyciela w pracy trwającej dłużej niż 3 miesiące termin tej oceny ulega przedłużeniu o czas tej nieobecności. 

W § 2 ust. 6 rozporządzenia MEN jednoznacznie stwierdzono, że kryterium oceny pracy nauczyciela stanowi przede wszystkim stopień realizacji przez nauczyciela jego zadań określonych precyzyjnie w art. 6 Karty Nauczyciela i art. 4 ustawy o systemie oświaty (teraz już ustawy Prawo oświatowe), zadań statutowych szkoły oraz obowiązków określonych w art. 42 ust. 2 Karty Nauczyciela, ustalony w wyniku sprawowanego nadzoru pedagogicznego. Oznacza to, że informacje niezbędne do oszacowania stopnia realizacji zadań należy uzyskać w trakcie wykonywania czynności i zadań związanych z realizacją nadzoru pedagogicznego w szkole lub placówce (w oparciu o odrębne przepisy resortowe), co stanowi niezbywalną kompetencję dyrektora szkoły. Przywołany wcześniej zapis ustawy o systemie oświaty (a teraz powtórzony w Prawie oświatowym) jako podstawowe zadanie nauczyciela wymienia w pierwszej kolejności rzetelną realizację zadań związanych z powierzonym stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą. Dalszą konkretyzację wymagań stawianych nauczycielowi znajdujemy już w § 2 ust. 8 pkt 1 projektu rozporządzenia: „Dyrektor szkoły przy dokonywaniu oceny pracy nauczyciela uwzględnia w szczególności poprawność merytoryczną i metodyczną prowadzonych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prawidłowość realizacji innych zadań zawodowych wynikających ze statutu szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony, kulturę i poprawność języka, pobudzanie inicjatywy uczniów, zachowanie odpowiedniej dyscypliny uczniów na zajęciach”. 

Zmienione zapisy Karty Nauczyciela łączą owe wskazania z ustawy o systemie oświaty i ustawy Prawo oświatowe z wymaganiami na poszczególne stopnie awansu zawodowego i stanowią, że kryteria oceny pracy nauczyciela dotyczą stopnia realizacji obowiązków określonych w art. 6 i art. 42 ust. 2 Karty Nauczyciela oraz w art. 5 ustawy Prawo oświatowe i obejmują wszystkie obszary działalności szkoły odpowiednio do posiadanego stopnia awansu zawodowego. Natomiast kryteria oceny pracy dyrektora szkoły dotyczą stopnia realizacji obowiązków określonych w art. 6 i art. 7 Karty Nauczyciela oraz w art. 68 ust. 1, 5 i 6 ustawy Prawo oświatowe, a w przypadku realizowania przez dyrektora szkoły zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych – także obowiązków określonych w art. 42 ust. 2 oraz w art. 5 ustawy Prawo oświatowe. Przy takich zapisach należy ustalić, jakie realne obowiązki nakładają zarówno na nauczyciela, jak i na dyrektora zmienione zapisy prawne. Zgodnie z zapisami art. 6 Karty Nauczyciela do obowiązków nauczycieli został dodany podpunkt 3a o treści – nauczyciel obowiązany jest: doskonalić się zawodowo zgodnie z potrzebami szkoły².

Pamiętać jednak należy, że w obowiązującej formule prawnej dokonywanie oceny pracy nauczyciela ma na celu określenie stopnia realizowania przez nauczyciela powierzonych mu obowiązków, w tym realizacji zadań określonych w statucie szkoły lub placówki, generalnie poprzez określenie osiąganych przez nauczyciela efektów w pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej. Obecna formuła oceny pracy nauczyciela ma więc charakter ewidentnie kompetencyjny. Wynika to z faktu, iż każdy dyrektor szkoły lub placówki oświatowej bezwzględnie musi zadbać o to, aby wszyscy pracownicy posiadali wiedzę, umiejętności i doświadczenie zawodowe pozwalające na skuteczne i efektywne wypełnianie powierzonych im zadań i obowiązków³. Między innymi dlatego w części opisowej oceny pracy dyrektor placówki musi się odnieść do poszczególnych rodzajów kompetencji nauczycielski oraz określić ich poziom, walor i efektywność. Z tego też względu na poziomie ustawowym zostały ustalone tylko ogólne kryteria dokonywania oceny pracy nauczycieli oraz dyrektorów szkół. Natomiast szczegółowe kryteria i tryb dokonywania oceny pracy, zakres informacji zawartych w tzw. karcie oceny pracy, tryb postępowania odwoławczego oraz skład i sposób powoływania zespołu oceniającego zostaną określone w drodze rozporządzenia wykonawczego. W projektowanym rozporządzeniu szczegółowe kryteria oceny pracy zostały teraz ściśle powiązane z wymaganiami na kolejne stopnie awansu zawodowego nauczycieli. Natomiast ich ilość ich rośnie wraz z posiadaniem przez nauczyciela wyższego stopnia awansu zawodowego. Oznacza to, że nauczyciel mianowany musi spełniać kryteria określone dla nauczyciela stażysty i kontraktowego, ale nie te ustalone dla nauczyciela dyplomowanego. Analogicznie sytuacja wygląda w przypadku pozostałych stopni awansu. 

Zgodnie z wprowadzanymi regulacjami nowe kryteria oceny pracy nauczyciela stażysty obejmują takie elementy, jak:

• poprawność merytoryczną i metodyczną prowadzonych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;
• umiejętność wyszukania form i metod pracy odpowiednich do prowadzenia przydzielonych zajęć, w tym umiejętność korzystania z technologii informacyjnych;
• dbałość o bezpieczeństwo uczniów;
• wspieranie rozwoju ucznia, w szczególności poprzez motywujący sposób oceania procesu edukacyjnego ucznia;
• kształtowanie i rozwijanie wśród uczniów prawidłowych postaw moralnych, społecznych i obywatelskich;
• uczestniczenie w zespołach zadaniowych;
• znajomość i przestrzeganie przepisów prawa z zakresu funkcjonowania szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony;
• umiejętność wskazania swoich mocnych i słabych stron, w tym umiejętność dokonania samooceny;
• poszerzanie wiedzy i doskonalenie umiejętności związanych z wykonywaną pracą, w tym doskonalenie zawodowe;
• otwartość na współpracę, w tym konsultacje z opiekunem stażu i innymi nauczycielami; poprawność posługiwania się językiem polskim i posiadaną kulturą osobistą;
• prezentowanie postawy moralnej i etyczne postępowanie nauczyciela;
• prowadzenie i organizowanie pracy z uczniem z poszanowaniem różnorodności uczniów oraz w sposób zapobiegający wykluczeniu społecznemu; 
• znajomość podstawowych procedur obowiązujących w szkole; 
• przestrzeganie porządku pracy;
• poprawność prowadzenia dokumentacji szkolnej, w tym dokumentacji przebiegu nauczania; 
• umiejętność współpracy z rodzicami, w tym współpracy na rzecz społeczności lokalnej; 
• uczestniczenie w pozalekcyjnej działalności szkoły. 

Jak można zauważyć, kryteriów szczegółowych jest 17 (w pierwotnej wersji projektu było ich 18), natomiast wymagań kwalifikacyjnych na stopień nauczyciela kontraktowanego (czyli wymagań formułowanych w stosunku do nauczyciela stażysty) w dotychczasowym stanie prawnym jest tylko cztery. Ponadto w sytuacji, gdy ocena pracy nauczyciela stażysty jest dokonywana po zakończeniu stażu na stopień nauczyciela kontraktowego, obejmuje ona także ocenę stopnia realizacji planu rozwoju zawodowego. 

Natomiast już w sytuacji nauczyciela kontraktowego kryteria oceny jego pracy obejmują kryteria określone wcześniej dla nauczyciela stażysty (czyli 17 wcześniejszych), a ponadto 9 kolejnych:

• umiejętność planowania, organizowania i prowadzenia zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych z wykorzystaniem metod aktywizujących ucznia;
• umiejętność diagnozowania potrzeb ucznia oraz indywidualizowania pracy z tym uczniem;
• osiąganie pozytywnych efektów swojej pracy, umiejętność analizowania tych efektów oraz wykorzystywania wniosków z efektów swojej pracy do doskonalenia procesu dydaktyczno-opiekuńczo-wychowawczego;
• umiejętność wykorzystywania w pracy narzędzi multimedialnych i informatycznych;    
• wykorzystywanie w codziennej pracy wiedzy i umiejętności zdobytych w ramach doskonalenia zawodowego, zwłaszcza na szkoleniach z zakresu psychologii, pedagogiki, dydaktyki oraz prawa;
• dzielenie się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami szkoły;
• właściwe realizowanie powierzonych funkcji, w tym w szczególności wychowawcy klasy i opiekuna samorządu uczniowskiego;
• otwartość na współpracę z innymi nauczycielami i dyrektorem szkoły w realizacji zadań szkoły, w tym aktywny udział w zespołach wewnątrzszkolnych;
• współorganizowanie i aktywne uczestniczenie w wydarzeniach na rzecz społeczności lokalnej.

Mocne i jednoznaczne powiązanie oceny pracy nauczyciela z jego ścieżką awansu zawodowego oznacza, że zostaje zlikwidowana funkcjonująca do końca bieżącego roku szkolnego ocena dorobku zawodowego za okres stażu. Ocena pracy nauczyciela stanie się narzędziem okresowej weryfikacji jakości pracy nauczyciela i to bez względu na posiadany przez niego stopień awansu zawodowego.

I podobnie jak poprzednio, w sytuacji gdy ocena pracy nauczyciela kontraktowego jest dokonywana po zakończeniu stażu na stopień nauczyciela mianowanego, obejmuje ona także ocenę stopnia realizacji planu rozwoju zawodowego. Liczba kryteriów potrzebnych do oceny pracy nauczyciela kontraktowego wynosi już 26. W dotychczasowych wymaganiach kwalifikacyjnych na stopień nauczyciela mianowanego (czyli stawianych nauczycielowi kontraktowemu) jest ich 5.

W przypadku nauczyciela mianowanego przy dokonywaniu oceny jego pracy obowiązują wszystkie kryteria sformułowane dla nauczycieli stażysty i kontraktowego (czyli dotychczasowe 26 oraz dodatkowo 7 nowych): 

• podejmowanie nowatorskich rozwiązań wspierających rozwój ucznia;
• prowadzenie zajęć otwartych dla innych nauczycieli i dla rodziców oraz omawianie tych zajęć;
• doskonalenie wiedzy i umiejętności niezbędnych do realizacji zadań dydaktycznych, opiekuńczych i wychowawczych, w szczególności w zakresie pedagogiki, psychologii, dydaktyki oraz prawa;
• umiejętność diagnozowania swoich potrzeb rozwojowych oraz potrzeb szkoły i świadome dobieranie form doskonalenia zgodnych ze zdiagnozowanymi potrzebami;
• umiejętność wykorzystania efektów doskonalenia zawodowego w swojej pracy oraz wykorzystywanie zdobytych kompetencji w podnoszeniu jakości pracy szkoły;
• właściwe realizowanie powierzonych funkcji, w szczególności opiekuna stażu, opiekuna praktyk, przewodniczącego zespołu zadaniowego nauczycieli, koordynatora wolontariatu oraz koordynatora projektu;
• podejmowanie nowatorskich działań na rzecz szkoły.

Analogicznie jak w poprzednich przypadkach, gdy ocena pracy nauczyciela mianowanego jest dokonywana po zakończeniu stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego, obejmuje ona także ocenę stopnia realizacji planu rozwoju zawodowego. Zatem łączna ilość kryteriów, które będą brane pod uwagę przy dokonywaniu oceny pracy nauczyciela mianowanego, wynosi teraz 33. 
I jeszcze najwyższy stopień awansu zawodowego – nauczyciel dyplomowany, a więc swoisty mistrz w zawodzie. Kryteria oceny pracy nauczyciela dyplomowanego obejmują wszystkie kryteria określone w przypadku nauczycieli: stażysty, kontraktowego i mianowanego (czyli dotychczasowe 33) oraz kolejnych 7: 

1. monitorowanie efektów swoich działań, utrzymywanie tych efektów na wysokim poziomie; 
2. prowadzenie, co najmniej raz w roku szkolnym, zajęć otwartych dla innych nauczycieli, w szczególności dla nauczycieli stażystów i kontraktowych, oraz omawianie tych zajęć; 
3. upowszechnianie dobrych praktyk edukacyjnych; 
4. wykorzystywanie w codziennej pracy doświadczeń zdobytych w związku z pełnieniem funkcji lub realizowaniem zadań związanych z oświatą poza szkołą; 
5. podnoszenie swoich kompetencji zawodowych z zakresu nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć, zwłaszcza w zakresie kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi; 
6. podejmowanie przydatnych działań oraz poszerzanie zakresu działań szkoły w zakresie dydaktycznym, opiekuńczym lub wychowawczym, adekwatnych do potrzeb szkoły; 
7. spełnianie co najmniej jednego z poniższych wymagań:
   • opracowywanie i wdrażanie programów, innowacji i działań edukacyjnych, wychowawczych i opiekuńczych lub innych związanych z oświatą, powiązanych ze specyfiką szkoły i placówki, w szczególności z uwzględnieniem dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, 
   • współpraca z podmiotami pozaszkolnymi działającymi na rzecz dziecka, 
   • opracowanie autorskiej publikacji z zakresu oświaty lub rozwoju dziecka, spełniającej kryteria poprawności merytorycznej lub badawczej, 
   • przeprowadzenie analizy badań naukowych z zakresu oświaty, w szczególności związanych ze specyficznymi potrzebami szkoły, oraz wykorzystywanie wyników tych badań do podnoszenia jakości pracy szkoły.

Po dokonaniu podsumowania można określić, że w procesie dokonywania oceny pracy nauczyciela dyplomowanego branych będzie pod uwagę łącznie 40 kryteriów szczegółowych (17 + 9 + 7 + 7). 

Należy pamiętać, że w procesie dokonywania oceny pracy każdego nauczyciela należy koncentrować się na poszczególnych zadaniach danego nauczyciela określonych w różnych dokumentach, zarówno prawnych, jak i merytorycznych⁴. Należy pamiętać o tym, aby absolutnie nie poprzestawać tylko na kryteriach ogólnych wskazanych przez przepisy prawa. Jednak bardzo precyzyjne szczegóły dotyczące poszczególnych kryteriów merytorycznych pracy nauczyciela branych pod uwagę przez dyrektora szkoły przy dokonywaniu jej oceny w danej placówce powinny być starannie doprecyzowane (z uwzględnieniem specyfiki konkretnej szkoły), następnie podane do wiadomości wszystkich zainteresowanych, czyli tych, których będą dotyczyły (nauczycieli zatrudnionych w szkole obojętnie w jakiej formie i na jakich zasadach) i wreszcie zaakceptowane przez wszystkich interesariuszy. Pamiętajmy jednak zawsze o specyfice danej placówki, jak również o specyfice każdego stanowiska nauczycielskiego. Zupełnie inaczej to będzie wyglądało w przypadku przedszkola, inaczej w przypadku szkoły podstawowej, a jeszcze inaczej w przypadku szkoły ponadpodstawowej – zwłaszcza zawodowej. Jedno jest w tym wszystkim ważne – aby absolutnie nie poprzestawać tylko na kryteriach ogólnych wskazanych przez przepisy prawa. Między innymi dlatego dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej oraz zakładowych organizacji związkowych zrzeszających nauczycieli (w rozumieniu ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego⁵), które przedstawiły dyrektorowi szkoły informację, o której mowa w art. 251 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych⁶, ustala regulamin określający wskaźniki oceny pracy nauczycieli odnoszące się do poziomu spełniania poszczególnych kryteriów oceny pracy nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego oraz uwzględniające specyfikę pracy w danej szkole⁷.

Dyrektor ma obowiązek dokonania oceny pracy nauczyciela co trzy lata pracy w szkole od dnia uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego.

W przypadku gdy dyrektorem szkoły jest osoba niebędąca nauczycielem, regulamin taki ustala dyrektor szkoły w porozumieniu z nauczycielem zajmującym inne stanowisko kierownicze i sprawującym nadzór pedagogiczny w tej szkole. 

Nowością jest obowiązek zasięgnięcia opinii o pracy nauczyciela⁸. Dokonując oceny pracy swojego nauczyciela, dyrektor szkoły:

• zasięga opinii rady rodziców, z wyjątkiem szkół i placówek, w których nie tworzy się rad rodziców,
• w przypadku nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego – zasięga opinii opiekuna stażu o dorobku zawodowym nauczyciela za okres stażu,
• może zasięgnąć opinii samorządu uczniowskiego,
• na wniosek nauczyciela zasięga, a z własnej
• inicjatywy może zasięgnąć opinii właściwego doradcy metodycznego na temat pracy nauczyciela, a w przypadku braku takiej możliwości – opinii innego nauczyciela dyplomowanego lub mianowanego, a w przypadku nauczyciela publicznego kolegium pracowników służb społecznych – opinii opiekuna naukowo-dydaktycznego. 

Zgodnie z uprawnieniami określonymi w nowych regulacjach ustawowymi inicjatorami całego procesu oceniania mogą być:
- dyrektor szkoły z własnej inicjatywy – jako organ właściwy do dokonywania oceny pracy nauczyciela, a ponadto:

• sam nauczyciel – którego praca ma być oceniana,
• organ sprawujący nadzór pedagogiczny, a w przypadku nauczycieli placówek doskonalenia nauczycieli – kurator oświaty jako organ kontrolny,
• organ prowadzący szkołę lub placówkę – jako organ wyjątkowo zainteresowany efektami pracy szkoły i odpowiadający za jej finansowanie,
• rada szkoły – jeżeli jest powołana w szkole lub placówce,
• rada rodziców – jako czynnik społeczny ustawo-
• wo ustanowiony w szkole.

Natomiast kwestia terminów przedstawia się w następujący sposób: 

1. Ocena pracy nauczyciela kontraktowego, nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego może być dokonana w każdym czasie, nie wcześniej jednak niż po upływie roku od dokonania oceny poprzedniej, co należy interpretować w ten sposób, że poza tym jednym warunkiem i wymogami procesu awansu zawodowego nauczycieli praktycznie nie ma żadnych innych ograniczeń ani czasowych, ani terminowych związanych z procedurą oceniania pracy nauczyciela.
2. Jednak w przypadku zmiany miejsca zatrudnienia nauczyciela ocena pracy jest dokonywana nie wcześniej niż po upływie roku od dnia podjęcia pracy w danej szkole, a termin (3 lata) ulega odpowiednio przedłużeniu. 
3. Dyrektor szkoły jest zobowiązany dokonać oceny pracy nauczyciela w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia złożenia wniosku. Oznacza to, że procedury oceniania nie można ciągnąć w nieskończoność, a po jej uruchomieniu wszystkie czynności należy bezwzględnie zakończyć w obliczonym terminie (data uruchomienia procedury + 3 miesiące). Przekroczenie tego terminu praktycznie (i prawnie) czyni postępowanie przedawnionym i całą procedurę należałoby zainicjować od początku (często stanowi również podstawę do unieważnienia oceny, jeżeli zostanie ona zaskarżona przez niezadowolonego z jej treści nauczyciela). 
4. Natomiast w przypadku oceny pracy dokonywanej z własnej inicjatywy oraz w przypadku rutynowej oceny dokonywanej teraz co 3 lata powinna być ona przeprowadzona w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia powiadomienia nauczyciela na piśmie o rozpoczęciu dokonywania oceny jego pracy.
5. W przypadkach dokonywania oceny po zakończeniu stażu dyrektor szkoły jest obowiązany dokonać oceny pracy nauczyciela w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego.
6. Pamiętać jednak należy o jednym dosyć istotnym wyjątku. Do wyznaczonych precyzyjnie terminów nie wlicza się okresów usprawiedliwionej nieobecności w pracy nauczyciela trwającej dłużej niż 14 dni oraz okresów ferii wynikających z przepisów w sprawie organizacji roku szkolnego, natomiast w przypadku nauczycieli zatrudnionych w szkołach, w których nie są przewidziane ferie szkolne – okresów urlopu wypoczynkowego trwającego nieprzerwanie co najmniej 14 dni kalendarzowych.

Istnieje jednak bardzo ważne zastrzeżenie – dyrektor nie może zaskakiwać nauczyciela rozpoczęciem procedury oceny. Z tego też względu wprowadzona została zasada nakładająca na dyrektora szkoły lub placówki obowiązek informowania zainteresowanego nauczyciela o zamiarze dokonania oceny jego pracy. 

Przedstawia się to w sposób następujący:

1. Dyrektor szkoły ma obowiązek poinformowania nauczyciela o zamiarze dokonania oceny jego pracy w każdym przypadku, gdy ocena ta jest realizowana:
   • z inicjatywy dyrektora szkoły,
   • na wniosek organu sprawującego nadzór pedagogiczny,
   • na wniosek organu prowadzącego szkołę,
   • na wniosek rady szkoły,
   • na wniosek rady rodziców.
2. O wszczęciu procedury oceny dokonywania pracy dyrektor zawiadamia nauczyciela w formie pisemnej⁹, niezwłocznie¹⁰, a sama ocena musi być dokonana w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia powiadomienia nauczyciela o rozpoczęciu dokonywania oceny jego pracy. Okres ten służy nauczycielowi do uzgodnienia z dyrektorem szkoły dokładnego terminu dokonania oceny lub ewentualnego podjęcia czynności i zgłoszenia wniosków, do czego jest uprawniony na podstawie przepisów regulujących dokonywanie oceny pracy.

Ponadto utrzymane zostało bardzo ważne zastrzeżenie, które stanowi, że na ocenę pracy nauczyciela dokonywaną przez dyrektora szkoły lub placówki nie mogą mieć wpływu:

• jego przekonania religijne,
• poglądy polityczne,
• fakt odmowy wykonania przez niego polecenia służbowego, gdy odmowa wynikała z uzasadnionego przekonania, iż wydane polecenie było sprzeczne z dobrem ucznia albo dobrem publicznym.

Oceniany nauczyciel posiada prawo zgłoszenia wniosku o sporządzenie przez doradcę metodycznego (nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego) opinii w przedmiocie pracy tego nauczyciela.

Wniosek taki dyrektor jest zobowiązany uwzględnić, tzn. w przypadku zgłoszenia wniosku przez ocenianego nauczyciela dyrektor bezwzględnie musi zwrócić się do właściwego podmiotu o taką opinię.

Ocena pracy nauczyciela ma formę opisową. Powinna ustosunkowywać się do stopnia realizacji przez nauczyciela zadań stanowiących punkt wyjścia do dokonywania oceny. W ocenie powinny być zawarte szczegółowe informacje dotyczące kwestii określonych w kryteriach oceny pracy nauczyciela. Ta opisowa część oceny pracy zakończona jest zawsze stwierdzeniem uogólniającym, które może być następujące:

• ocena wyróżniająca,
• ocena bardzo dobra¹¹,
• ocena dobra,
• ocena negatywna.

W tym miejscu warto zwrócić uwagę na jeszcze jedną kwestię, dotyczącą spełnienia na najwyższym poziomie wszystkich kryteriów oceny pracy odpowiednio do posiadanego stopnia awansu zawodowego.

Oznacza to, że przykładowo warunkiem uzyskania oceny wyróżniającej przez nauczyciela dyplomowanego jest spełnienie na najwyższym poziomie wszystkich kryteriów oceny pracy, o których była mowa wcześniej, z wyjątkiem wymagania 7 (dotyczące tylko nauczyciela dyplomowanego), gdzie wymaga się spełnienia co najmniej dwóch z określonych w tym wymaganiu czterech różnych kryteriów. Ponadto w przypadku otrzymania przez nauczyciela choćby jednej negatywnej opinii (mowa o nich w art. 6a ust. 5 Karty Nauczyciela) oceniany nauczyciel nie może otrzymać oceny wyróżniającej. 

Dyrektor szkoły sporządza pisemny projekt oceny pracy nauczyciela i obligatoryjnie przedstawia go nauczycielowi. Na tym etapie nauczyciel, po zapoznaniu sie z projektem oceny, może zgłosić dyrektorowi swoje uwagi i zastrzeżenia. Termin do zgłoszenia tych uwag wynosi 5 dni¹² roboczych, licząc od daty zapoznania się nauczyciela z projektem oceny dyrektora. Uwagi powinny zostać zgłoszone w formie pisemnej. Dopiero po zapoznaniu nauczyciela z projektem oceny oraz po wysłuchaniu jego uwag i zastrzeżeń możliwe jest ostateczne ustalenie oceny pracy nauczyciela. Po upływie 5-dniowego okresu od daty zapoznania nauczyciela z projektem oceny dyrektor szkoły wręcza nauczycielowi oryginał karty oceny pracy, która zawiera takie informacje, jak:

• imię (imiona) i nazwisko nauczyciela,
• datę i miejsce urodzenia,
• miejsce zatrudnienia i zajmowane stanowisko,
• staż pracy pedagogicznej,
• stopień awansu zawodowego,
• wykształcenie,
• datę dokonania ostatniej oceny pracy,
• stwierdzenie uogólniające, o którym mowa w art. 6a ust. 4 Karty Nauczyciela,
• uzasadnienie oceny pracy,
• datę sporządzenia oceny pracy,
• podpis osoby dokonującej oceny pracy,
• pouczenie o terminie i trybie wniesienia odwołania od oceny pracy.

Istotnym jest, że nie obowiązuje już wzór takiej karty oceny pracy (jako załącznik do rozporządzenia). Został tylko wskazany zakres informacji, jakie muszą być w niej ujęte. Odpis karty oceny pracy włączany jest do akt osobowych nauczyciela. Każdy nauczyciel ma możliwość odwołania się od ustalonej przez dyrektora szkoły lub placówki oceny pracy do organu sprawującego nadzór pedagogiczny (w przypadku nauczycieli placówek doskonalenia nauczycieli – do kuratora oświaty), np. do Dolnośląskiego Kuratora Oświaty we Wrocławiu. Termin do wniesienia odwołania wynosi nadal 14 dni od dnia doręczenia nauczycielowi karty oceny pracy. 

Ocena pracy ustalona przez organ w wyniku odwołania albo wniosku o ponowne ustalenie oceny pracy jest sporządzana w formie pisemnej i zawiera uzasadnienie. Ocena pracy ustalona przez organ odwoławczy jest ostateczna. 

W postępowaniu dotyczącym dokonywania oceny pracy nauczyciela do uregulowania kwestii doręczeń stosowane były odpowiednio przepisy art. 39, art. 42, art. 43, art. 44, art. 46 i art. 47 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. oraz Kodeks postępowania administracyjnego¹³  jako przepisy bezpośrednio regulujące te kwestie. W związku z wprowadzonymi zmianami za skuteczne doręczenie uważa się następujące sposoby doręczenia:

• doręczenie na elektroniczną skrzynkę podawczą,
• pisma doręcza się osobom fizycznym w ich mieszkaniu lub miejscu pracy,
• w przypadku nieobecności adresata pismo doręcza się za pokwitowaniem dorosłemu domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy domu, jeżeli osoby te podjęły się oddania pisma adresatowi. 

Przewidziane zostały również przepisy przejściowe, które stanowią, że do postępowań w sprawie dokonania oceny pracy nauczyciela wszczętych i niezakończonych przed dniem 1 września 2018 r. stosuje się przepisy dotychczasowe. Oceny pracy nauczyciela kontraktowego i nauczyciela mianowanego dokonuje się po raz pierwszy na zasadach określonych w art. 6a Karty Nauczyciela w brzmieniu nadanym zmianą do dnia 31 sierpnia 2021 r., a jeżeli nauczyciel w tym okresie rozpocznie staż na kolejny stopień awansu zawodowego – po zakończeniu tego stażu. Oceny pracy nauczyciela dyplomowanego, który w dniu 1 września 2018 r. legitymuje się co najmniej trzyletnim okresem pracy w szkole od dnia uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego, dokonuje się po raz pierwszy na zasadach określonych w art. 6a

Karty Nauczyciela, w brzmieniu nadanym przez zmianę do dnia 30 czerwca 2020 r.

Należy pamiętać również o tym, że praca nauczyciela podlega ocenie bez względu na wymiar czasu pracy, w jakim zatrudniony jest nauczyciel. Wynika to z art. 91b ust. 1 Karty Nauczyciela, który wyłącza zastosowanie pewnych przepisów ustawy w odniesieniu do nauczycieli zatrudnionych w wymiarze niższym niż 1/2 obowiązującego wymiaru zajęć.