Należy zaznaczyć, że chodzi tutaj o odpowiedzialność szkoły jako instytucji, a to oznacza, że odpowiedzialność dotyczy wszystkich podmiotów szkolnych, w tym zwłaszcza nauczycieli. Punktem wyjścia do rozważań w tym zakresie są zapisy art. 6 pkt 1 oraz art. 7 ust. 2 pkt 6 Karty Nauczyciela, które stanowią, że nauczyciel jest zobowiązany do zapewnienia bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę, natomiast dyrektor szkoły jest odpowiedzialny za zapewnienie bezpieczeństwa uczniom i nauczycielom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę1, oraz nowelizacja rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach2.
Nowelizacja ta jest praktycznie zapowiedzią zupełnie nowego rozporządzenia w zakresie bezpieczeństwa w szkołach i placówkach, które będzie niebawem wydane w oparciu o upoważnienie zawarte w art. 125 ustawy Prawo oświatowe3.
Czym jest zatem owo bezpieczeństwo, a raczej jak powinno być ono rozumiane?
Otóż bezpieczeństwo oznacza „(…) stan psychiczny lub prawny, w którym jednostka ma poczucie pewności, oparcie w drugiej osobie lub w sprawnie działającym systemie prawnym”4. To również „stan generujący potrzebę zaspokojenia konkretnego braku w odniesieniu między innymi do zapewnienia odpowiednich warunków życia”. Z uwagi na swoją naturę, poczucie bezpieczeństwa rzutuje na funkcjonowanie człowieka, kreowanie szczęśliwych relacji, osiąganie sukcesów, trwałych osiągnięć czy prowadzenie udanego życia. Dotyczy to w szczególny sposób środowiska szkolnego i osiąganych sukcesów edukacyjnych czy wręcz efektów nauczania. Dla współczesnego człowieka potrzeba bezpieczeństwa stała się równorzędna potrzebom fizjologicznym. Przytaczane zapisy Karty Nauczyciela związane są również bezpośrednio z zasadami organizowania wycieczek szkolnych oraz innymi działaniami nauczyciela wymagającymi zapewnienia bezpieczeństwa uczniom, w tym również w czasie zajęć dydaktycznych i wychowawczych realizowanych w szkole lub placówce, jak np. właściwe pełnienie dyżurów. Nie ulega wątpliwości, że nauczyciele odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa na lekcjach, zajęciach, przerwach, zawodach sportowych, imprezach szkolnych, a także wycieczkach poza teren szkoły (placówki). Stąd uwrażliwienie na kwestie bezpieczeństwa od strony technicznej, dotyczącej miejsca zajęć czy przyrządów i pomocy naukowych wykorzystywanych na lekcjach. Jednak, zgodnie z tym co zostało już powiedziane, zapewnienie podopiecznym bezpieczeństwa nie odnosi się wyłącznie do aspektów technicznych, ale właściwie w głównej mierze dotyczy właściwego traktowania ucznia i dbałości o jego komfort psychiczny w czasie edukacji.
Zmiany wprowadzone przez nowelizację
W pierwszej kolejności trzeba zwrócić uwagę na zmiany w kwestii zapewnienia bezpieczeństwa...