Podsumowanie samo w sobie to przecież nic nowego, gdyż każdy dyrektor doskonale wie, że zawsze należy dokonywać podsumowania pracy za jakiś okres, tym bardziej po upływie roku. A w bieżącym roku naprawdę wiele się działo. Istota podsumowania wynika z bardzo prostej logiki: skoro był plan z celami i zadaniami do wykonania, a następnie była jego realizacja, to musi być również podsumowanie i ocena uzyskanych efektów. Podsumowanie rocznej pracy pozwala na rzetelne odniesienie się do tego, co zrobiliśmy, jak to zostało wykonane, co się nie udało oraz co i jak należy poprawić. Takie typowe podsumowanie powinien przygotować nie tyle sam dyrektor, ile cały zespół osób. Aby tak się stało, dyrektor powinien do tego zadania zaangażować całą rzeszę pracowników szkoły, w tym zwłaszcza nauczycieli. Dobre podsumowanie jest niezwykle istotne w kontekście oceny efektywności pracy oraz wytycznych, jakie nasuwają się w odniesieniu do projektowania i racjonalizacji działań w najbliższej przyszłości.
Przy profesjonalnym podejściu do kwestii merytorycznego podsumowania pracy wnioski z niego płynące będą bogatym źródłem planowania pracy na kolejny rok szkolny. Czym zatem jest i co oznacza słowo podsumowanie? Otóż jest to ogólne i zwięzłe przedstawienie konkretnych spraw, problemów lub wydarzeń1, lub rekapitulacja, streszczenie, bilans, podliczenie, skwitowanie itp., a także sposób zebrania (zgromadzenia) danych czy informacji oraz sposób ich przedstawienia określonemu audytorium. Potocznie podsumowanie jest rozumiane jako forma prezentacji wyników (efektów) zakończonego działania, z omówieniem niezbędnego w tym względzie kontekstu działania, oraz wniosków i rekomendacji na przyszłość. Takie roczne podsumowanie pracy szkoły jest obecnie szczególnie ważne, ponieważ od samego początku roku szkolnego 2020/2021 polskie szkoły i placówki funkcjonują w zupełnie zmienionych i nietypowych warunkach organizacyjnych wynikających z sytuacji epidemicznej występującej zarówno w otoczeniu szkoły, jak i w samej szkole. W związku z tą sytuacją pojawiło się wiele nowych wykonawczych aktów prawnych, które wymuszają podjęcie określonych i zdecydowanych działań zwłaszcza przez dyrektora szkoły.
Z tego też względu dyrektor szkoły musi jednoznacznie odpowiedzieć na zasadnicze pytanie: jak w rzeczywistości wygląda przedmiotowe zagadnienie, a zwłaszcza jego praktyczna realizacja? Odpowiedź taka jest niezbędna w celu uzyskania wiarygodnych informacji dotyczących tego, co należy zrobić (jakie podjąć konkretne działania), aby poprawić to, co jest możliwe do poprawienia czy też tylko do skorygowania, oraz jak lepiej zaplanować pracę w nowym roku szkolnym. Należy zatem zastanowić się nad tym, jakie obszary pracy szkoły należy podsumować, na które z nich szczególnie powinni zwrócić uwagę dyrektor i nauczyciele, jakie wnioski bądź rekomendacje należy sformułować, by doskonalić proces dydaktyczny i wychowawczo-opiekuńczy. Ważnym aspektem podsumowania pracy szkoły jest ocena podejmowanych przez szkołę oddziaływań wychowawczo-opiekuńczych, profilaktycznych i działań gwarantujących bezpieczeństwo uczniów. W mijającym roku szkolnym szczególnej uwagi wymagają kwestie związane z cyber-
bezpieczeństwem.
Przy podsumowaniu pracy punktem wyjścia są różne role (funkcje), jakie dyrektor szkoły lub placówki pełni w ramach stanowiska kierowniczego. Standardowo zalicza się do nich następujące funkcje:
- pracodawca,
- kierownik zakładu pracy,
- osoba sprawująca nadzór pedagogiczny,
- prawodawca.
Pierwszą z funkcji dyrektorskich jest rola pracodawcy. W związku z jej specyfiką i wyjątkowością mijającego roku szkolnego każdy dyrektor powinien przygotować szczegółowe informacje dotyczące tego obszaru swojej aktywności, jak m.in.:
- stan kadrowy (jaki był w mijającym roku, w rozbiciu na pełnozatrudnionych i niepełnozatrudnionych, oraz czy to był stan optymalny – jeżeli nie, to co należy zmienić, aby tak się stało), poziom wykształcenia zatrudnionej kadry2 (należy tutaj wskazać na wykształcenie wymagane oraz oczekiwane, zwłaszcza specjalistyczne i wskazać, jak ten element przekłada się na efektywność pracy całej szkoły3),
- dyscyplina pracy (jak wyglądało wywiązywanie się nauczycieli oraz innych pracowników szkoły z podstawowych i dodatkowych obowiązków służbowych, czy miały miejsce przypadki naruszenia dyscypliny pracy, o których mowa w Kodeksie pracy), zwłaszcza po zmianach zasad postępowania dyscyplinarnego wobec nauczycieli,
- działania (zadania) podejmowane z własnej inicjatywy przez poszczególnych pracowników (i to, jakie wnioski wynikają w tym zakresie w odniesieniu do planowanych działań w kolejnym roku szkolnym).
Ważnym zagadnieniem jest podsumowanie dokonanych przez dyrektora szkoły ocen pracy zarówno nauczycieli, jak i pracowników samorządowych. W konsekwencji będzie to stanowiło podsumowanie merytorycznej pracy kadry całej szkoły wraz z wnioskami na przyszłość. Jest to bardzo istotny element dla każdej placówki, ponieważ odnosi się do jakości pracy oraz wkładu poszczególnych pracowników w osiągnięcie tej jakości, i to w wielu aspektach. Dyrektor musi odpowiedzieć na pytanie, czy aktualny stan wykształcenia zatrudnionej kadry jest wystarczający, aby sprostać nowym wyzwaniom obecnej rzeczywistości (zwłaszcza w zakr...