W wyroku tym sąd orzekł, że zarówno w poprzednim stanie prawnym, jak i w obecnym, organ prowadzący szkołę nie ma jakichkolwiek możliwości utworzenia zespołu składającego się ze szkół tego samego typu. Przy wykładni terminu „typ szkoły” należy kierować się przede wszystkim treścią art. 18 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe. Łączenie w zespoły szkół tego samego typu w sposób niebudzący jakichkolwiek wątpliwości wyklucza art. 91 ust. 1 tej samej ustawy.
Rzecz dotyczyła sprawy ze skargi Gminy Ustrzyki Dolne na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Podkarpackiego z dnia 24 września 2019 r.
nr P-II.4131.2313.2019 w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały w sprawie utworzenia Zespołu Szkół Sportowych w Ustrzykach Dolnych. Uchwałą z dnia
20 sierpnia 2019 r., nr XIII/174/19 Rada Miejska w Ustrzykach Dolnych utworzyła (§ 1 uchwały) Zespół Szkół Sportowych w Ustrzykach Dolnych z siedzibą przy ul. Dobrej 6. W skład Zespołu Szkół Sportowych w Ustrzykach
Dolnych weszły:
- Szkoła Podstawowa nr 2 imienia Tadeusza Kościuszki Narciarska Szkoła Sportowa w Ustrzykach Dolnych z siedzibą w Ustrzykach Dolnych przy ul. Dobrej 6
oraz
- Szkoła Mistrzostwa Sportowego w Ustrzykach Dolnych z siedzibą w Ustrzykach Dolnych przy ul. Dobrej 6.
Akt założycielski szkoły stanowi załącznik nr 1 do uchwały. Szkole nadano pierwszy statut w brzmieniu stanowiącym załącznik nr 2 do uchwały, a wykonanie uchwały powierzono burmistrzowi Ustrzyk Dolnych.
Podkarpacki Kurator Oświaty pismem z dnia 10 września 2019 r. zaopiniował negatywnie uchwałę Rady Miejskiej w Ustrzykach Dolnych z dnia 20 sierpnia 2019 r. i przekazał swe uwagi Podkarpackiemu Urzędowi Wojewódzkiemu w Rzeszowie Wydział Prawny i Nadzoru.
Dnia 24 września 2019 r. Wojewoda Podkarpacki rozstrzygnięciem nadzorczym stwierdził nieważność wyżej opisanej uchwały Rady Miejskiej w Ustrzykach Dolnych. W uzasadnieniu zwrócono uwagę, iż szkołami różnych typów w myśl art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1148 z późn. zm.) są szkoła podstawowa i szkoły ponadpodstawowe. Stosownie do art. 2 pkt 2 lit. a ustawy Prawo oświatowe system oświaty obejmuje szkoły podstawowe, w tym specjalne integracyjne z oddziałami przedszkolnymi, integracyjnymi, specjalne, sportowe i mistrzostwa sportowego. Szkoła Podstawowa nr 2 im. Tadeusza Kościuszki Narciarska Szkoła Sportowa w Ustrzykach Dolnych z siedzibą w Ustrzykach Dolnych przy ul. Dobrej 6 oraz nowo utworzona Szkoła Mistrzostwa Sportowego w Ustrzykach Dolnych z siedzibą w Ustrzykach Dolnych przy ul. Dobrej 6 są szkołami tego samego typu, czyli szkołami podstawowymi. Jak wynika z zapisów art. 91 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe, organ prowadzący szkoły różnych typów lub placówki może je połączyć w zespół.
Zdaniem organu nadzoru w orzecznictwie sądów administracyjnych zwracano uwagę na to, że użyte w ustawie określenie „różnych typów” wyklucza możliwość połączenia w zespół szkół tego samego typu, rozumianych w kontekście art. 9 ust. 1 ustawy o systemie oświaty. W wyroku WSA w Gliwicach z dnia 30 stycznia 2019 r. sąd stwierdził m.in., że zawarte w art. 62 ust. 1 ustawy o systemie oświaty sformułowanie szkoły różnych typów wyklucza możliwość utworzenia zespołu szkół tego samego typu rozumianych w kontekście art. 9 ust. 1 tej ustawy. Nie ulega również wątpliwości, że art. 62 ust. 5 ustawy o systemie oświaty zezwala na włączenie innych szkół i placówek do istniejącego zespołu szkół, placówek. Włączenie to musi uwzględniać regulacje prawne dotyczące zasad tworzenia zespołów szkół wskazane w art. 62 ust. 1 ustawy o systemie oświaty. W tym stanie rzeczy nie jest dopuszczalne łączenie w zespół szkół tego samego typu, prowadzi to bowiem do obejścia art. 62 ust. 1 ustawy o systemie oświaty, a co za tym idzie, do jego istotnego naruszenia skutkującego stwierdzeniem nieważności uchwały. Stanowisko sądu, zdaniem wojewody, mimo zmiany przepisów zachowało swą aktualność, gdyż ustawa o systemie oświaty oraz ustawa Prawo oświatowe zawierają analogiczne uregulowania prawne w tym zakresie.
Z takim rozstrzygnięciem nadzorczym Wojewody Podkarpackiego nie zgodziła się Gmina Ustrzyki Dolne. W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie (dalej WSA) gmina wniosła o uchylenie zaskarżonego rozstrzygnięcia w całości. W uzasadnieniu skargi podniesiono, że ww. uchwała została wykonana przed dniem wydania przez organ nadzoru rozstrzygnięcia nadzorczego, co pociągnęło za sobą szereg następstw w sferze zarówno administracyjnej, cywilnoprawnej, jak i prawa pracy. Zdaniem skarżącej nie jest zatem możliwe zastosowanie sankcji określonej w art. 91 ust. 1 u.s.g., gdyż sankcja ta związana jest nierozerwalnie ze skutkiem określonym w art. 92 ust. 1 u.s.g. Wstrzymanie wykonania uchwały nie jest, w świetle dokonanych zmian organizacyjnych, środkiem prawnym możliwym do zastosowania, gdyż wydanie przez wojewodę rozstrzygnięcia nadzorczego o niezgodności z prawem przedmiotowej uchwały nie wpłynie na ważność dokonanych zmian organizacyjnych. W ocenie gminy wystarczającą sankcją wobec wykonania uchwały byłaby ta określona w art. 91 ust. 4 u.s.g.
Nie jest dopuszczalne łączenie w zespoły szkół tego samego typu, prowadziłoby to bowiem do obejścia obowiązujących regulacji o ustroju oświaty.
Skarżąca zaznaczyła również, że uchwała nie wykracza poza demokratyczny porządek, ponieważ Rada Miejska w Ustrzykach Dolnych umocowana jest do tworzenia, likwidacji i reorganizacji szkół na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. h u.s.g. Nadto zauważyła, że pojęcie „typu szkół” wskazane w art. 91 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe nie jest w ustawie sprecyzowane, nie można więc z brzmienia tego przepisu wywodzić, że połączenie, jakiego dokonała Rada Miejska w Ustrzykach Dolnych, jest niedopuszczalne.
Skargę gminy WSA odrzucił w całości. Zdaniem sądu organ nadzoru słusznie uznał w uzasadnieniu rozstrzygnięcia nadzorczego, a następnie wykazał poprzez argumenty natury prawnej, iż przedmiotowa uchwała Rady Miejskiej w Ustrzykach Dolnych narusza w sposób istotny treść normy zakodowanej w art. 91 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe. Wskazany przepis posiada analogiczne brzmienie do nieobwiązującego już art. 62 ust. 1 ustawy o systemie oświaty. W świetle przytoczonych regulacji, zarówno w stanie prawnym uregulowanym ustawą o systemie oświaty, jak również ustawą Prawo oświatowe, ustawodawca pozwalał organowi prowadzącemu szkoły różnych typów lub placówki na połączenie w zespół. Jednocześnie postanowiono, że dokonane połączenie nie narusza odrębności rad pedagogicznych, rad rodziców, rad szkół lub placówek i samorządów uczniowskich poszczególnych szkół i placówek pod warunkiem, że statut zespołu nie stanowi inaczej. W literaturze przedmiotu tłumaczy się, iż łączenie szkół lub placówek w zespoły ma głównie uzasadnienie ekonomiczne. Chodzi przede wszystkim o obniżenie kosztów ogólnego zarządu (administrowania) poszczególnymi szkołami (placówkami) wchodzącymi w skład zespołu, które działają wówczas pod kierownictwem jednego dyrektora oraz ze wspólną administracją i obsługą. Ponadto w grę mogą wchodzić także racje merytoryczne – łatwiejsze staje się zapewnienie możliwości korzystania z bazy dydaktycznej, a także zatrudnianie kadry pedagogicznej, którą można przenosić między jednostkami lub polecać uzupełnianie wymiaru zajęć w jednej szkole (placówce) zajęciami w innej. Organ prowadzący może skorzystać z tej sposobności, ustawa nie nakazuje jednak tworzenia zespołów. Inicjatywa w tej sprawie należy wyłącznie do organu prowadzącego.
Wobec ewidentnych podobieństw pomiędzy aktualnym a poprzednim stanem prawnym wojewoda podkarpacki miał pełne podstawy do tego, aby sięgać do utrwalonej linii orzecznictwa dotyczącego wykładni i stosowania art. 62 ust. 1 ustawy o systemie oświaty. W świetle mocno ugruntowanego stanowiska sądów administracyjnych obu instancji, wyrażone w art. 62 ust. 1 ustawy o systemie oświaty stwierdzenie, że organ prowadzący szkoły różnych typów może je łączyć w zespół, oznacza, że w zespół mogą być połączone wyłącznie szkoły różnych typów, co ewidentnie przekreśla dopuszczalność zespalania szkół tego samego typu. Innymi słowy, wbrew stanowisku strony skarżącej, nie ma w powołanym przepisie upoważnienia dla organu prowadzącego szkołę do połączenia szkół tego samego typu. Nie jest dopuszczalne łączenie w zespoły szkół tego samego typu, prowadziłoby to bowiem do obejścia obowiązujących regulacji o ustroju oświaty, a co za tym idzie – do istotnego ich naruszenia, skutkującego w konsekwencji koniecznością stwierdzenia nieważności uchwały o połączeniu szkół tego samego typu.
Reasumując, organ prowadzący szkołę nie ma jakichkolwiek możliwości utworzenia zespołu składającego się ze szkół tego samego typu. Fakt, iż jedna ze szkół jest szkołą mistrzostwa sportowego, nie oznacza, że nie jest traktowana jako szkoła podstawowa.
