Aktualna sytuacja prawna w oświacie

Analizę zmian i zaistniałej w ich konsekwencji sytuacji prawnej rozpoczynamy od przytoczenia tekstów jednolitych najważniejszych dla oświaty aktów prawnych lub aktualnych wersji tych aktów. Jest to o tyle istotne, że przy powoływaniu się na daną regulację, a zwłaszcza przy podejmowaniu określonych decyzji (zasady przebiegu procesu decyzyjnego) należy przywołać ostatni (czyli obowiązujący) tekst jednolity. W przeciwnym wypadku może dojść do sytuacji, że podejmowane rozstrzygnięcie może zostać podważone, a to może spowodować bardzo nieprzyjemne konsekwencje i to dla obydwu stron: decydenta i beneficjenta decyzji. Zmienione ostatnio akty prawne w oświacie to:

• ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U.z dnia 24 maja 2018 r., poz. 996) – tekst jednolity z dnia 10 maja 2018 r., 
• ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe (Dz. U. z dnia 11 stycznia 2017 r., poz. 60 z późn. zm.),
• ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z dnia 31 lipca 2018 r., poz. 1457) – tekst jednolity z dnia 5 lipca 2018 r.,
• ustawa dnia 27 października z 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz. U. z dnia 29 listopada 2017 r., poz. 2203),
• ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z dnia 22 maja 2018 r., poz. 967) – tekst jednolity z dnia 13 kwietnia 2018 r.,
• ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z dnia 30 sierpnia 2018 r., poz. 1668),
• ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z dnia 24 maja 2018 r., poz. 1000),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia 2018 r. w sprawie wykazu zajęć prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz przez nauczycieli poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz nauczycieli: pedagogów, psychologów, logopedów, terapeutów pedagogicznych i doradców zawodowych (Dz. U. z dnia 21 sierpnia 2018 r., poz. 1601),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz. U. z dnia 31 sierpnia 2018 r., poz. 1679),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz. U. z dnia 30 sierpnia 2018 r., poz. 1675),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 sierpnia 2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego sposobu realizacji w szkołach środków towarzyszących o charakterze edukacyjnym, które służą prawidłowej realizacji programu dla szkół oraz upowszechniają wśród dzieci zdrowe nawyki żywieniowe (Dz. U. z dnia 30 sierpnia 2018 r., poz. 1670),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 sierpnia 2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z dnia 27 sierpnia 2018 r., poz. 1647),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 sierpnia 2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu danych gromadzonych w bazach danych oświatowych, zakresu danych identyfikujących podmioty prowadzące bazy danych oświatowych, terminów przekazywania danych między bazami danych oświatowych oraz wzorów wydruków zestawień zbiorczych (Dz. U. z dnia 24 sierpnia 2018 r., poz. 1630),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki (Dz. U. z dnia 9 sierpnia 2018 r., poz. 1533),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 2018 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki (Dz. U. z dnia 1 czerwca 2018 r., poz. 1055),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie typów szkół i placówek, w których nie tworzy się samorządu uczniowskiego (Dz. U. z dnia 7 sierpnia 2018 r., poz. 1498),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie typów szkół i placówek, w których nie tworzy się samorządu uczniowskiego (Dz. U. z dnia 6 sierpnia 2018 r., poz. 1486),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz. U. z dnia 6 sierpnia 2018 r., poz. 1485),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie rodzajów szkół i placówek, w których nie tworzy się rad rodziców (Dz. U. z dnia 3 sierpnia 2018 r., poz. 1478),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie rodzajów szkół i placówek, w których nie tworzy się rad rodziców (Dz. U. z dnia 3 sierpnia 2018 r., poz. 1477),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 kwietnia 2018 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych (Dz. U. z dnia 18 maja 2018 r., poz. 939),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 maja 2018 r. w sprawie szczegółowych kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz trybu postępowania odwoławczego (Dz. U. z dnia 12 czerwca 2018 r., poz. 1133),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz. U. z dnia 18 sierpnia 2018 r., poz. 1574).

Poniżej zostaną wskazane najistotniejsze zmiany wprowadzone powyżej wymienionymi aktami prawnymi.

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna

Z katalogu podmiotów, które mogą inicjować podejmowanie działań w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej, wykreślone zostało stanowisko pomocy nauczyciela. 
Zapis §  12 ust. 10 pkt 1, który dotychczas brzmiał następująco: „Zindywidualizowanej ścieżki nie organizuje się dla: uczniów objętych kształceniem specjalnym zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 127 ust. 19 pkt 2 ustawy”, teraz otrzymał brzmienie: „dla uczniów objętych kształceniem specjalnym zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 127 ust. 19 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, zwanej dalej ustawą”.
Z zakresu obowiązkowych zadań doradcy zawodowego zostały wykreślone takie zadania, jak:

• systematyczne diagnozowanie zapotrzebowania uczniów na informacje edukacyjne i zawodowe oraz pomoc w planowaniu kształcenia i kariery zawodowej, 
• gromadzenie, aktualizacja i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych właściwych dla danego poziomu kształcenia,
• koordynowanie działalności informacyjno-doradczej prowadzonej przez szkołę i placówkę.

Wycieczki

Zmienione zostały niektóre obowiązkowe cele wycieczek, które sformułowano w następujący sposób:

• upowszechnianie wśród uczniów zasad ochrony środowiska naturalnego oraz wiedzy o składnikach i funkcjonowaniu rodzimego środowiska przyrodniczego, a także umiejętności korzystania z zasobów przyrody,
• upowszechnianie zdrowego stylu życia i aktywności fizycznej oraz podnoszenie sprawności fizycznej;
• przeciwdziałanie zachowaniom ryzykownym, w szczególności w ramach profilaktyki uniwersalnej.

Na nowo został zdefiniowany wymiar czasowy wycieczki i teraz: „Krajoznawstwo i turystyka są organizowane w trakcie roku szkolnego, w szczególności w ramach odpowiednio zajęć dydaktyczno-wychowawczych lub opiekuńczych, z wyjątkiem okresu ferii letnich i zimowych oraz wiosennej i zimowej przerwy świątecznej”.

Obecnie zgodę na zorganizowanie wycieczki wyraża dyrektor szkoły, zatwierdzając kartę wycieczki. Do karty wycieczki dołącza się listę uczniów biorących udział w wycieczce, zawierającą imię i nazwisko ucznia oraz telefon rodzica lub rodziców ucznia. Listę uczniów podpisuje dyrektor szkoły. 
Wprowadzono obowiązek uzyskania zgody rodziców na udział uczniów niepełnoletnich w każdej formie wycieczkowej, zapisując, że zgoda rodziców na udział w wycieczce ucznia niepełnoletniego jest wyrażana w formie pisemnej. Na nowo określono zasady wyznaczania kierownika i opiekunów wycieczki. Obecnie dyrektor szkoły wyznacza kierownika i opiekunów wycieczki spośród pracowników pedagogicznych szkoły. Natomiast w zależności od celu i programu wycieczki opiekunem wycieczki może być także osoba niebędąca pracownikiem pedagogicznym szkoły, wyznaczona przez dyrektora szkoły. Ten przepis dotyczy szkół i placówek funkcjonujących w nowej formule, czyli w oparciu o ustawę Prawo oświatowe (np. przedszkola, szkoły branżowe czy szkoły podstawowe). Natomiast szkół i placówek funkcjonujących w oparciu o przepisy ustawy o systemie oświaty (np. gimnazja, czy oddziały gimnazjalne, szkoły zawodowe itp.) dotyczy już zmiana z dnia 26 lipca 2018 r. Zapisano w niej jednoznacznie, że dotychczasowe gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne oraz klasy dotychczasowych gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych prowadzone w szkołach innego typu, dotychczasowe szkoły artystyczne oraz placówki, zwane dalej „szkołami”, mogą organizować dla uczniów krajoznawstwo i turystykę. Wprowadzone tym aktem rozwiązania pozostają takie, jakie były w rozporządzeniu z dnia 25 maja 2018 r. Zmienił się tytuł rozporządzenia i teraz jest to rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki.

Ocena pracy nauczycieli

Typową ocenę opisową o charakterystyce jakościowo-teoretycznej zastąpiono oceną o charakterze ewidentnie kompetencyjnym. Teraz przy analizie działań podejmowanych przez nauczycieli dyrektor będzie musiał ocenić konkretne i wymierne efekty, jakie te działania nauczycieli przyniosły. Celem oceny pracy jest teraz określenie stopnia realizowania zadań i obowiązków oraz określenie osiąganych przez nauczyciela efektów w pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej. W związku ze zmianą formuły oceny na nowo zostały opracowane szczegółowe kryteria jej dokonywania – jednakowe dla wszystkich. Kryteria te są związane z posiadanym przez danego nauczyciela stopniem awansu zawodowego. Pracę nauczyciela stażysty będzie się teraz oceniać w oparciu o 9 kryteriów, pracę nauczyciela kontraktowego w oparciu o 5 kryteriów (plus te, które dotyczą nauczyciela stażysty), pracę nauczyciela mianowanego również w oparciu o 5 kryteriów (plus te, które dotyczą wcześniejszych stopni awansu) i pracę nauczyciela dyplomowanego w oparciu o 4 kryteria (2 + 2 z 4 plus oczywiście te, które obowiązywały na wcześniejszych stopniach awansu zawodowego). Do tej pory pracę nauczyciela oceniano zgodnie z kryteriami przyjętymi w danej szkole lub placówce. Takim elementem indywidualizującym są jednak tzw. wskaźniki, jakie szkoła lub placówka musi opracować w odniesieniu do każdego kryterium szczegółowego. Wskaźniki te powinny być sformułowane w sposób zoperacjonalizowany, aby można było dokonać prawidłowego wartościowania poziomu spełnienia poszczególnych kryteriów. 
Wprowadzono dodatkowy obowiązek dla nauczycieli, którym od 1 września jest doskonalenie zawodowe zgodne z potrzebami szkoły. Ustalona została również obowiązkowa częstotliwość dokonywania oceny pracy nauczycieli – musi być ona dokonywana co 3 lata. Ostatnie komunikaty płynące od przedstawicieli resortu edukacji sugerują, że czas ten ma zostać wydłużony do 5 lat. 

Za każdym razem zespół odwoławczy rozpatrujący odwołanie sporządza pisemne uzasadnienie dokonanego rozstrzygnięcia. Ale w przypadku ustalenia nowej oceny zespół odwoławczy sporządza nową kartę oceny pracy, której kopię włącza się do akt osobowych nauczyciela. 
Obecnie ocena pracy nauczyciela została bardzo mocno powiązana z awansem zawodowym.

Awans zawodowy nauczycieli

W procesie awansu zawodowego nauczycieli (który szczegółowo omawialiśmy we wrześniowym numerze naszego pisma) najistotniejsze zmiany w odniesieniu do znanego wszystkim projektu dotyczą następujących kwestii:

1. Zadania opiekuna stażu, który od 1 września 2018 r.: 

• współpracuje z nauczycielem odbywającym staż i wspiera go w procesie wdrażania do pracy w zawodzie, a w przypadku stażu nauczyciela stażysty za-
• poznaje nauczyciela z dokumentami obowiązującymi w danej szkole, w szczególności z dokumentacją przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej,
• współpracuje z nauczycielem odbywającym staż w opracowaniu planu rozwoju zawodowego, w szcze-
• gólności udziela mu pomocy w doborze właściwych form doskonalenia zawodowego,
• wspiera nauczyciela odbywającego staż w realizacji obowiązków zawodowych,
• umożliwia nauczycielowi odbywającemu staż obserwowanie prowadzonych przez siebie zajęć,
• obserwuje zajęcia prowadzone przez nauczyciela odbywającego staż,
• dzieli się z nauczycielem odbywającym staż swoją wiedzą i doświadczeniem, w szczególności omawia z nauczycielem zajęcia prowadzone przez siebie oraz przez nauczyciela,
• inspiruje i zachęca nauczyciela odbywającego staż do podejmowania wyzwań zawodowych,
• doskonali swoją wiedzę i umiejętności w zakresie niezbędnym do pełnienia roli opiekuna stażu,
• przedstawia dyrektorowi szkoły opinię o dorobku zawodowym nauczyciela za okres stażu, ze szczególnym uwzględnieniem obserwowanych zajęć prowadzonych przez nauczyciela oraz stopnia zaangażowania w realizację wymagań niezbędnych do uzyskania odpowiednio stopnia nauczyciela kontraktowego albo nauczyciela mianowanego, w terminie 7 dni od dnia zakończenia stażu przez nauczyciela.

2. Wymagana dokumentacja dołączana do wniosku o wszczęcie odpowiedniego postępowania, która teraz obejmuje:

• poświadczone przez dyrektora szkoły kopie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe, a w przypadku nauczyciela kontraktowego lub nauczyciela mianowanego także poświadczoną kopię aktu nadania stopnia awansu zawodowego; 
• zaświadczenie dyrektora szkoły o:
  • wymiarze zatrudnienia nauczyciela oraz nauczanym przez niego przedmiocie lub rodzaju prowadzonych zajęć w dniu wydania zaświadczenia oraz w okresie odbywania stażu, ze wskazaniem wszystkich szkół, w których nauczyciel odbywał staż,
  • dacie zatwierdzenia planu rozwoju zawodowego nauczyciela i dacie złożenia przez nauczyciela sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego,
  • w przypadkach wydłużenia okresu stażu oraz zaliczenia dotychczas odbytego stażu – o przyczynach wydłużenia okresu stażu wraz ze wskazaniem odpowiedniej podstawy prawnej odpowiednio wydłużenia albo zaliczenia okresu stażu oraz okresu nieobecności w pracy lub niepozostawania w stosunku pracy;
• poświadczoną przez dyrektora szkoły kopię sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego;
• poświadczoną przez dyrektora szkoły kopię oceny pracy dokonanej po zakończeniu stażu, uwzględniającej stopień realizacji planu rozwoju zawodowego nauczyciela;
• ponadto do wniosku nauczyciela mianowanego ubiegającego się o stopień nauczyciela dyplomowanego dołącza się dodatkowo: 
  • opis i analizę sposobu realizacji jednego wymagania wybranego spośród określonych w § 8 ust. 2 pkt 1–3 i jednego wymagania wybranego spośród określonych w § 8 ust. 2 pkt 4, w szczególności ze wskazaniem uzyskanych efektów dla nauczyciela i szkoły,
  • poświadczoną przez pracodawcę kopię dyplomu lub świadectwa potwierdzającego zaawansowaną znajomość języka obcego w rozumieniu przepisów w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli – jeżeli nauczyciel realizował zadanie, o którym mowa w § 8 ust. 2 pkt 3 lit. c,
  • kopię aktu nadania stopnia nauczyciela mianowanego poświadczoną przez dyrektora.

3. Zmiana dwóch obowiązków nauczyciela stażysty – teraz musi on jeszcze: 

• uczestniczyć jako obserwator w zajęciach prowadzonych przez opiekuna stażu lub innego nauczyciela, w wymiarze co najmniej jednej godziny zajęć w miesiącu, oraz omawiać z prowadzącym obserwowane zajęcia,
• prowadzić zajęcia z uczniami w obecności opiekuna stażu (w wymiarze co najmniej jednej godziny zajęć w miesiącu) oraz dyrektora szkoły (w wymiarze co najmniej jednej godziny zajęć w okresie stażu) oraz omawiać je z osobą, w obecności której zajęcia zostały przeprowadzone. 

4. Przeformułowanie obowiązków nauczyciela kontraktowego, który teraz powinien:

• uczestniczyć w pracach związanych z realizacją zadań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych i innych statutowych zadań szkoły oraz potrzeb szkoły i środowiska lokalnego,
• doskonalić kompetencje w związku z wykonywanymi obowiązkami, zwłaszcza w zakresie kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym szczególnie uzdolnionymi,
• prowadzić zajęcia w obecności opiekuna stażu (w wymiarze co najmniej 4 godzin w roku szkolnym) oraz dyrektora szkoły (w wymiarze co najmniej jednej godziny w okresie stażu) oraz omawiać je z osobą, w obecności której zajęcia zostały przeprowadzone,
• przeprowadzić co najmniej dwie godziny zajęć otwartych dla nauczycieli szkoły, w której odbywa staż, oraz dokonać ich ewaluacji w obecności (w miarę możliwości) nauczyciela-doradcy metodycznego w zakresie tych zajęć. 

5. Zmiana przebiegu postępowania egzaminacyjnego – teraz nauczyciel ubiegający się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego lub mianowanego:

• prezentuje dorobek zawodowy;
• prezentuje swoją wiedzę i umiejętności, w szczególności poprzez:
  • zaproponowanie rozwiązania wskazanego przez komisję problemu związanego z wykonywaną pracą, z uwzględnieniem praktyki szkolnej, aktualnej wiedzy i przepisów prawa, 
  • wykonanie zadania z użyciem narzędzi multimedialnych;
• odpowiada na pytania członków komisji dotyczące wymagań niezbędnych do uzyskania danego stopnia awansu zawodowego.

6. Przeformułowanie wymagań niezbędnych do uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego, do których teraz należą:

• umiejętność wykorzystania w pracy metod aktywizujących ucznia oraz narzędzi multimedialnych i informatycznych, sprzyjających procesowi uczenia;
• umiejętność dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami, w tym przez prowadzenie otwartych zajęć, w szczególności dla nauczycieli stażystów i nauczycieli kontraktowych, prowadzenie zajęć w ramach wewnątrzszkolnego doskonalenia zawodowego lub innych zajęć dla nauczycieli;
• poszerzenie zakresu działań szkoły, w szczególności dotyczących zadań dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych;
• realizacja co najmniej dwóch z następujących zadań:
  • opracowanie i wdrożenie programu, innowacji lub innych działań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych związanych z oświatą, powiązanych ze specyfiką szkoły i placówki, w szcze-
  • gólności na rzecz uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
  • wykonywanie zadań opiekuna stażu, opiekuna praktyk, nauczyciela doradcy metodycznego, przewodniczącego zespołu nauczycieli, koordynatora wolontariatu, koordynatora projektu, kuratora społecznego, egzaminatora okręgowej komisji egzaminacyjnej, rzeczoznawcy do spraw podręczników, a w przypadku nauczycieli szkół artystycznych – także konsultanta współpracującego z Centrum Edukacji Artystycznej,
  • uzyskanie umiejętności posługiwania się językiem obcym na poziomie podstawowym, a w przypadku nauczycieli języków obcych – uzyskanie umiejętności posługiwania się drugim językiem obcym na
  • poziomie podstawowym,
  • opracowanie autorskiej pracy z zakresu oświaty lub rozwoju dziecka opublikowanej w czasopiśmie branżowym lub w formie innej zwartej publikacji. 

7. Sformułowanie od nowa zadań i obowiązków dyrektora w związku z awansem zawodowym nauczycieli, i tak:

• dyrektor szkoły zapewnia awansującemu nauczycielowi niezbędnie warunki do:
  • obserwacji zajęć dydaktycznych, wychowawczych oraz innych zajęć prowadzonych w szkole, w szczególności zajęć prowadzonych przez nauczyciela tego samego przedmiotu lub rodzaju zajęć w tej samej lub innej szkole,
  • udziału w formach doskonalenia zawodowego określonych w zatwierdzonym planie rozwoju zawodowego,
  • korzystania z pomocy merytorycznej i metodycznej biblioteki pedagogicznej, poradni psychologiczno-pedagogicznej lub innych placówek oświatowych;
• w trakcie stażu dyrektor obowiązkowo obserwuje i omawia z nauczycielem co najmniej jedne prowadzone przez nauczyciela zajęcia.

Doradztwo zawodowe

Dotychczas nie było odrębnej regulacji dotyczącej tego zakresu. Opracowano dokładnie treści programowe, jakie będą realizowane w ramach doradztwa zawodowego i na czym ma ono polegać w poszczególnych typach szkół i placówek, które również określono. Zatem doradztwo zawodowe ma być realizowane: 

• w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego na zajęciach edukacyjnych prowadzonych zgodnie z przyjętymi programami wychowania przedszkolnego,
• w klasach I–VI szkół podstawowych na obowiązkowych zajęciach edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego,
• w klasach VII i VIII szkół podstawowych oraz w szkołach ponadpodstawowych na obowiązkowych zajęciach edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego, a w przypadku szkół prowadzących kształcenie zawodowe – również na obowiązkowych zajęciach edukacyjnych z zakresu kształcenia w zawodzie, 
• w klasach VII i VIII szkół podstawowych, w branżowych szkołach I stopnia, liceach ogólnokształcących i technikach, z wyjątkiem szkół dla dorosłych, na zajęciach z zakresu doradztwa zawodowego,
• w szkołach i placówkach, o których mowa w art. 2 pkt 4 ustawy1, na zajęciach związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu prowadzonych w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, 
• w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych, z wyjątkiem szkół policealnych i szkół dla dorosłych, na zajęciach z nauczycielem wychowawcą opiekującym się oddziałem,
• w przedszkolach, szkołach podstawowych i ponadpodstawowych w ramach wizyt zawodoznawczych organizowanych u pracodawców, które mają na celu poznanie przez dzieci, uczniów i słuchaczy, w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe lub w placówkach, o których mowa w art. 2 pkt 4 ustawy2, środowiska pracy w wybranych zawodach.

Samorząd uczniowski

Wyznaczony został katalog szkół i placówek, w których nie tworzy się samorządu uczniowskiego. Teraz samorządu uczniowskiego nie tworzy się w następujących typach szkół i placówek publicznych prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego i ministrów: 

1. przedszkola,
2. szkoły w podmiotach leczniczych i jednostkach pomocy społecznej,
3. szkoły w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich,
4. szkoły przy zakładach karnych,
5. szkoły specjalne dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym,
6. specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze i specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym,
7. ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze,
8. szkolne schroniska młodzieżowe,
9. poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne,
10. placówki kształcenia praktycznego oraz ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego,
11. biblioteki pedagogiczne.

Rady rodziców

W podobny sposób jak w przypadku samorządu uczniowskiego na nowo zdefiniowano typy szkół, w których nie powołuje się tego gremium. Teraz rad rodziców nie tworzy się w następujących rodzajach szkół i placówek publicznych prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego i ministrów: 

1. szkoły dla dorosłych,
2. szkoły policealne dla młodzieży,
3. szkoły w podmiotach leczniczych i jednostkach pomocy społecznej,
4. szkoły w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich,
5. szkoły przy zakładach karnych i aresztach śledczych,
6. szkolne schroniska młodzieżowe
7. placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształ-
8. cenia praktycznego oraz ośrodki dokształcania i dos-
9. konalenia zawodowego,
10. poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne,
11. młodzieżowe ośrodki wychowawcze i młodzieżowe ośrodki socjoterapii,
12. bursy i domy wczasów dziecięcych,
13. biblioteki pedagogiczne.

Kształcenie specjalne

Z katalogu osób zatrudnianych dodatkowo usunięto asystenta nauczyciela. 

Nietrudno odnieść wrażenie, że kwestie związane z wprowadzeniem nowych regulacji są skomplikowane i bardzo drobiazgowe. Dlatego też należy dokładnie zapoznać się z powyższymi zapisami ustawowymi i systematycznie wprowadzać je w życie. Przypominam również o ciążącym na dyrektorze obowiązku zapoznania swoichnauczycieli z aktualną sytuacją prawną w oświacie.