Podsumowanie pracy szkoły za miniony okres i przedstawienie radzie pedagogicznej wniosków ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego stanowią podstawę do modyfikacji planu pracy szkoły i planu nadzoru pedagogicznego dyrektora placówki na II półrocze danego roku szkolnego. Spróbujmy zastanowić się nad tym, jakie obszary pracy szkoły należy podsumować, na które szczególnie powinni zwrócić uwagę dyrektor i nauczyciele oraz jakie wnioski bądź rekomendacje trzeba sformułować, by doskonalić proces dydaktyczny i wychowawczo-opiekuńczy.
POLECAMY
Na wstępie warto zadać pytanie, czy w ogóle zachodzi potrzeba podsumowania półrocznej pracy szkoły, czy nie wystarczy dokonać tego tylko raz, na zakończenie roku szkolnego. Zgodnie z zapisem art. 44f ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty klasyfikację śródroczną przeprowadza się co najmniej raz w ciągu roku szkolnego, w terminie określonym w statucie szkoły. Wynika z tego jednoznacznie, iż podsumowania osiągnięć dydaktyczno-wychowawczych uczniów w szkole dokonuje się co najmniej dwa razy w roku szkolnym: raz w ciągu roku szkolnego, w terminie ustalonym w statucie szkoły oraz drugi raz − na koniec roku szkolnego. Z kolei w § 24 rozporządzenia MEN z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego zapisano, że dyrektor szkoły lub placówki, w terminie do 31 sierpnia, przedstawia na zebraniu rady pedagogicznej, a w przypadku szkoły lub placówki, w której nie tworzy się rady pedagogicznej – na zebraniu z udziałem nauczycieli i osób niebędących nauczycielami, które realizują zadania statutowe szkoły lub placówki, wyniki i wnioski ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego.
Analizując wykonanie planu pracy, dyrektor powinien m.in. zorientować się, które zadania zostały realnie, w jakim stopniu i przez kogo zrealizowane oraz jakie to dało konkretne i wymierne efekty.
Z powyższych zapisów wynika, że obowiązkiem dyrektora szkoły jest przedstawienie radzie pedagogicznej raz w roku wyników i wniosków ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego. W prezentowanym kontekście należy jeszcze przywołać regulacje art. 69 ust. 7 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, stanowiące, że dyrektor szkoły lub placówki przedstawia radzie pedagogicznej, nie rzadziej niż dwa razy w roku szkolnym, ogólne wnioski wynikające ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego oraz informacje o działalności szkoły. Zapis ów definitywnie rozstrzyga dylemat, czy dyrektor ma obowiązek dokonać podsumowania pracy szkoły raz, czy dwa razy do roku. Wynika z niego, iż dyrektor szkoły przynajmniej dwa razy w roku szkolnym dokonuje podsumowania pracy szkoły i formułuje wnioski do uwzględnienia w dalszej pracy.
Takie półroczne podsumowanie pracy szkoły jest obecnie szczególnie ważne, ponieważ od września roku szkolnego 2020/2021 polskie szkoły i placówki funkcjonują w zupełnie zmienionych i nietypowych warunkach zarówno organizacyjnych, jak i wynikających z sytuacji epidemicznej samej szkoły i jej otoczenia. W związku z istniejącą sytuacją pojawiło się sporo nowych wykonawczych aktów prawnych, wymagających bezwzględnego podjęcia określonych i zdecydowanych działań – zwłaszcza przez dyrektora szkoły, ale również przez samych nauczycieli – w myśl partycypacyjnego systemu zarządzania szkołą.
Co jest celem podsumowania?
W ramach podsumowania dyrektor szkoły musi jednoznacznie odpowiedzieć na zasadnicze pytanie: jak w rzeczywistości wygląda przedmiotowe zagadnienie (czy też jego realizacja)? Odpowiedź ma na celu uzyskanie wiarygodnych informacji dotyczących tego, co należy zrobić (jakie podjąć konkretne działania), aby poprawić to, co jest możliwe do poprawienia, czy też tylko do skorygowania. Istotne jest, aby podsumowanie właściwie służyło przedstawieniu najważniejszych wyników działań podjętych w szkole lub placówce. Chodzi o to, aby nie utracić bogatego doświadczenia zdobytego w minionym okresie, w naszym przypadku – w kończącym się I półroczu pracy szkoły.
Ważnym aspektem podsumowania pracy za I półrocze jest ocena podejmowanych przez szkołę oddziaływań wychowawczo-opiekuńczych, profilaktycznych i działań gwarantujących bezpieczeństwo uczniów.
Zmiana warunków funkcjonowania szkoły nie może w żadnym wypadku negatywnie wpływać na pomoc psychologiczno--pedagogiczną udzielaną uczniom.
Ocena oceniania
Analizę dotychczasowych wyników nauczania należy rozpocząć od przypomnienia nauczycielom ich podstawowych obowiązków wynikających z zapisów ustaw i rozporządzeń, takich jak: kształcenie umiejętności opisanych w podstawie programowej, dostosowanie wymagań do potrzeb edukacyjnych ucznia, prowadzenie obserwacji pedagogicznych w celu rozpoznania u uczniów ich potrzeb edukacyjnych, dostosowanie form pracy do stwierdzonych potrzeb ucznia, prowadzenie ewaluacji stosowanych form pracy i ich weryfikowanie w miarę potrzeb. Ponadto w bieżącym roku szkolnym warto odnieść analizowane wyniki nauczania do zapisów rozporządzenia MEN z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych, a w szczególności do zapisów § 12: „Ocenianie bieżące z zajęć edukacyjnych ma na celu monitorowanie pracy ucznia oraz przekazywanie uczniowi informacji o jego osiągnięciach edukacyjnych pomagających w uczeniu się, poprzez wskazanie, co uczeń robi dobrze, co i jak wymaga poprawy oraz jak powinien dalej się uczyć”.
Trzeba koniecznie nakłonić nauczycieli do refleksji nad tym, czy wystawione przez nich oceny śródroczne są wypadkową nałożonych na nich obowiązków. Uzyskane wyniki nauczania dyrektor szkoły powinien przeanalizować nie tylko pod względem ilościowym, lecz przede wszystkim jakościowym. Wnioski do dalszej pracy winny wskazywać, jakiego wsparcia oczekują uczniowie w dalszym procesie nauczania – uczenia się (zwłaszcza w sytuacji hybrydowej pracy szkoły), jakie należy wobec nich zastosować formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej, np.: udział w indywidualnych konsultacjach, w różnego rodzaju zespołach specjalistycznych lub zastosowanie rozwiązania, jakim jest zindywidualizowana ścieżka kształcenia, przeprowadzenie badań w poradni psychologiczno-pedagogicznej, złożenie wniosku do sądu o wgląd w sytuację rodziny ucznia, wszczęcie procedury administracyjnej dotyczącej realizacji obowiązku szkolnego i inne.
Uzyskane wyniki nauczania dyrektor szkoły powinien przeanalizować nie tylko pod względem ilościowym, lecz przede wszystkim jakościowym. Wnioski do dalszej pracy powinny wskazywać, jakiego wsparcia oczekują uczniowie w dalszym procesie nauczania – uczenia się.
Analizie należy też poddać wyniki, które uczniowie uzyskali w efekcie prowadzonych diagnoz zewnętrznych, np. próbnego sprawdzianu czy egzaminu. Tu warto oddać głos przewodniczącym zespołów przedmiotowych, do których obowiązków (na mocy zapisów regulaminu rady pedagogicznej) powinno należeć przeprowadzanie wspomnianych analiz. W ramach analizy tego zakresu aktywności szkolnej należy podsumować:
jaka była frekwencja w szkole oraz w poszczególnych klasach;
- ile godzin zajęć (a może dni) odbyło się w formie stacjonarnej, a ile w formie zdalnej lub hybrydowej;
- na ile wpływ na powyższy wynik miały:
- stwierdzone zakażenia COVID-19 u uczniów,
- stwierdzone zakażenia COVID-19 u nauczycieli,
- stwierdzone zakażenia COVID-19 u pracowników niepedagogicznych,
- zalecona kwarantanna z powodu kontaktu z osobami zakażonymi,
- stwierdzone zakażenia COVID-19 u członków rodziny lub znajomych, z którymi miał miejsce kontakt,
- inne;
- jakie są wyniki nauczania w I półroczu;
- jak obecne wyniki nauczania w I półroczu prezentują się na tle analogicznych wyników w ubiegłym roku szkolnym i co może być tego przyczyną;
- w jaki sposób frekwencja na zajęciach szkolnych wpłynęła na wyniki edukacyjne;
- jak praca zdalna wpłynęła na wyniki nauczania w I półroczu;
- jakie działania należy podjąć, aby sytuacja uległa poprawie;
- w jaki sposób ocenianie wew-
- nątrzszkolne zostało dostosowane do nowych warunków funkcjonowania szkoły i wytycznych MEN;
- czy powyższe dostosowanie jest
- adekwatne do panujących warunków i czy sprawdza się w praktyce;
- czy należy dokonać ponownej weryfikacji oceniania wewnątrzszkolnego w aspekcie doświadczeń z I półrocza.
Analiza aktualnego stanu kadrowego
Innym ważnym obszarem, w którym należy dokonać podsumowania, jest analiza aktualnego stanu kadrowego w szkole, zarówno o charakterze ogólnym (rozbicie na pełnozatrudnionych i niepełnozatrudnionych oraz czy to jest stan optymalny – jeżeli nie, to co należy uczynić, aby doprowadzić do stanu optymalnego), jak i o charakterze typowo kwalifikacyjnym, czyli aktualny stan wykształcenia zatrudnionej kadry (należy tutaj wskazać na wykształcenie ogólne, a zwłaszcza specjalistyczne, w tym w zakresie posługiwania się nowymi technologiami nauczania, oraz wskazać, jak ten element przekłada się na efektywność pracy całej szkoły). Jest to uzasadnione zwłaszcza w kontekście zmienionego rozporządzenia MEN z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli określającego wymagane od nauczycieli niezbędne kwalifikacje oraz nowych zadań stawianych szkole w okresie epidemii.
W ramach analizy tego obszaru aktywności szkolnej należy podsumować:
- ilu nauczycieli odbyło szkolenie dotyczące posługiwania się wybranymi w szkole nowymi technikami i narzędziami pracy na odległość,
- jaki jest poziom umiejętności posługiwania się poszczególnych nauczycieli technikami i narzędziami wyznaczonymi do prowadzenia pracy zdalnej,
- jakie są jeszcze potrzeby szkoleniowe nauczycieli w zakresie posługiwania się technikami i narzędziami do prowadzenia pracy edukacyjnej na odległość,
- czy nauczyciele posługują się tymi technikami i narzędziami w każdej wymagającej tego działania sytuacji,
- czy wykorzystanie powyższych technik i narzędzi jest optymalne,
- czy może nauczyciele posługują się jednak innymi technikami i narzędziami niż te, które zostały wybrane w szkole do stosowania zgodnie z rozporządzeniem MEN,
- jaka jest skala i przyczyny tego zjawiska,
- jak powyższe wpływa na osiągane w szkole i w poszczególnych klasach efekty kształcenia,
- jaka była absencja nauczycieli w minionym półroczu,
- ile nieobecności wynikało z przyczyn epidemicznych,
- jak nieobecności nauczycieli wpłynęły na efekty pracy edukacyjnej i wychowawczej,
- w jaki sposób i kiedy niezrealizowane zajęcia zostały lub zostaną nadrobione.
Tego typu analiza będzie bardzo pomocna w procesie przygotowania rozsądnych decyzji kadrowych w dalszym ciągu roku szkolnego i planowanego dokonywania oceny pracy nauczycieli, a w konsekwencji – analizowania merytorycznej pracy kadry pedagogicznej całej szkoły wraz z wnioskami na przyszłość, zwłaszcza w obszarze wspomagania ich rozwoju zawodowego. Jest to dla każdej placówki bardzo istotny element, gdyż odnosi się do jakości pracy oraz wkładu poszczególnych pracowników w osiągnięcie tej jakości, i to w szerokoprofilowym aspekcie. W tym obszarze dyrektor musi szczegółowo przeanalizować zakres kompetencyjny swoich nauczycieli, ale zawsze pod kątem realizacji zadań szkoły oraz efektywności nauczania i wychowania (szczególnie w czasie epidemii). W realizacji tego zadania niezwykle pomocne będzie rozporządzenie MEN z dnia 19 sierpnia 2019 r. w sprawie trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, w tym nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze, szczegółowego zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz szczegółowego trybu postępowania odwoławczego.
Zgodnie z obowiązującymi obecnie wymogami prawnymi w każdej szkole powinien funkcjonować odpowiedni mechanizm monitorowania realizacji podstawy programowej, a także analiza realizacji opracowanego planu nauczania.
Zgodnie z tym aktem prawnym dokonywanie przez dyrektora szkoły lub placówki oceny pracy nauczyciela ma na celu określenie stopnia realizowania przez nauczyciela powierzonych mu obowiązków, w tym realizacji zadań określonych w statucie jednostki, oraz określenia osiąganych przez nauczyciela efektów w pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej. Nowa formuła oceny pracy nauczyciela ma charakter kompetencyjny. Dlatego też dyrektor musi zadbać o to, aby wszyscy pracownicy posiadali wiedzę, umiejętności i doświadczenie zawodowe pozwalające na skuteczne i efektywne wypełnianie powierzonych zadań i obowiązków.
Analiza realizacji rocznego planu pracy
W takim podsumowaniu powinno się dokładnie omówić również aktualną realizację zaplanowanych zadań, czyli rocznego planu pracy. Wykonanie planu pracy należy analizować w sposób pragmatyczny. To oznacza, że dyrektor powinien zorientować się, które zadania zostały realnie, w jakim stopniu i przez kogo zrealizowane oraz jakie to dało konkretne i wymierne efekty, a także których z zaplanowanych zadań nie udało się jeszcze wykonać, dlaczego oraz jaki to ma (lub będzie miało) wpływ na funkcjonowanie szkoły jako całości. Na zakończenie powinny zostać sformułowane stosowne wnioski i to w aspekcie kontekstualnym. Z tak przygotowanych wniosków muszą zawsze wynikać jednoznaczne rekomendacje wskazujące możliwość i kierunek dalszych działań szkolnych. W tym zakresie należy przeanalizować:
- czy infrastruktura techniczna jest wystarczająca do realizacji zajęć szkolnych w trybie zdalnym i hybrydowym,
- czy wszyscy nauczyciele mają nieograniczony dostęp do niezbędnego wyposażenia technicznego,
- czy wszyscy uczniowie mają niezbędne warunki do nauki w trybie zdalnym,
- czy zapewniono niezbędne zasady bezpieczeństwa związane z trybem pracy niestacjonarnej,
- czy zostało prawidłowo przygotowane izolatorium,
- czy zapewnione zostały niezbędne środki sanitarne,
- czy opracowano procedurę postępowania w sytuacji
- epidemicznej (mierzenie temperatury, odległości między ławkami, organizacja lekcji, dozowniki, maseczki/przyłbice, rękawiczki itp.),
- czy procedura postępowania w przypadku zakażenia COVID-19 lub podejrzenia zakażenia sprawdza się w działaniu, czy należy ją zmodyfikować na podstawie doświadczeń z minionego I półrocza,
- jakie zmiany w wyposażeniu i działaniu należy wprowadzić w II półroczu, aby szkoła zrealizowała swoje cele statutowe,
- które zadania planowane na I półrocze udało się zrealizować, a których nie (dlaczego) i jaki to miało wpływ na funkcjonowanie szkoły oraz uzyskane efekty edukacyjne.
Monitorowanie wdrażania podstawy programowej
Monitorowanie wdrażania podstawy programowej powinno być standardem pracy każdej placówki. Dyrektor szkoły w podsumowaniu powinien m.in. określić:
- czy kształcenie umiejętności opisanych w podstawie programowej oraz wymagań określonych dla danej edukacji przebiega w sposób planowy,
- dla których edukacji należy wygospodarować dodatkową pulę godzin, by móc zrealizować podstawę programową w ramach przewidzianego rozporządzeniem limitu godzin,
- jakie są najczęściej przyczyny trudności w realizacji treści podstawy programowej,
- czy nauczyciele na bieżąco dokonują jej ewaluacji i wprowadzają niezbędne zmiany sprzyjające kształceniu umiejętności opisanych w podstawie,
- czy analiza realizowanych treści podstawy programowej prowadzona jest w kontekście uzyskiwanych przez uczniów wyników,
- czy dokonano niezbędnych korekt (wynikających z sytuacji epidemicznej i wytycznych MEN) w programach nauczania i w realizowanych planach nauczania,
- czy wprowadzone zmiany były wystarczające i adekwatne do nowych warunków organizacji pracy szkoły,
- które treści nauczania zostały zrealizowane w formie pracy stacjonarnej,
- które treści nauczania zostały zrealizowane w formie pracy zdalnej lub hybrydowej,
- czy z uwagi na zmiany w funkcjonowaniu szkoły należy ponownie dokonać korekt w planach nau-
- czania (a może również w programach nauczania),
- w jaki sposób dostosowano założenia programu wychowawczego do nowych realiów,
- czy uwzględniono działania dotyczące nowych problemów wychowawczych wynikających z izolacji uczniów związanej z okresem kwarantanny lub zmianą zasad funkcjonowania szkoły,
- czy nowe zasady kontaktowania się uczniów ze szkołą i nauczycielami są wystarczające i zaspokajają potrzeby społeczne uczniów.
Zgodnie z obowiązującymi obecnie wymogami prawnymi w każdej szkole powinien funkcjonować odpowiedni mechanizm monitorowania realizacji podstawy programowej, a także analiza realizacji opracowanego planu nauczania (wynika to z zasady elastycznego planowania i nanoszenia zmian wynikających z refleksji realizacyjnych – tzw. refleksyjność praktyka). Obecnie ten element uzyskał dodatkowe znaczenie, gdyż weszły w życie zupełnie nowe regulacje prawne pozwalające na zmiany w planach nauczania, wymuszające zarówno na dyrektorach szkół, jak i na samych nauczycielach zupełną zmianę filozofii myślenia zarówno o planowaniu, jak i o permanentnym monitorowaniu realizacji planu na każdym etapie, zwłaszcza że znajdujemy się w bardzo skomplikowanych i dynamicznych warunkach sanitarnych.
Do podstawowych zadań dyrektora dotyczących aktualnego etapu realizacji podstawy programowej należy zaliczyć:
- analizę wyników prac zespołów przedmiotowych nauczycieli dotyczących zmiennych założeń realizacyjnych podstawy programowej,
- analizę struktury programu nauczania skonstruowanego na
- podstawie nowych wytycznych oświatowych,
- analizę założeń oceniania przedmiotowego uwzględniającego wymagania wynikające z nowych realiów oświatowych.
Podstawa programowa to założenia ogólne, a program nauczania to założenia uszczegółowione i odniesione do realnie istniejących w danej szkole warunków, pracujących nauczycieli i uczęszczających do niej uczniów. W tym obszarze na pierwszym miejscu należy przeanalizować strukturę i zawartość programu nauczania dopuszczonego do użytku w danej szkole, a zaproponowanego przecież przez samego nauczyciela.
Ocena udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej
Szczególnym zadaniem dyrektora na tym etapie pracy szkoły jest przeanalizowanie sposobu wdrażania prawidłowej organizacji zasad pomocy psychologiczno-pedagogicznej w nowych warunkach funkcjonowania szkoły. Kwestie te reguluje rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach.
Trzeba przypomnieć, iż zgodnie z nowymi zasadami pomoc psychologiczno-pedagogiczna polega na:
- rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia, wspieraniu rodziców i nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i dydaktycznych oraz rozwijaniu ich umiejętności wychowawczych w celu zwiększania efektywności pomocy udzielanej uczniom;
- rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych uczniów w celu wspierania potencjału rozwojowego ucznia i stwarzania warunków do jego aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu przedszkola, szkoły i placówki oraz w środowisku społecznym.
Zwracam uwagę na wymóg dotyczący warunków funkcjonowania szkoły. W obecnej sytuacji należy bardzo dokładnie przeanalizować, jak poszczególne działania związane z pomocą psychologiczno-pedagogiczną mogą być efektywnie realizowane w warunkach rygorów sanitarnych, i to bez względu na to, czy szkoła aktualnie pracuje w trybie stacjonarnym, zdalnym czy hybrydowym. Należy mieć na względzie, że zmiana warunków funkcjonowania szkoły nie może w żadnym wypadku negatywnie wpływać na pomoc udzielaną uczniom. W aktualnych regulacjach wskazano na dwie dodatkowe przyczyny zaburzeń u uczniów. Są to: zaburzenia zachowania lub emocji oraz deficytów kompetencji oraz zaburzenia sprawności językowych.
Jak wiadomo, pomoc jest udzielana uczniowi, który:
- ma orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego,
- ma problemy komunikacyjne,
- wyróżnia się szczególnymi uzdolnieniami wymagającymi odpowiedniego rozwijania,
- ma problemy w nauce, a jego rodzina nie jest w stanie mu pomóc,
- znajduje się w sytuacji kryzysowej, która wymaga pomocy ze strony szkoły lub placówki.
Ponadto dyrektor szkoły musi pamiętać o tym, że wszystkie działania podejmowane w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej powinny być odpowiednio dokumentowane.
W tym zakresie funkcjonowania szkoły należy przeanalizować:
- ilu uczniów było objętych pomocą psychologiczno-pedagogiczną,
- ile zadań dotyczących realizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej zostało zrealizowanych (zgodnie z założeniami) w trybie stacjonarnym,
- ile w trybie pracy zdalnej,
- ile w trybie pracy hybrydowej,
- jak zmiana trybu pracy wpłynęła na efektywność działań pomocowych.
Powyżej wskazano tylko niezbędne zadania dyrektora szkoły, które powinien on zrealizować po upływie I półrocza obecnego roku szkolnego. Prawidłowa ich realizacja pozwoli na spokojniejszy przebieg tego bardzo trudnego okresu edukacyjnego oraz poprawne wdrażanie do praktyki szkolnej nowych rozwiązań formalnoprawnych.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1327)
- Rozporządzenie MEN z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1551)
- Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 910 z późn. zm.)
- Rozporządzenie MEN z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 373)
- Rozporządzenie MEN z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1289)
- Rozporządzenie MEN z dnia 19 sierpnia 2019 r. w sprawie trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, w tym nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze, szczegółowego zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz szczegółowego trybu postępowania odwoławczego (Dz. U. z 2019 r., poz. 1625)
- Rozporządzenie MEN z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz. U. z 2017 r., poz. 356 z późn. zm.)
- Rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1280)