Przygotowanie do roku szkolnego 2020/2021 w nowej rzeczywistości epidemicznej

Do planów należy się odpowiednio przygotować, zwłaszcza że epidemia wcale się jeszcze nie skończyła. Dlatego właśnie należy się przygotować do koegzystencji z koronawirusem i do funkcjonowania w sytuacji zaostrzonych rygorów sanitarnych. Ministerstwo ogłosiło powrót do szkół, ale jest to deklaracja raczej alternatywna i uzależniona od rozwoju sytuacji epidemicznej. Dlatego przygotowując się do funkcjonowania w nowej rzeczywistości, należy planować poszczególne działania z uwzględnieniem regulacji prawnych związanych z przeciwdziałaniem rozpowszechniania się COVID-19, które zostały wprowadzone do obrotu prawnego w sierpniu 20202 roku. 
Wrzesień 2020 roku jest miesiącem szczególnym, gdyż jest to pierwszy miesiąc, w którym rozpoczynamy pracę w określonych warunkach, ale nie wiemy, w jakich ją zakończymy. Dlatego należy wyciągnąć daleko idące wnioski z tego, co wydarzyło się w minionym roku szkolnym. Wtedy wszyscy byli zaskoczeni sytuacją i absolutnie nikt nie był na nią przygotowany, więc w efekcie na początku działano trochę „po omacku” – taki typowy „zwiad bojem”. Aby uniknąć powtórki, należy się przygotować na każdą możliwą ewentualność. 

Planowanie nowego roku szkolnego

Należy pamiętać, że w każdym roku szkolnym zakładamy nieco inne (zmodyfikowane, skorygowane) cele wynikające z aktualnej sytuacji panującej w szkole lub placówce albo ze zmienionych warunków formalno-prawnych obowiązujących w systemie oświaty – tak jak to mamy obecnie lub też odmiennych warunków sanitarnych. Dlatego należy mieć na względzie fakt, że działania dyrektora związane z przygotowaniem i planowaniem pracy powinny przebiegać zgodnie z podstawowymi etapami procesu planowania, do których zaliczyć należy: 

• określenie aktualnych celów,
• ocenę bieżącej sytuacji,
• ustalanie precyzyjnej procedury (opis procesu transformacji zasobów w rezultaty, czyli określenie tego, co i kiedy ma być zrobione i kto odpowiada za realizację), 
• ustalenie praktycznego harmonogramu pracy (określenie w każdym elemencie realizacji planu odpowiedzialnej osoby i jej kompetencji), 
• kontrolę nad planem i zasobami, jak również kontrolę osiąganych rezultatów, 
• sprawdzenie wykonalności planu i kosztów jego realizacji. 

Dyrektor w roli pracodawcy

Przygotowując pracę szkoły na kolejny rok szkony, jej dyrektor powinien zwrócić uwagę na role, jakie pełni on w ramach sprawowanej funkcji kierowniczej. Pierwszą z tych ról jest rola pracodawcy. W związku z jej specyfiką każdy dyrektor przed planowaniem i przygotowaniem działań powinien przeanalizować informacje dotyczące tego obszaru aktywności, między innymi: 

• stan kadrowy (jaki był w minionym okresie, w rozbiciu na pełnozatrudnionych i niepełnozatrudnionych oraz czy to był stan optymalny – jeżeli nie, to co należy zmienić, aby tak się jednak stało); 
• poziom wykształcenia zatrudnionej kadry (należy tutaj mieć na uwadze wykształcenie wymagane oraz oczekiwane, zwłaszcza specjalistyczne, oraz wskazać, jak ten stan kadry pracujacej przekłada się na efektywność pracy całej szkoły, a zwłaszcza na realizację nowych zadań, jakie stoją przed szkołą w nowym roku szkolnym1 – szczególnie istotne są obecnie umiejętności każdego nauczyciela w zakresie posługiwania się narzędziami informatycznymi niezbędnymi w prowadzeniu nauczania zdalnego); 
• dyscyplina pracy (jak wyglądało wywiązywanie się nauczycieli oraz innych pracowników szkoły z podstawowych i dodatkowych obowiązków służbowych oraz czy miały miejsce przypadki naruszenia dyscypliny pracy, o których mowa w Kodeksie pracy, jakie działania, zadania były podejmowane z własnej inicjatywy przez poszczególnych pracowników, jak nauczyciele wywiązywali się z zadań wynikających ze zmienionej formuły funkcjonowania szkoły i jakie wnioski wynikają w tym zakresie w odniesieniu do planowanych działań w nowym roku szkolnym – będzie to istotne przy przydzielaniu nowych zadań poszczególnym pracownikom) zwłaszcza, że mamy nowy tekst jednolity rozporządzenia o kwalifikacjach nauczycieli.

Ważnym zagadnieniem są wyniki i wnioski wynikające z dokonanych przez dyrektora szkoły ocen pracy poszczególnych nauczycieli. W konsekwencji będą one stanowiły podsumowanie merytorycznej pracy kadry pedagogicznej całej szkoły wraz z wnioskami na przyszłość. Jest to bardzo istotny element dla każdej placówki, ponieważ odnosi się do jakości pracy oraz wkładu poszczególnych pracowników w osiągnięcie tej jakości, i to w wielu aspektach. 

Zmienione zasady dokonywania oceny pracy i regulacje epidemiczne

Należy zwrócić uwagę na korektę zasad dokonywania oceny pracy, co jest wymuszone regulacjami epidemicznymi. Do podstawowych regulacji związanych z epidemią koronawirusa zaliczyć należy nasępujące:

• ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U z dnia 7 marca 2020 r., poz. 374), ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie systemu ochrony zdrowia związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. z dnia 31 marca 2020 r., poz. 567),
• ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z dnia 31 marca 2020 r. poz. 568), 
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. z dnia 14 sierpnia 2020 r., poz. 1394),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. z dnia 13 sierpnia 2020 r., poz. 1389). 

Wspomniane regulacje wprowadziły kilka istotnych zmian w polskim systemie prawnym regulującym funkcjonowanie systemu oświaty w naszym kraju. Oto najistotniesze z nich: 

• artykuł 30b u.p.o.: W przypadkach uzasadnionych nadzwyczajnymi okolicznościami zagrażającymi życiu lub zdrowiu dzieci i młodzieży minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w drodze rozporządzenia, może czasowo ograniczyć lub czasowo zawiesić funkcjonowanie jednostek systemu oświaty na obszarze kraju lub jego części, uwzględniając stopień zagrożenia na danym obszarze,
• artykuł 30c u.p.o.: W przypadku, o którym mowa w art. 30b, minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w drodze rozporządzenia, może wyłączyć stosowanie niektórych przepisów niniejszej ustawy, ustawy o systemie oświaty oraz ustawy o finansowaniu zadań oświatowych w odniesieniu do wszystkich lub niektórych jednostek systemu oświaty, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 30b, w szczególności w zakresie przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego, oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów, przeprowadzania egzaminów, organizacji roku szkolnego i organizacji pracy tych jednostek, a także wprowadzić w tym zakresie odrębne unormowania, tak aby zapewnić prawidłową realizację celów i zadań tych jednostek,
• czasowe ograniczenie funkcjonowania jednostek systemu oświaty polega na zawieszeniu prowadzenia działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, 
• w okresie zawieszenia zadania jednostek systemu oświaty są realizowane z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość,
• w przypadku gdy zadania jednostki systemu oświaty nie mogą być realizowane w sposób, o którym mowa wyżej, dyrektor tej jednostki, w uzgodnieniu z organem prowadzącym, ustala inny sposób realizowania tych zadań i informuje o tym organ sprawujący nadzór pedagogiczny, 
• w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty czynności organów tych jednostek określone w przepisach dotyczących funkcjonowania tych jednostek mogą być podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub za pomocą innych środków łączności, a w przypadku kolegialnych organów jednostek systemu oświaty – także w trybie obiegowym,
• Treść podjętej w ten sposób czynności powinna być utrwalona w formie odpowiednio protokołu, notatki, adnotacji lub w inny sposób. 

Organizacja realizacji zadań placówki w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania

Ponadto w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 to dyrektor jednostki systemu oświaty odpowiada za organizację realizacji zadań tej jednostki z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub innego sposobu realizacji tych zadań:

• przekazuje uczniom, rodzicom i nauczycielom informację o sposobie i trybie realizacji zadań tej jednostki w okresie czasowego ograniczenia jej funkcjonowania,
• koordynuje współpracę nauczycieli z uczniami lub rodzicami, uwzględniając potrzeby edukacyjne i możliwości psychofizyczne dzieci i uczniów, w tym dzieci i uczniów objętych kształceniem specjalnym, dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju lub uczęszczających na zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze,
• ustala, we współpracy z nauczycielami, tygodniowy zakres treści nauczania do zrealizowania w poszczególnych oddziałach klas (semestrów) oraz na zajęciach realizowanych w formach pozaszkolnych,
• ustala, we współpracy z nauczycielami, sposób monitorowania postępów uczniów oraz sposób weryfikacji wiedzy i umiejętności uczniów, w tym również informowania uczniów lub rodziców o postępach ucznia w nauce, a także uzyskanych przez niego ocenach,
• ustala sposób dokumentowania realizacji zadań jednostki systemu oświaty,
• ustala z nauczycielami potrzebę modyfikacji odpowiednio zestawu programów wychowania przedszkolnego i szkolnego zestawu programów nauczania. 

Dyrektor jednostki systemu oświaty ustala zasady zaliczania poszczególnych zajęć realizowanych z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub innego sposobu kształcenia do wymiaru godzin. Jednak po „zluzowaniu” rygorów sanitarnych przywrócono możliwość, oczywiście za zgodą rodziców, prowadzenia bezpośrednich zajęć dla dzieci mających opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, dzieci i młodzieży posiadających orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, dzieci i młodzieży z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, wymagających wsparcia, w tym odpowiednio w realizacji zajęć wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, zajęć rewalidacyjno-wychowawczych czy zajęć rewalidacyjnych niezbędnych do ich prawidłowego rozwoju. Stworzona została również możliwość korzystania z konsultacji na terenie szkoły ze wszystkich przedmiotów. 
Jak łatwo zauważyć, powyższe regulacje prawne stwarzają pewne możliwości określonych rozwiązań, ale ich szczegółowo nie wprowadzają, gdyż szkoła posiada określoną autonomię organizacyjną i swoją niepowtarzalną specyfikę. Dlatego to dyrektor konkretnej szkoły lub placówki oświatowej jest zobowiązany do dostosowania wewnętrznych regulacji prawnych do regulacji wyznaczonych prawem zewnętrznym. Z tego też względu w regulaminach dokonywania oceny pracy nauczycieli należy skorygować zapisy dotyczące szczegółowych kryteriów tej oceny. W kryteriach tych powinny znaleźć się zapisy dotyczące pracy zdalnej, posługiwania się narzędziami informatycznymi, wykorzystywania TI w pracy dydaktycznej oraz weryfikowania efektów nauczania z wykorzystaniem narzędzi informatycznych. 
Ponadto każdy nauczyciel powinien w nowym roku szkolnym przygotować założenia metodyczne do pracy z uczniami w modelu hybrydowym, to znaczy, że musi być przygotowany do poprowadzenia określonych zajęć dydaktycznych zarówno w formule pracy stacjonarnej, jak i w formule zdalnego nauczania. W przygotowywaniu nowego roku szkolnego należy uwzględnić elastyczność planów nauczania, aby część zajęć była planowania w formule nauczania zdalnego, a pozostała część w formule pracy w trybie stacjonarnym. W związku z powyższym należy przygotować nie tylko odpowiednie rozwiązania organizacyjne, ale również pomoce dydaktyczne możliwe do wykorzystania w formule pracy zdalnej. A to wszystko wymusza na każdym nauczycielu obowiązek doskonalenia umiejętności posługiwania się nowoczesnymi technikami nauczania, czyli pracy na określonych platformach cyfrowych, tak aby najpełniej wykorzystywać ich możliwości. 

Dyrektor w roli kierownika zakładu pracy

Drugą rolą dyrektora jest rola kierownika zakładu pracy. W tym zakresie dyrektor szkoły musi pamiętać o kilku istotnych zagadnieniach, które należy uwzględnić przy przygotowaniu działań w kolejnym roku szkolnym. Do takich zadań zaliczamy np.: ocenę merytoryczną i techniczną majątku szkoły oraz jego wpływu na realizację podstawowych zadań szkoły, zwłaszcza w sytuacji nowych wymagań dotyczących chociażby realizacji podstawy programowej wdrażanej od nowego roku szkolnego. W tym celu dobrze by było, gdyby nauczyciele poszczególnych przedmiotów przygotowali wykazy wyposażenia niezbędnego do prawidłowej realizacji nowej podstawy programowej. Wykaz ten należy zebrać w jedno spójne zestawienie i potraktować jako swego rodzaju stan docelowy, czyli taki, do jakiego należy dążyć, aby szkoła mogła prawidłowo funkcjonować. Wykaz ten będzie wyznaczał zadania do realizacji, a jednoczesnie będzie stanowił kryterim sukcesu, jako weryfikator stopnia osiągania celów w obszarze wyposażenia. Ponadto ważną kwestią jest rownież zapewnienie wyposażenia samych uczniów w niezbędny sprzęt, aby mogli oni w efektywny sposób korzystać z formuły zdalnego nauczania. Jest to o tyle istotne, że nie wszystkich uczniów (a zwłaszcza ich rodziców) stać na zakup odpowiedniego sprzętu, którego parametry techniczne pozwolą na korzystanie z możliwości, jakie oferuje nowa technologia i formuła zdalnego nauczania.

Dyrektor w roli osoby sprawującej nadzór pedagogiczny

Trzecią z istotnych ról, jakie pełni dyrektor szkoły, jest sprawowanie nadzoru pedagogicznego. Z tej racji dyrektor jest zobowiązany do zaplanowania nadzoru pedagogicznego w oparciu o wyniki sprawowanego uprzednio nadzoru pedagogicznego oraz jednoznaczne wnioski z niego wynikające. To one będą stanowiły kanwę nowego planu nadzoru pedagogicznego. W tym obszarze jedynymi wytycznymi są zagadnienia ujęte w rozporządzeniu MEN w sprawie nadzoru pedagogicznego2 oraz w art. 55 ustawy Prawo oświatowe3. Podobnie do wcześniej obowiązujących rozwiązań, również obecnie sprawowanie nadzoru pedagogicznego w swojej istocie zakłada poprawę efektywności systemu oświaty poprzez ukierunkowanie wszelkich czynności z nim związanych na działania mające na celu ocenę jakości działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek w dążeniu do uzyskania pożądanej jakości. 
Obowiązujące przepisy dotyczące nadzoru pedagogicznego określają, że podlegają mu w szczególności niżej wymienione kwestie. 

• Posiadanie przez nauczycieli wymaganych kwalifikacji do prowadzenia przydzielonych im zajęć. Zgodnie z obowiązującymi regulacjami dotyczącymi awansu zawodowego nauczycieli do tych wymogów kwalifikacyjnych należy dodać umiejętność wykorzystania TI w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w formule zdalnego nauczania.
• Realizacja podstaw programowych i ramowych planów nauczania. W tym zakrsie niezbędna jest korekta już obowiązujących programów i planów nauczania oraz właściwe skonstruowanie tych, które mają być dopuszczone do użytku w danej szkole w roku szkolnym 2020/2021. 
• Przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów, a także przestrzeganie przepisów dotyczących obowiązku szkolnego i obowiązku nauki. W tym elemencie należy zwrócić szczególną uwagę na aspekt oceniania szkolnego. Zgodnie z ustawą o systemie oświaty i rozporządzeniem MEN w sprawie oceniania4 ocenianie osiągnięć edukacyjnych i zachowania ucznia odbywa się w ramach oceniania wewnątrzszkolnego, a to oznacza, że zasady oceniania szkolnego opisane w rozporządzeniu resortowym stanowią wskazania do opracowania regulacji wewnątrzszkolnych. A w tych regulacjach powinny być określone między innymi następujące kwestie: wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych (semestralnych) ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych, wynikające z realizowanego przez siebie programu nauczania, sposoby sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów oraz warunki i tryb uzyskania wyższej niż przewidywana rocznej (semestralnej) oceny klasyfikacyjnej z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych. I tu pojawił się problem. Ponieważ w związku z epidemią koronawirusa nastąpiła zmiana warunków funkcjonowania szkół, a więc także sposobów przekazywania uczniom wiadomości oraz możliwości weryfikowania efektow kształcenia, należy te zmiany usankcjonować prawnie. Nie wystarczy tylko powoływać się na wskazania czy wręcz zapisy prawne prawa zewnętrznego. Te wskazania zewnętrzne należy obowiązkowo uwzględnić w regulacjach dotyczących oceniania wewnątrzszkolnego. W przeciwnym wypadku działania nauczycieli w ramach oceniania szkolnego w zmienionych warunkach funkcjonowania szkoły będą pozbawione mocy prawnej. Co należy zatem zrobić? Otóż obowiązkowo w regulacjach wewnątrzszkolnych trzeba opisać kwestie wynikające z autonomicznych uprawnień szkoły. Zaliczyć do nich należy: możliwość udzielania odpowiedzi ustnych w formule zdalnego nauczania, formuły przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów, ocenianie aktywności uczniów w nowej formule funkcjonowania szkoły, sposoby oceniania ewentualnych prac domowych lub efektów ćwiczeń, sposoby oceniania pracy grupowej w przypadku grup wirtualnych itp. Niezwykle ważnym aspektem oceniania szkolnego jest równiż możliwość „poprawiania ocen szkolnych” oraz możliwość uzyskania oceny wyższej niż przewidywana. W tym przypadku należy na nowo sformułować warunki i tryb uzyskania wyższej niż przewidywana oceny rocznej. W obecnych warunkach należy uwzględnić dwie możliwości. Pierwsza to możliwość zweryfikowania wiedzy i umiejętności ucznia w formule zdalnej z wykorzystaniem narzedzi TI, a druga to usankcjonowanie konsultacji zarówno bezpośrednich, jak i zdalnych, podczas których uczeń będzie miał możliwość wykazania się swoją wiedzą i umiejętnościami na poziomie oceny wyższej niż pierwotnie proponowana przez nauczyciela. 
• Przestrzeganie statutu szkoły lub placówki. Szkoła funkcjonuje na podstawie własnego statutu. Jednak do tej pory w żadnym ze statutów nie była uwzględniona możliwość funkcjonowania w formule nauczania na odległość. Od marca do czerwca mieliśmy do czynienia z sytuacją nadzwyczajną regulowaną przepisami doraźnymi, jednak teraz nadszedł czas, aby pewne możliwe rozwiązania organizacyjne wprowadzić już do statutu szkoły. W znowelizowanych zapisach statutowych powinny znaleźć się informacje na temat platformy edukacyjnej, wykorzystywanych narzędzi informatycznych, form komunikacji w różnych konfiguracjach: nauczyciel – uczniowie, nauczyciel – rodzice, nauczyciel – inni nauczyciele, nauczyciel – dyrekcja szkoły. Ponadto powinna być uwzględniona możliwość prowadzenia zebrań z rodzicami i konsultacji rodziców z poszczególnymi nauczycielami lub wychowawcą oddziału w formule na odległość. I jeszcze jedna kwestia, która musi zostać bezwzględnie uregulowana praktycznie od zaraz. Chodzi o zasady funkcjonowania rady pedagogicznej, a dokładnie o prowadzenie zebrań rady pedagogicznej w formule zdalnej. Bez tych zapisów decyzje podejmowane przez to gremium będą w zasadzie nieważne. Z tego też względu w regulaminie rady pedagogicznej muszą pojawić się zapisy dotyczące możliwości zdalnego organizowania zebrań rady pedagogicznej, a ponadto: okoliczności (powodów) i trybu zwoływania takiego posiedzenia, sposobu potwierdzania obecności i stwierdzania prawomocności posiedzenia, sposobu prowadzenia dyskusji, sposobu przeprowadzania głosowań zarówno jawnych, jak i tajnych, zasad dokumentowania i sporządzania protokołu. 
• Przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia oraz upowszechnianie wiedzy o tych prawach – to zagadnienie nie wymaga dodatkowych korekt w zapisach szkolnych ponad te, które już istnieją. 
• Zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki. W tym aspekcie, poza już istniejącymi regulacjami szkolnymi, muszą teraz zostać wprowadzone zapisy dotyczące cyberbezpieczeństwa oraz korzystania ze sprzętu szkolnego w domu zarówno przez uczniów, jak i nauczycieli. 

Wspomaganie nauczycieli

Jeśli chodzi o nadzór pedagogiczny, należy wspomnieć jeszcze o dwóch kwestiach, które należy obowiązkowo skorygować w związku z nową sytuacją szkół i placówek oświatowych. Pierwszą z nich jest wspomaganie nauczycieli. Z oczywistych względów wspomaganie jest jednym z bardzo istotnych elementów pracy dyrektora z podwładnymi, zwłaszcza jeżeli chodzi o nauczycieli. Dyrektor szkoły samodzielnie powinien opracować informację na temat efektywności ukończonych przez nauczycieli form doskonalenia, a zwłaszcza szkoleniowych rad pedagogicznych oraz form współfinansowanych przez szkołę. Powinien również jednoznacznie wskazać, w jaki sposób nauczyciele dzielą się zdobytą wiedzą i doświadczeniem uzyskanymi zwłaszcza w ramach zewnętrznych form szkolenia – dofinansowanych przez szkołę oraz jak i w jakim stopniu realizowane doskonalenie wpływa na jakość pracy kierowanej placówki. W tym zakresie niezwykle przydatne będą wyniki przeprowadzonych w minionym roku szkolnym obserwacji oraz analiz uzyskanych wyników nauczania. W tym aspekcie niezwykle ważne jest oszacowanie przez dyrektora (we współpracy z zespołem ds. ewaluacji wewnętrznej) efektywności realizowanych w szkole zdalnych form nauczania. Jest to podstawowa wiedza dyrektorska niezbędna do planowania efektywnego wspomagania nauczycieli w tak trudnym roku szkolnym. Priorytetem powinno być: zapoznanie z aktualnym stanem prawnym regulującym funkcjonowanie oświaty, nabycie lub doskonalenie umiejętności związanych z realizacją zajęć w formule zdalnego nauczania oraz wykorzystanie TI do weryfikowania wiedzy i umiejętności uczniów oraz do podniesienia efektów nauczania. 

Obserwacja

Drugą istotną kwestią w ramach nadzoru pedagogicznego jest obserwacja. Obserwacja jest najpopularniejszą formą sprawowania nadzoru pedagogicznego. Wiedza dyrektora dotycząca obserwacji powinna opierać się na formule: relacja z realizacji – cele, zakres, tematyka, wyniki określające zaobserwowany stan, analiza – wnioski. Ta zasada doskonale się sprawdzała w formule stacjonarnej pracy szkoły, jednak przy zmianie tej formuły na pracę zdalną lub na model hybrydowy należy wprowadzić niezbędne modyfikacje dotyczące sposobu prowadzenia obserwacji. W takich modyfikacjach należy uwzględnić możliwości obserwowania zajęć nauczyciela z uczniami realizowanych na bazie platformy edukacyjnej z wykorzystaniem narzędzi zdalnego nauczania. Z reguły będzie to obserwacja uczestnicząca – albo dyrektor będzie obecny razem z nauczycielem i będzie bezpośrednio obserwował działania nauczyciela, albo zaloguje się jak każdy uczeń i z tej perspektywy będzie „obserwował” realizację zajęć szkolnych. W podobny sposób należy uwzględnić możliwość prowadzenia obserwacji innych form aktywności nauczycieli. 

Korekty w planach rozwoju zawodowego

Należy jeszcze wspomnieć o korektach w planach rozwoju zawodowego, które dyrektor szkoły będzie zatwierdzał awansującym nauczycielom właśnie we wrześniu. W obszarze zadań, jakie nauczyciele będą przewidywali do realizacji w okresie stażu, należy koniecznie uwzględnić zmienione zasady funkcjonowania szkoły. To dyrektor powinien rozsądnie zweryfikować założenia awansujących nauczycieli i dostosować je do aktualnych realiów szkolnych. A to znaczy, że w wykazie tych zadań powinny znaleźć się działania odpowiadające wymogom rozporządzenia o awansie zawodowym nauczycieli5, ale realizowane w formie pracy zdalnej lub w modelu hybrydowym. 
Jak można zauważyć, niezbędnych korekt regulacji wewnątrzszkolnych jest dużo. Są one niezwykle istotne, dlatego należy podejść do nich z wielką rozwagą.

Przypisy

1. Mowimy tutaj o całym pakiecie nowości wprowadzanych wraz z reformą systemu oświatowego: podstawa programowa, programy nauczania, ramowe plany nauczania, plan profilaktyczno-wychowawczy, nowe wymagania kwalifikacyjne i inne…
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 sierpnia 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. z dnia 29 sierpnia 2019 r., poz. 1627).
3. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z dnia 22 maja 2020 r., poz. 910).
4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. z dnia 26 lutego 2019 r., poz. 373 – obowiązuje od 1 września 2019 r.) oraz ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z dnia 31 lipca 2020 r., poz. 1327 - tekst jednolity z dnia 18 czerwca 2020 r.)
5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 roku w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz. U. z 2018 r., poz. 1574) oraz rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 sierpnia 2019 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz. U. z 2019 r., poz. 1650)