Dojazdy nauczycieli na nauczanie indywidualne

Na wstępie należy zaznaczyć, że zagadnienia związane z nauczaniem indywidualnym są przedmiotem regulacji dwóch rozporządzeń, a mianowicie: rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 
28 sierpnia 2014 r. w sprawie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży oraz rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 sierpnia 2014 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji. 

Organizacja nauczania indywidualnego

Zgodnie z zapisami pierwszego z ww. rozporządzeń, indywidualne nauczanie organizuje się na czas określony, wskazany w orzeczeniu o potrzebie indywidualnego nauczania, i w sposób zapewniający wykonanie zaleceń określonych w tym orzeczeniu. Dyrektor szkoły ustala w uzgodnieniu z organem prowadzącym szkołę zakres, miejsce i czas prowadzenia zajęć indywidualnego nauczania. Zajęcia indywidualnego nauczania są prowadzone z uczniem przez jednego nauczyciela lub kilku nauczycieli szkoły, którym dyrektor szkoły powierzy prowadzenie tych zajęć, z tym że prowadzenie zajęć indywidualnego nauczania z uczniami klas I−III szkoły podstawowej powierza się jednemu nauczycielowi lub dwóm nauczycielom. Zajęcia indywidualnego nauczania prowadzi się w miejscu pobytu ucznia, w szczególności w domu rodzinnym. W indywidualnym nauczaniu realizuje się obowiązkowe zajęcia edukacyjne wynikające z ramowego planu nauczania danego typu i rodzaju szkoły, dostosowane do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia. Dyrektor szkoły, na wniosek nauczyciela prowadzącego zajęcia indywidualnego nauczania, może zezwolić na odstąpienie od realizacji niektórych treści nauczania objętych obowiązkowymi zajęciami edukacyjnymi, stosownie do możliwości psychofizycznych ucznia oraz warunków w miejscu, w którym są organizowane zajęcia indywidualnego nauczania. Co do zasady tygodniowy wymiar godzin zajęć indywidualnego nauczania realizowanych z uczniem wynosi:

• dla uczniów klas I−III szkoły podstawowej − od 6 do 8 godzin,
• dla uczniów klas IV−VI szkoły podstawowej − od 8 do 10 godzin,
• dla uczniów gimnazjum − od 10 do 12 godzin,
• dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych − od 12 do 16 godzin. 

Dziennik indywidualnego nauczania

Jeśli chodzi o kwestię dokumentowania pracy nauczyciela realizującego nauczanie indywidualne, to zgodnie z § 13 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji, szkoła prowadzi dzienniki innych zajęć niż zajęcia wpisywane odpowiednio do dziennika lekcyjnego, jeżeli jest to uzasadnione koniecznością dokumentowania przebiegu nauczania. Z kolei zgodnie z § 14 ust. 3 ww. aktu wykonawczego, w przypadku dzieci i młodzieży zakwalifikowanych do indywidualnego nauczania szkoła prowadzi odrębnie dla każdego ucznia odpowiednio dziennik indywidualnego nauczania. Zasady prowadzenia tego dziennika są takie same jak w przypadku dziennika lekcyjnego dla oddziału szkolnego; przeprowadzenie zajęć nauczyciel potwierdza podpisem. W tym właśnie dzienniku rejestrowane są m.in.: tematy zajęć edukacyjnych i potwierdzenie ich odbycia, dostosowanie wymagań do potrzeb i możliwości ucznia, rejestr treści nauczania, od których nauczyciel odstępuje, ocenianie bieżące z przedmiotów, frekwencja na prowadzonych zajęciach itd. 

Dojazdy nauczyciela na nauczanie indywidualne

Analizując zagadnienie dojazdów nauczyciela na nauczanie indywidualne, na wstępie warto podkreślić, że przepisy oświatowe nie przewidują zwrotu kosztów dojazdu nauczyciela do domów uczniów nauczanych indywidualnie lub dodatkowego wynagrodzenia rekompensującego nauczycielowi ww. koszty. Przepisy nie przewidują również obowiązku uzyskania zgody od nauczyciela, któremu przydzielono nauczanie indywidualne ucznia. Ewentualne dofinansowanie kosztów 
dojazdów do uczniów nauczanych indywidualnie powinno być rozpatrywane w kontekście nawiązanej przez nauczyciela umowy o pracę (lub aktu mianowania). Zarówno w ustawie Karta Nauczyciela, jak i w ustawie o systemie oświaty brak jest stosownych regulacji dotyczących zwrotu nauczycielowi kosztów za dojazdy do domów uczniów nauczanych indywidualnie. W tej sytuacji należy sięgnąć do odpowiednich uregulowań zawartych w Kodeksie pracy. Możliwość taka wynika wprost z treści art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela, który stanowi, że w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy nieuregulowanych przepisami ustawy mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy.
I tak, zgodnie z treścią art. 775 § 1 Kodeksu pracy: pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową.

Miejscem pracy jest miejsce wykonywania pracy przez pracownika, które powinno zostać wskazane w akcie nawiązującym stosunek pracy. Wymogi dotyczące obowiązku określenia miejsca pracy nauczyciela określa art. 14 ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela, który stanowi, że akt mianowania i umowa o pracę powinny w szczególności określić stanowisko i miejsce pracy nauczyciela, termin rozpoczęcia pracy oraz wynagrodzenie lub zasady jego ustalania. Na podstawie przepisów prawa, pracownikowi, który odbywa podróż służbową, przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z tą podróżą. W przypadku pracowników zatrudnionych w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej kwestie dotyczące należności przysługujących pracownikowi z tytułu podróży służbowej uregulowane zostały w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej. W stosunku do pracowników szkół prowadzonych przez organy administracji rządowej oraz jednostki samorządu terytorialnego zastosowanie znajdą przepisy tego rozporządzenia. Przepisy prawa jednoznacznie określają, iż podróż służbowa:

• odbywa się na polecenie pracodawcy,
• odbywa się w celu wykonania zadania służbowego,
• odbywana jest poza miejscowość, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałe miejsce pracy pracownika.

Podróż, która nie spełnia w sposób kumulatywny ww. przesłanek, nie jest podróżą służbową.

Należy dodać, że powyższe świadczenia przysługujące pracownikowi z tytułu podróży służbowej nie stanowią wynagrodzenia pracownika, co podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 lutego 2000 r.

Wysokość diety

Dieta jest przeznaczona na pokrycie zwiększonych kosztów wyżywienia w czasie podróży. Wysokość diety określają przepisy rozporządzenia. Aktualnie wysokość diety wynosi 30 zł za dobę podróży. Ustalając wysokość diety w konkretnym przypadku, należy ustalić czas trwania podróży służbowej – od rozpoczęcia podróży (wyjazdu) do powrotu (przyjazdu) pracownika po wykonaniu zadania. Wysokość przysługującej pracownikowi diety jest bowiem uzależniona od czasu trwania podróży służbowej. 
Obowiązują przy tym następujące zasady:

• w przypadku podróży trwającej nie dłużej niż dobę i wynoszącej do 8 godzin – dieta nie przysługuje;
• w przypadku podróży trwającej nie dłużej niż dobę i wynoszącej od 8 do 12 godzin – pracownikowi przysługuje połowa diety (15 zł);
• w przypadku podróży trwającej nie dłużej niż dobę i wynoszącej ponad 12 godzin – pracownikowi przysługuje dieta w pełnej wysokości (30 zł);
• w przypadku podróży trwającej dłużej niż jedną dobę − za każdą dobę przysługuje dieta w pełnej wysokości, a za niepełną, ale rozpoczętą dobę:
  • połowa diety – jeśli rozpoczęta doba trwa nie dłużej niż 8 godzin,
  • dieta w pełnej wysokości – jeśli rozpoczęta doba trwa ponad 8 godzin.

Zwrot kosztów przejazdu

Jeśli pracownik odbywa podróż środkami transportu publicznego, uprawniony jest do otrzymania od pracodawcy zwrotu ceny biletu określonego środka transportu wraz ze związanymi z nimi opłatami dodatkowymi, w tym miejscówkami. Zwrot ceny biletu uwzględnia również ulgę na dany środek transportu, która przysługuje pracownikowi. Podkreślić należy, że dokonując zwrotu ceny biletu, pracodawca uwzględnia ulgi na przysługujące pracownikowi na dany środek transportu, bez względu na to z jakiego tytułu ulga ta przysługuje. 

Zgodnie z § 3 ust. 4 rozporządzenia, w przypadkach, o których mowa w ust. 3, pracownikowi przysługuje zwrot kosztów przejazdu w wysokości stanowiącej iloczyn przejechanych kilometrów przez stawkę za jeden kilometr przebiegu, ustaloną przez pracodawcę, która nie może być wyższa niż określona w przepisach wydanych na podstawie art. 34a ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym.

Art. 34 a ust. 2 ww. ustawy stanowi delegację do wydanego rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy. Jeśli pracownik odbywa podróż samochodem osobowym, motocyklem lub motorowerem niebędącym własnością pracodawcy, to w takim przypadku pracownikowi przysługuje zwrot kosztów przejazdu w wysokości stanowiącej iloczyn:

• przejechanych kilometrów przez
• stawkę za jeden kilometr przebiegu; stawkę tę ustala pracodawca, przy czym stawka ta nie może być wyższa niż:
  • 0,5214 zł – dla samochodu osobowego o pojemności skokowej silnika do 900 cm3,
  • 0,8358 zł – dla samochodu osobowego o pojemności skokowej silnika powyżej 900 cm3,
  • 0,2302 zł – dla motocykla,
  • 0,1382 zł – dla motoroweru.

Pracownik uprawniony jest również do zwrotu kosztów dojazdów środkami komunikacji miejscowej, odbywanych przez pracownika na terenie miejscowości, do której został skierowany przez pracodawcę w ramach delegacji. Za przejazdy takie co do zasady pracownikowi przysługuje ryczałt wysokości 20% diety (tj. 6 złotych) za każdą rozpoczętą dobę pobytu w podróży służbowej. Pracodawca może jednak zgodzić się na pokrycie udokumentowanych kosztów dojazdów środkami komunikacji miejscowej, jeśli pracownik zgłosi w tym zakresie stosowny wniosek.

Należy podkreślić, że ryczałt na pokrycie kosztów dojazdów środkami komunikacji miejscowej nie będzie przysługiwał pracownikowi, który nie ponosi tych kosztów. 
Jak wynika z przepisów prawa, rozliczenie kosztów podróży przez pracownika powinno zostać dokonane w terminie 14 dni od dnia zakończenia podróży służbowej. W celu rozliczenia kosztów podróży służbowej pracownik powinien przedstawić dokumenty potwierdzające poszczególne wydatki, bowiem rozliczenia dokonuje się na podstawie dokumentów. Dokumentami tymi będą faktury, rachunki, bilety itp. Brak dokumentu potwierdzającego dokonanie wydatku nie oznacza, że kwota tego wydatku nie zostanie pracownikowi zwrócona. Jeśli bowiem uzyskanie dokumentu (rachunku) nie było możliwe, pracownik składa pisemne oświadczenie o dokonanym wydatku i przyczynach braku jego udokumentowania, a pracodawca zwraca pracownikowi poniesione koszty na podstawie tego oświadczenia.

Podstawa prawna:

• Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 sierpnia 2014 r. w sprawie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży (Dz. U. z 2014 r., poz. 1157).
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 sierpnia 2014 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. z 2014 r., poz. 1170 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r., poz. 1502 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2014 r., poz. 191 z późn. zm.).
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz. U. z 2013 r., poz. 167).
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy (Dz. U. z 2002 r. Nr 27, poz. 271 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2013 r., poz. 1414 z późn. zm.).
• Wyrok SN z dnia 15 lutego 2000 r. (I PKN 536/99).