Aktualna dokumentacja postępowania końcowego w procedurze awansu zawodowego nauczyciela w 2019 rok

Poza procedurami, wymaganiami i kryteriami, jest jeszcze jeden bardzo ważny aspekt awansu zawodowego. Wynika on z faktu, że obowiązująca formuła awansu zawodowego nauczycieli proceduralnie oparta jest na Kodeksie postępowania administracyjnego (k.p.a.)¹, który zobowiązuje do dokładnego przygotowania właściwej dokumentacji. Zmienione ustawą o finansowaniu zadań oświatowych² zasady awansu zawodowego wymusiły dokonanie zmian również w sposobie dokumentowania dorobku zawodowego oraz w wykazie dokumentacji, jaką należy przygotować podczas ubiegania się o kolejne stopnie awansu zawodowego, które to zmiany zostały na nowo sformułowane w rozporządzeniu z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie awansu zawodowego nauczycieli³.

Wniosek nauczyciela o rozpoczęcie stażu

Pierwszym wymaganym dokumentem jest wniosek nauczyciela o rozpoczęcie stażu kierowany do dyrektora szkoły. Musi to nastąpić nie później niż w ciągu 14 dni od dnia rozpoczęcia zajęć szkolnych i tylko w przypadku, gdy nauczyciel posiada pełne (w tym pedagogiczne – stażysta może je uzupełnić w trakcie stażu) kwalifikacje do nauczania określonego przedmiotu lub prowadzenia danego rodzaju zajęć w danym typie szkoły lub placówki. Wymogiem formalnym jest również zatrudnienie w wymiarze co najmniej ½ etatu zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami. Należy wspomnieć, że nauczyciel musi posiadać wspomniane kwalifikacje już w momencie rozpoczęcia stażu i nie chodzi tutaj o uznanie dyrektora, a o jednoznaczne stwierdzenie posiadania wymaganych kwalifikacji na podstawie
odpowiednich dokumentów. Do wniosku o rozpoczęcie stażu nauczyciel (kontraktowy i mianowany) obowiązkowo dołącza projekt planu rozwoju zawodowego – nauczyciel stażysta ma na to 20 dni.
Uwaga: Wniosek powinien mieć datę wpływu i być zarejestrowany w księdze korespondencji wpływającej do szkoły lub w aktach. Należy przy tym pamiętać, że takiemu wnioskowi nadaje się numer sprawy, który musi być zgodny z obowiązującą w szkole instrukcją kancelaryjną i respektować wymogi narzucone przez JRWA⁴. Dyrektor szkoły zatwierdza przedłożony przez nauczyciela projekt planu rozwoju zawodowego w ciągu 30 dni od rozpoczęcia zajęć szkolnych albo zwraca go nauczycielowi do poprawy ze wskazaniem, w formie pisemnej, zakresu niezbędnych zmian. Wówczas nauczyciel jest obowiązany poprawić projekt planu rozwoju zawodowego zgodnie z zaleceniami dyrektora szkoły i ponownie przedłożyć go dyrektorowi szkoły w terminie wskazanym przez dyrektora, nie krótszym niż 3 dni. Dyrektor szkoły zatwierdza poprawiony projekt planu rozwoju zawodowego w terminie 7 dni od dnia jego przedłożenia. Już zatwierdzony przez dyrektora plan rozwoju zawodowego jest drugim, bardzo ważnym, dokumentem w procedurze awansu zawodowego.

Plan rozwoju zawodowego

W obowiązującym stanie prawnym praktycznie nie istnieje żaden obligatoryjny wzór takiego planu. Właściwie to dyrektor szkoły lub placówki powinien zasugerować nauczycielowi jego strukturę, aby była przejrzysta i konkretna. Plan rozwoju jest szczególnym harmonogramem realizacji zadań zaplanowanych w okresie stażu, a nie harmonogramem spełnienia przez nauczyciela wymagań kwalifikacyjnych na dany stopień awansu zawodowego. Zadania zaplanowane przez nauczyciela mają być jednoznaczne, precyzyjne i muszą być powiązane ze stanowiskiem zajmowanym przez nauczyciela w danej szkole lub placówce (w konsekwencji muszą uwzględniać jej specyfikę). Dyrektor powinien to ocenić jeszcze przed zatwierdzeniem planu. Należy przy tym zwrócić uwagę na fakt, że jeżeli nauczyciel zaplanuje sobie jakąś zewnętrzną formę doskonalenia, a dyrektor taki plan zatwierdzi, to z praktycznego punktu widzenia oznacza to zgodę na doskonalenie i zobowiązuje dyrektora do zapewnienia niezbędnych warunków umożliwiających nauczycielowi realizację tego doskonalenia (z zastępstwami i delegacją włącznie). Należy przy tym pamiętać, że zatwierdzony plan rozwoju jest dokumentem obowiązującym i wiążącym zarówno nauczyciela, jak i dyrektora.

Sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego

W terminie 7 dni od dnia zakończenia stażu nauczyciel składa dyrektorowi sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego za okres odbywanego stażu, uwzględniając uzyskane efekty jego realizacji tak dla nauczyciela, jak i szkoły. Na sprawozdaniu umieszcza się datę jego wpływu. Dyrektor powinien zwrócić szczególną uwagę na formę składanego przez nauczyciela sprawozdania. Powinna być ona skorelowana z formą planu rozwoju zawodowego zatwierdzonego wcześniej przez dyrektora na początku stażu. W przeciwnym wypadku dyrektorowi trudno będzie dokonać prawidłowego porównania i nie popełnić przy tym błędu, który może zaważyć na wartości oceny dorobku zawodowego, a w konsekwencji na ocenie pracy danego nauczyciela dokonywanej po zakończeniu stażu. Doskonałym pomysłem jest wprowadzenie zasady składania sprawozdań okresowych. Zgodnie z tą zasadą nauczyciel powinien zostać zobowiązany przez dyrektora szkoły lub placówki do przygotowania częściowego sprawozdania z realizacji zadań wynikających z zatwierdzonego wcześniej planu rozwoju zawodowego w okresie od września do stycznia lub od stycznia do czerwca danego roku szkolnego (taka analiza powinna się odbywać co pół roku). Do takiego cząstkowego sprawozdania należy dołączyć wszystkie niezbędne załączniki stanowiące potwierdzenie realizacji poszczególnych zadań awansowych. Jednak w tym działaniu kontrolnym nie chodzi tylko o przegląd samych „suchych” dokumentów. Po analizie przedłożonych przez nauczyciela dokumentów powinna odbyć się merytoryczna rozmowa dyrektora z awansującym nauczycielem, w trakcie której dyrektor odnosi się szczegółowo do przedstawionych informacji oraz zapoznaje się z informacjami uzupełniającymi samego nauczyciela.

Opinia o dorobku zawodowym nauczyciela 

Kolejnym dokumentem jest opinia o dorobku zawodowym nauczyciela za okres stażu, przedkładana przez opiekuna stażu (tylko w przypadku nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego). Opinia ta powinna zwracać szczególną wagę na uwagi i wnioski wynikające z obserwowanych zajęć prowadzonych przez awansującego nauczyciela oraz na stopnień zaangażowania się tego nauczyciela w realizację wymagań niezbędnych do uzyskania odpowiednio stopnia nauczyciela kontraktowego albo nauczyciela mianowanego. Opinię tę opiekun stażu składa do dyrektora szkoły w terminie 7 dni od dnia zakończenia stażu przez nauczyciela.

Opinia rady rodziców

Następnym dokumentem związanym z procedurą awansu zawodowego jest opinia przygotowana przez radę rodziców. Ten organ kolegialny ma prawną możliwość wyrażenia swojego osądu o awansującym nauczycielu. Dlatego dyrektor szkoły obowiązkowo zawiadamia radę rodziców o dokonywanej ocenie pracy nauczyciela oraz prosi o wyrażenie stosownej opinii[p5] . W przypadku braku reakcji ze strony rady rodziców, co niejednokrotnie ma miejsce, jest on zobowiązany odczekać 14 dni zanim przystąpi do sformułowania ostatecznej wersji oceny. I taka ocena pracy nauczyciela stanowi kolejny, niezwykle istotny dokument awansowy. Bez tego dokumentu dalsze procedowanie awansu nauczyciela jest praktycznie niemożliwe. Dyrektor szkoły ostatecznie ustala ocenę pracy awansującego nauczyciela w terminie 21 dni od dnia złożenia sprawozdania. W obecnym stanie prawnym taka ocena jest normalną oceną pracy (jak w przypadku każdego innego nauczyciela), ale uzupełnioną o ocenę stopnia realizacji planu rozwoju zawodowego. Aby nauczyciel mógł dalej procedować swój awans zawodowy, uzyskana przez niego ocena pracy powinna być co najmniej dobra.

Wniosek o podjęcie postępowania egzaminacyjnego

Po uzyskaniu oceny pracy nauczyciel stażysta i nauczyciel kontraktowy składają wniosek o podjęcie postępowania egzaminacyjnego w roku otrzymania co najmniej dobrej oceny pracy, natomiast nauczyciel mianowany może złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego w okresie 3 lat od dnia otrzymania dobrej oceny pracy. Nauczycielom, którzy złożą wniosek o wszczęcie odpowiedniego postępowania do dnia 30 czerwca danego roku, właściwy organ wydaje decyzję o nadaniu lub odmowie nadania stopnia awansu zawodowego do dnia 31 sierpnia danego roku. Natomiast nauczycielom, którzy złożą wniosek o wszczęcie odpowiedniego postępowania do dnia 31 października danego roku, właściwy organ wydaje decyzję o nadaniu lub odmowie nadania stopnia awansu zawodowego do dnia 31 grudnia danego roku.
     Praktycznie nie ma prawnie ustalonego wzoru wniosku o podjęcie postępowania egzaminacyjnego dokumentu, jednak biorąc pod uwagę jego cel, wniosek taki powinien zawierać następujące informacje:

• dane autora,
• dane adresata,
• informacja o celu składania,
• informacja o szkole, w której wnioskodawca jest zatrudniony, zajmowanym stanowisku, posiadanym wykształceniu, odbytym stażu, uzyskanej ocenie pracy,
• prośba o włączenie w skład komisji przedstawiciela związku zawodowego
   

Dokumentacja dołączana

do wniosku o podjęcie postępowania egzaminacyjnego
Wprowadzono również istotne zmiany w zakresie dokumentacji, jaką należy dołączyć do wniosku o podjęcie właściwego postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego składanego przez awansującego nauczyciela do uprawnionego organu. Zgodnie z nowymi zasadami awansu zawodowego od 1 września 2018 r.  do wniosku o podjęcie postępowania egzaminacyjnego lub kwalifikacyjnego dołącza się: 

1)     poświadczone przez dyrektora szkoły kopie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe, a w przypadku nauczyciela kontraktowego lub nauczyciela mianowanego – kopię aktu nadania stopnia awansu zawodowego; 

 2)     zaświadczenie dyrektora szkoły o:

• wymiarze zatrudnienia nauczyciela oraz nauczanym przez niego przedmiocie lub rodzaju prowadzonych zajęć w dniu wydania zaświadczenia oraz w okresie odbywania stażu, ze wskazaniem wszystkich szkół, w których nauczyciel odbywał staż,
• dacie zatwierdzenia planu rozwoju zawodowego nauczyciela i dacie złożenia przez nauczyciela sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego,
• w przypadkach określonych w art. 9f ust. 2–4, art. 9d ust. 5–5a Karty Nauczyciela oraz art. 228 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe⁵ – o przyczynach wydłużenia okresu stażu wraz z powołaniem się na odpowiednią podstawę prawną oraz datami odpowiednio niepozostawania w stosunku pracy lub nieobecności w pracy;

3)     poświadczoną przez dyrektora szkoły kopię sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego;

4)     poświadczoną przez dyrektora szkoły kopię oceny pracy dokonanej po zakończeniu stażu, uwzględniającej stopień realizacji planu rozwoju zawodowego nauczyciela.
 

Jak łatwo można zauważyć, zrezygnowano z załączania kilku zaświadczeń składanych przez nauczyciela, który w okresie stażu zmieniał miejsce zatrudnienia lub był zatrudniony w kilku szkołach, w każdej w wymiarze niższym niż ½ obowiązkowego wymiaru zajęć. Natomiast powrócono do oceny i sprawozdania z realizacji zadań w okresie odbywanego stażu.
     Ponadto do wniosku nauczyciela mianowanego ubiegającego się o stopień nauczyciela dyplomowanego dołącza się dodatkowo: 

• opis i analizę realizacji jednego wymagania wybranego spośród określonych w § 8 ust. 2 pkt 1–3 i jednego wymagania wybranego spośród określonych w § 8 ust. 2 pkt 4, w szczególności ze wskazaniem uzyskanych efektów dla nauczyciela i szkoły,
• poświadczoną przez dyrektora szkoły kopię dyplomu lub świadectwa potwierdzającego zaawansowaną znajomość języka obcego w rozumieniu przepisów w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli – jeżeli nauczyciel realizował zadanie, o którym mowa w § 8 ust. 2 pkt 3 lit. c.

W przypadku nauczycieli, o których mowa w art. 9e ust. 1–3 Karty Nauczyciela⁶, do wniosku o podjęcie postępowania egzaminacyjnego lub kwalifikacyjnego dołącza się:

1)     kopie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe, a w przypadku nauczyciela kontraktowego lub nauczyciela mianowanego także kopię aktu nadania stopnia awansu zawodowego, poświadczone przez pracodawcę za zgodność z oryginałem;

2)     zaświadczenie pracodawcy o spełnieniu wymagań dotyczących okresów pracy, urlopowania lub zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy, wymaganych do złożenia wniosku, jeżeli okresów tych nie można udokumentować na podstawie świadectw pracy;

3)     w przypadku nauczyciela mianowanego – dokumenty, o których mowa w ust. 2;

4)     w przypadku nauczyciela mianowanego, o którym mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1, 1b i 3⁷ Karty Nauczyciela:

• opis i analizę sposobu realizacji dwóch wymagań wybranych spośród określonych w § 8 ust. 3 pkt 1–3 i dwóch wymagań wybranych spośród określonych w § 8 ust. 3 pkt 4, w szczególności ze wskazaniem uzyskanych efektów dla nauczyciela i szkoły,
• kopię dyplomu lub świadectwa potwierdzającego znajomość języka obcego na poziomie podstawowym, o których mowa w przepisach w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, poświadczone przez pracodawcę za zgodność z oryginałem – jeżeli nauczyciel realizował zadanie, o którym mowa w § 8 ust. 3 pkt 4 lit. c.

Natomiast w przypadku nauczyciela, któremu powierzono stanowisko dyrektora szkoły, do wniosku o podjęcie postępowania egzaminacyjnego lub kwalifikacyjnego dołącza się sprawozdanie z ostatnich 3 lat pracy zawierające charakterystykę i rozwój kierowanej przez niego szkoły w tym okresie, z uwzględnieniem efektów kształcenia, wychowania i opieki, oraz kopię karty oceny pracy z ostatnich 3 lat pracy poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem. 
     W przypadku nauczyciela, o którym mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1 i 1b⁸ Karty Nauczyciela, do wniosku dołącza się sprawozdanie z ostatnich 3 lat pracy zawierające informację o sposobie realizacji zadań związanych z zajmowanym stanowiskiem. 
     Z kolei w przypadku nauczyciela, o którym mowa w art. 1 ust. 2 pkt 3⁹ Karty Nauczyciela, do wniosku dołącza się sprawozdanie z realizacji w okresie ostatnich 3 lat zadań odpowiednio na rzecz oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich, potwierdzone przez właściwy organ organizacji związkowej, w której nauczyciel pełni funkcję z wyboru.
     W przypadku nauczyciela, o którym mowa w art. 9e ust. 5¹⁰ Karty Nauczyciela, do wniosku o podjęcie postępowania egzaminacyjnego lub kwalifikacyjnego dołącza się odpowiednio dokumenty, o których mowa w ust. 3 pkt 1–4, oraz:

• zaświadczenie dyrektora szkoły o wymiarze zatrudnienia nauczyciela oraz nauczanym przez niego przedmiocie lub rodzaju prowadzonych zajęć w okresie odbywania stażu; w przypadku nauczyciela, który w okresie odbywania stażu zmienił miejsce zatrudnienia, oraz nauczyciela zatrudnionego w kilku szkołach, w każdej w wymiarze niższym niż połowa obowiązkowego wymiaru zajęć, łącznie w wymiarze co najmniej połowy obowiązkowego wymiaru zajęć, należy dołączyć zaświadczenia ze wszystkich szkół, w których nauczyciel był zatrudniony w okresie odbywania stażu;
• kopię zatwierdzonego planu rozwoju zawodowego oraz kopię sprawozdania z jego realizacji, poświadczone przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem;
• w przypadku nauczyciela, któremu powierzono stanowisko dyrektora szkoły – sprawozdanie z pracy na tym stanowisku zawierające charakterystykę i rozwój kierowanej przez niego szkoły w tym okresie, z uwzględnieniem efektów kształcenia, wychowania i opieki, oraz kopię karty oceny pracy z ostatnich w3 lat pracy, poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem;
• w przypadku nauczyciela, o którym mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1 i 1b Karty Nauczyciela – sprawozdanie z pracy na zajmowanym stanowisku zawierające informację o sposobie realizacji zadań związanych z zajmowanym stanowiskiem;
• w przypadku nauczyciela, o którym mowa w art. 1 ust. 2 pkt 3 Karty Nauczyciela – sprawozdanie z realizacji zadań odpowiednio na rzecz oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich, potwierdzone przez właściwy organ organizacji związkowej, w której nauczyciel pełni funkcję z wyboru. 

Zwracam uwagę na fakt, że obecnie do wniosku dołącza się obligatoryjnie dokumenty, które przez klika lat znajdowały się tylko u dyrektora szkoły, a teraz będą przeglądane przez członków komisji egzaminacyjnych i kwalifikacyjnych. Ta zmiana obliguje nauczycieli ubiegających się o uzyskanie kolejnych stopni awansu zawodowego do wyjątkowo starannego przygotowania wszystkich wymaganych dokumentów. Najlepiej, aby były one skonsultowane z dyrektorem szkoły, gdyż przed odpowiednią komisją to dyrektor niejednokrotnie musi tłumaczyć nauczyciela z jego zaniedbań związanych ze złożoną dokumentacją. Niestety wówczas jest już za późno.