Jednym z obszarów poddanych reformie jest finansowanie niepublicznych placówek wychowania przedszkolnego, szkół i placówek oraz publicznych placówek wychowania przedszkolnego, szkół i placówek prowadzonych przez ministrów, osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz osoby fizyczne. Istotna zmiana dotyczy sposobu naliczania tzw. dotacji przedszkolnej, my jednak skupimy się na kwestiach dotyczących szkół.
Zgodnie z art. 15 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych szkoły podstawowe, specjalne ośrodki szkolno wychowawcze, specjalne ośrodki wychowawcze, ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze oraz poradnie psychologiczno-pedagogiczne prowadzone przez osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz przez osoby fizyczne otrzymują na każde dziecko objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju dodatkową dotację z budżetu gminy lub powiatu w wysokości równej kwocie przewidzianej na takie dziecko objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju w części oświatowej subwencji ogólnej odpowiednio dla gminy lub powiatu.
Z kolei art. 18 ust. 1 ustawy stanowi, że publiczne szkoły podstawowe prowadzone przez osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego lub osoby fizyczne, w których zorganizowano oddział przedszkolny, niebędące szkołami specjalnymi otrzymują na każdego ucznia oddziału przedszkolnego z budżetu gminy dotację w wysokości równej podstawowej kwocie dotacji dla szkół podstawowych, w których zorganizowano oddział przedszkolny, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na takiego ucznia niepełnosprawnego oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy.
Jak stanowi art. 18 ust. 3 ustawy, prowadzone przez osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz osoby fizyczne publiczne szkoły podstawowe specjalne, w których zorganizowano oddział przedszkolny, otrzymują na każdego ucznia oddziału przedszkolnego z budżetu powiatu dotację w wysokości równej kwocie przewidzianej na takiego ucznia niepełnosprawnego oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej w części oświatowej subwencji ogólnej dla powiatu. Na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy niepubliczna szkoła podstawowa, w której zorganizowano oddział przedszkolny, niebędąca szkołą specjalną, otrzymuje na każdego ucznia oddziału przedszkolnego
Zastosowanie wskaźnika zwiększającego oznacza odejście od pojęcia rodzaju szkoły przy naliczaniu dotacji. Od 2018 r. wysokość dotacji dla szkół odnoszona będzie do kwoty przewidzianej w subwencji oświatowej.
z budżetu gminy dotację w wysokości równej podstawowej kwocie dotacji dla szkół podstawowych, w których zorganizowano oddział przedszkolny, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na takiego ucznia niepełnosprawnego oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy. Uzyskanie tej subwencji możliwe jest po spełnieniu szczegółowych warunków, które ustawodawca przytacza we wspomnianym artykule 19 ustawy.
Niepubliczna szkoła podstawowa, w której zorganizowano oddział przedszkolny, niebędąca szkołą specjalną, niespełniająca warunków wskazanych przez ustawodawcę w art. 19 ust. 1 ustawy, otrzymuje na każdego ucznia oddziału przedszkolnego z budżetu gminy dotację w wysokości równej 75% podstawowej kwoty dotacji dla szkół podstawowych, w których zorganizowano oddział przedszkolny, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na takiego ucznia niepełnosprawnego oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy, co reguluje art. 19 ust. 3 ustawy. Zgodnie z art. 19 ust. 5 ustawy niepubliczna szkoła podstawowa specjalna, w której zorganizowano oddział przedszkolny, otrzymuje na każdego ucznia oddziału przedszkolnego z budżetu powiatu dotację w wysokości równej kwocie przewidzianej na takiego ucznia niepełnosprawnego oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej w części oświatowej subwencji ogólnej dla powiatu.
SPOSÓB PRZYZNAWANIA DOTACJI
Zgodnie z art. 22 ustawy dotację przyznaje się po przeprowadzeniu otwartego konkursu ofert ogłaszanego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta.
Po raz pierwszy ustawodawca zastosował także powiązanie pomiędzy przyznaniem dotacji na ucznia szkole niepublicznej, w której nie jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, od obecności ucznia na zajęciach.
Do ogłoszenia otwartego konkursu ofert stosuje się odpowiednio przepisy art. 13 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2016 r., poz. 1817 i 1948 oraz z 2017 r., poz. 60, 573 i 1909). Gmina, która nie zapewnia wszystkim dzieciom, którym ma obowiązek zapewnić możliwość korzystania z wychowania przedszkolnego, miejsca korzystania z wychowania przedszkolnego, jest zobowiązana przeprowadzić otwarty konkurs ofert dla niepublicznych przedszkoli, szkół podstawowych, w których zorganizowano oddział przedszkolny lub innych form wychowania przedszkolnego.
Ustawodawca, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom samorządów, wprowadził istotne obostrzenia w zasadach pobierania dotacji na ucznia. I tak, na mocy art. 23 ustawy, dotacji nie udziela się na ucznia placówki wychowania przedszkolnego, który odbywa roczne przygotowanie przedszkolne poza tą placówką. Jeżeli natomiast jednostka samorządu terytorialnego uzyska informację, iż uczeń placówki wychowania przedszkolnego jest uczniem więcej niż jednej takiej placówki dotowanej przez tę jednostkę, występuje do tych placówek o uzyskanie od rodzica ucznia pisemnego oświadczenia wskazującego jedną z tych placówek jako placówkę, do której uczeń uczęszcza w danym roku szkolnym, i przekazanie go tej jednostce samorządu terytorialnego w terminie 30 dni od dnia tego wystąpienia. Dotację od miesiąca następującego po miesiącu otrzymania oświadczenia, o którym mowa w ust. 1, otrzymuje placówka wychowania przedszkolnego wskazana w oświadczeniu (art. 24 ustawy). Tożsame regulacje dotyczą także ucznia uczęszczającego do więcej niż jednej szkoły (art. 27 ustawy).
Kolejną istotną zmianą jest wprowadzenie wskaźnika zwiększającego, którego sposób obliczenia ustawodawca określił w art. 14 ustawy. Zastosowanie wskaźnika zwiększającego oznacza odejście od pojęcia rodzaju szkoły przy naliczaniu dotacji. Od 2018 r. wysokość dotacji dla szkół odnoszona będzie do kwoty przewidzianej w subwencji oświatowej. Przemnożenie tej wartości przez wskaźnik zwiększający jest konieczne dla odpowiedniego zwiększenia kwoty dotacji na ucznia przeznaczonej w subwencji oświatowej dla jednostki samorządu terytorialnego, uwzględniającej wydatki tej jednostki na szkoły danego typu ponad kwotę naliczaną w subwencji oświatowej. Po wejściu w życie ustawy jednostka samorządu terytorialnego zobowiązana będzie publikować w Biuletynie Informacji Publicznej oprócz podstawowej kwoty dotacji oraz statystycznej liczby uczniów, do czego jednostki były zobowiązane dotychczas, także wskazanie najbliższej gminy i powiatu oraz wskaźnika zwiększającego dla danego typu szkół.
Szkoły publiczne prowadzone przez osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz osoby fizyczne, niebędące szkołami specjalnymi, otrzymują na każdego ucznia dotację z budżetu jednostki samorządu terytorialnego będącej dla tych szkół organem rejestrującym, w wysokości stanowiącej iloczyn kwoty przewidzianej na takiego ucznia w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego oraz wskaźnika zwiększającego (na podstawie art. 25 ustawy). Te same zasady dotyczą publicznych szkół, które są szkołami specjalnymi. Prowadzone przez osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz osoby fizyczne publiczne szkoły, w których nie jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, niebędące szkołami specjalnymi, otrzymują na każdego ucznia dotację z budżetu jednostki samorządu terytorialnego będącej dla tych szkół organem rejestrującym, w wysokości równej kwocie przewidzianej na takiego ucznia w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego.
Prowadzone przez osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz osoby fizyczne publiczne szkoły, w których nie jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, będące szkołami specjalnymi otrzymują na każdego ucznia dotację z budżetu jednostki samorządu terytorialnego będącej dla tych szkół organem rejestrującym, w wysokości stanowiącej iloczyn kwoty przewidzianej na takiego ucznia w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego oraz wskaźnika zwiększającego.
Nowością jest także uzależnienie części dotacji na ucznia dla szkół, w których nie jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, od zdania przez ucznia egzaminu maturalnego lub potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie. Na mocy art. 25 ust. 5 ustawy dodatkowa dotacja przysługuje na każdego ucznia, niebędącego uczniem niepełnosprawnym, który uzyskał odpowiednio świadectwo dojrzałości lub dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe. Dotacja ta pochodzi z budżetu jednostki samorządu terytorialnego będącej dla tych szkół organem rejestrującym i przyznawana jest w wysokości równej kwocie przewidzianej na takiego ucznia w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego, pod warunkiem że organ prowadzący tę szkołę przedstawi zaświadczenie o uzyskaniu przez ucznia tej szkoły odpowiednio świadectwa dojrzałości lub dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, w terminie 12 miesięcy od dnia, w którym uczeń ukończył tę szkołę. Zaświadczenie wydaje niezwłocznie okręgowa komisja egzaminacyjna na wniosek organu prowadzącego szkołę. Tożsame rozwiązania dotyczą także dotacji dla niepublicznych liceów ogólnokształcących da dorosłych i szkół policealnych niebędących szkołami specjalnymi (art. 26 ust. 5 ustawy).
Po raz pierwszy ustawodawca zastosował także powiązanie pomiędzy przyznaniem dotacji na ucznia szkole niepublicznej, w której nie jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, od obecności ucznia na zajęciach. Zgodnie z art. 26 ust. 2 ustawy niepubliczne szkoły, w których nie jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, otrzymują na każdego ucznia uczestniczącego w co najmniej 50% obowiązkowych zajęć edukacyjnych w danym miesiącu dotację z budżetu jednostki samorządu terytorialnego będącej dla tych szkół organem rejestrującym, w wysokości równej kwocie przewidzianej na takiego ucznia w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego.
Ustawodawca postawił również szkołom ponadpodstawowym prowadzącym kursy kwalifikacyjne zawodowe dodatkowe wymagania do uzyskania dotacji. Artykuł 31 ust. 1 ustawy stanowi, że prowadzone przez osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz osoby fizyczne szkoły ponadpodstawowe prowadzące kwalifikacyjne
Do kompetencji organów prowadzących szkołę podstawową z oddziałami przedszkolnymi należy zwolnienie rodziców w całości lub w części z opłat za korzystanie z wychowania przedszkolnego na warunkach określonych przez radę gminy.
kursy zawodowe otrzymują na każdego słuchacza kursu, który zdał egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie w zakresie danej kwalifikacji, dotację z budżetu powiatu w wysokości stanowiącej sumę kwoty przewidzianej w części oświatowej subwencji ogólnej dla powiatu na takiego słuchacza kwalifikacyjnego kursu zawodowego, który uczestniczył w kursie, oraz kwoty przewidzianej w części oświatowej subwencji ogólnej dla powiatu na takiego słuchacza kwalifikacyjnego kursu zawodowego, który zdał ten egzamin, pod warunkiem że organ prowadzący szkołę:
- przekaże powiatowi informację o planowanej liczbie słuchaczy kwalifikacyjnego kursu zawodowego nie później niż do dnia 30 września roku bazowego;
- przekaże dane do Systemu Informacji Oświatowej według stanu na dzień 30 września roku bazowego;
- udokumentuje uzyskanie świadectwa potwierdzającego kwalifikację w zawodzie w zakresie danej kwalifikacji przez słuchacza kwalifikacyjnego kursu zawodowego w terminie 30 dni od dnia ogłoszenia wyników egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie przez okręgową komisję egzaminacyjną; na wniosek organu prowadzącego szkołę okręgowa komisja egzaminacyjna wydaje niezwłocznie zaświadczenie o uzyskaniu świadectwa potwierdzającego kwalifikację w zawodzie w zakresie danej kwalifikacji przez słuchacza kwalifikacyjnego kursu zawodowego.
Zasady rozliczeń finansowych
Ustawa o finansowaniu zadań oświatowych reguluje także zasady rozliczeń finansowych między jednostkami samorządu terytorialnego. Potrzeba rozliczenia powstaje wówczas, gdy mieszkaniec jednej gminy uczęszcza do placówki szkolnej na terenie innej gminy. Szczegółowo kwestię tę reguluje art. 51 ust. 4 ustawy, zgodnie z którym jeżeli do oddziału przedszkolnego w publicznej szkole podstawowej uczęszcza uczeń objęty wychowaniem przedszkolnym do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym kończy 6 lat, niebędący mieszkańcem gminy dotującej tę szkołę podstawową, w której zorganizowano oddział przedszkolny, który nie jest uczniem niepełnosprawnym, gmina, której mieszkańcem jest ten uczeń, pokrywa koszty dotacji pomniejszonej o kwotę dotacji celowej z budżetu państwa. Może być ona przeznaczona wyłącznie na dofinansowanie wydatków związanych z realizacją zadań bieżących, przewidzianych na ucznia na dany rok budżetowy. Odpowiednio zasady te stosuje się także w przypadku uczęszczania ucznia do oddziału przedszkolnego w niepublicznej szkole podstawowej.
W rozdziale 5 ustawa statuuje zasady naliczania opłat za korzystanie z wychowania przedszkolnego. Wysokość opłat w prowadzonym przez siebie oddziale przedszkolnym w publicznej szkole podstawowej w czasie przekraczającym wymiar zajęć obejmujący 5 godzin dziennie ustala rada gminy. Wysokość opłaty nie może być wyższa niż 1 zł za godzinę zajęć. Zgodnie z art. 52 ust. 8 prowadzone przez osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz osoby fizyczne publiczne przedszkola, szkoły podstawowe z oddziałami przedszkolnymi oraz inne formy wychowania przedszkolnego pobierają opłaty za korzystanie z wychowania przedszkolnego w wysokości nie wyższej niż wysokość opłat ustalonych przez radę gminy za każdą rozpoczętą godzinę faktycznego pobytu dziecka w przedszkolu przekraczającą czas bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki. Także do kompetencji organów prowadzących szkołę podstawową z oddziałami przedszkolnymi należy zwolnienie rodziców w całości lub w części z opłat za korzystanie z wychowania przedszkolnego na warunkach określonych przez radę gminy. Przyznanie częściowego lub całkowitego zwolnienia z opłat za korzystanie z wychowania przedszkolnego możliwe jest także z innych powodów jak wskazane w uchwale rady gminy. Do wykonywania tego zadania organ prowadzący może upoważnić odpowiednio dyrektora przedszkola lub szkoły podstawowej. Ubieganie się o całkowite lub częściowe zwolnienie z opłat wymaga przedstawienia przez rodziców (w formie oświadczenia) danych niezbędnych do ustalenia uprawnienia do zwolnienia.
