Zasady planowania nadzoru pedagogicznego na rok szkolny 2018/2019

Pod paragrafem

Istotą zmiany wprowadzanej w szkole w ramach realizowanego nadzoru jest doprowadzenie do sytuacji, w której tak dyrektor, jak i nauczyciele będą podporządkowywać wszystkie podejmowane w szkole działania jej jakościowemu progresowi, w sposób szczególny ukierunkowanemu na rozwój każdego ucznia – w oparciu o potencjał, jakim on dysponuje „tu i teraz”. Wszelkie działania podejmowane w szkole lub placówce oświatowej wymagają działań, ale nie przypadkowych, a tych przemyślanych i starannie opracowanych w oparciu o racjonalny plan. O tym, jak go przygotować, piszemy w poniższym artykule.

Jak każdego roku we wrześniu dyrektorzy przystępują do finalizowania planowania nadzoru, gdyż do dnia 15 września, zgodnie z prawem, są zobowiązani do przedstawienia go radzie pedagogicznej na bieżący rok szkolny. Nie ma jednego uniwersalnego planu nadzoru, tak jak nie ma jednego uniwersalnego programu nauczania. Szkoła i jej dyrektor mają w tym względzie określoną autonomię. Przy podejmowaniu działań muszą się jednak kierować ramami wyznaczonymi przez prawo. Z tych też względów wszelkie działania 
prowadzone w szkołach i placówkach publicznych muszą być zawsze oparte na bazie jednoznacznych regulacji prawnych. W obecnej rzeczywistości oświatowej aktualną podstawę prawną nadzoru pedagogicznego 
stanowią: 

POLECAMY

  • Konstytucja RP art. 70 ust. 3: „(…) Warunki zakładania i działalności szkół niepublicznych oraz udziału władz publicznych w ich finansowaniu, a także zasady nadzoru pedagogicznego nad szkołami i zakładami wychowawczymi, określa ustawa”;
  • ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe1;
  • ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe2;
  • rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego3;
  • rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek4.

Wspomniane nowe przepisy nieco inaczej definiują i opisują kwestie dotyczące nadzoru pedagogicznego. W nowej ustawie (Prawo oświatowe) kwestie istoty nadzoru pedagogicznego uregulowane są w art. 55, który stanowi, że nadzór pedagogiczny polega na: 

  • obserwowaniu, analizowaniu i ocenianiu przebiegu procesów kształcenia i wychowania oraz efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół  i placówek,
  • ocenianiu stanu i warunków działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek,
  • udzielaniu pomocy szkołom i placówkom, a także nauczycielom, w wykonywaniu ich zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych,
  • inspirowaniu nauczycieli do poprawy istniejących lub wdrożenia nowych rozwiązań w procesie kształcenia, przy zastosowaniu innowacyjnych działań programowych, organizacyjnych lub metodycznych, których celem jest rozwijanie kompetencji uczniów. 

W myśl tych samych przepisów nadzorowi pedagogicznemu podlega w szczególności: 

  • posiadanie przez nauczycieli wymaganych kwalifikacji do prowadzenia przydzielonych im zajęć5,
  • realizacja podstaw programowych i ramowych planów nauczania,
  • przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów,
  • przestrzeganie przepisów dotyczących obowiązku szkolnego i obowiązku nauki,
  • przestrzeganie statutu szkoły lub placówki,
  • przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia oraz upowszechnianie wiedzy o tych prawach,
  • zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki.

Już tylko pobieżne zapoznanie się z prezentowanymi zapisami pozwala na zauważenie kilku istotnych różnic w podejściu chociażby do kwestii kwalifikacji nauczycieli lub realizacji obowiązku szkolnego i obowiązku nauki. Powyższe zapisy w sposób jednoznaczny wytyczają zadania dyrektorów w ramach sprawowanego przez siebie nadzoru pedagogicznego. 
Zmienione rok temu rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego zwiększyło formalnie ilość możliwych form sprawowania nadzoru pedagogicznego również przez dyrektora szkoły. Zgodnie z obecnie obowiązującym prawem nadzór pedagogiczny jest realizowany poprzez wykonywanie zadań i czynności określonych w art. 55 ustawy Prawo oświatowe, w trybie działań planowych i doraźnych. Natomiast do podstawowych form sprawowania nadzoru pedagogicznego zalicza się: ewaluację, kontrolę, wspomaganie, a także monitorowanie. Tak zmieniona formuła ma swoje konsekwencje w opracowywaniu nowego planu nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez dyrektora szkoły. W sposób istotny zdefiniowane zostały wszystkie formy sprawowania nadzoru, co również ma swoje konsekwencje w działaniach podejmowanych zarówno przez organy nadzoru pedagogicznego, jak i przez samych dyrektorów szkół i placówek. 
Obecnie przez ewaluację należy rozumieć proces gromadzenia, analizowania i komunikowania informacji na temat wartości działań podejmowanych przez szkołę lub placówkę. Mowa jest o procesie, a nie pojedynczych działaniach, które teraz już absolutnie nie wyczerpują pojecia ewaluacji. A ponadto w ramach tego procesu uwzględniono zadanie, które do tej pory było często pomijane. Działaniem tym jest komunikowanie informacji uzyskanych w ramach działań ewaluacyjnych. Jest to bardzo istotne, gdyż nie zawsze informacje wynikające z ewaluacji były właściwie komunikowane ich odbiorcom. 
Wyniki ewaluacji muszą być zawsze wykorzystywane w procesie podejmowania decyzji skierowanych na zapewnienie wysokiej jakości organizacji procesów kształcenia, wychowania i opieki oraz ich efektów w szkole lub placówce. 
Przez kontrolę należy teraz rozumieć działania organu sprawującego nadzór pedagogiczny prowadzone w szkole lub placówce w celu oceny stanu przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki. Natomiast wspomaganie – to działania organu sprawującego nadzór pedagogiczny mające na celu inspirowanie i intensyfikowanie w szkole lub placówce procesów służących poprawie i doskonaleniu ich pracy, ukierunkowanych na rozwój uczniów i wychowanków. Bardzo wyraźnie zaznaczono w nowych przepisach, że organ sprawujący nadzór pedagogiczny wspomaga szkoły i placówki, w szczególności poprzez: 

  • przygotowywanie i podawanie do publicznej wiadomości na stronie organu analiz wyników sprawowanego nadzoru pedagogicznego, w tym wniosków z ewaluacji zewnętrznych i kontroli,
  • organizowanie konferencji i narad dla dyrektorów szkół i placówek,
  • przekazywanie informacji o istotnych zagadnieniach dotyczących systemu oświaty i zmianach w przepisach prawa dotyczących funkcjonowania szkół i placówek. 

Jak wynika z powyższego, od roku przestały funkcjonować tzw. przykłady dobrych praktyk, a zamiast nich pojawiły się konferencje i narady dyrektorów oraz przekazywanie istotnych informacji, zwłaszcza dotyczących zmian w przepisach prawa. Taki zapis formalny stanowi kolejne wskazanie do działań dyrektorów szkół i placówek w ramach sprawowanego przez nich nadzoru pedagogicznego. Skoro organ nadzoru zobowiązuje się
do informowania dyrektorów o zmianach w prawie, to tym bardziej dyrektorzy są zobowiązani do informowania swoich nauczycieli o aktualnym stanie prawnym obowiązującym w oświacie oraz o wszelkich zmianach w nim zachodzących. Dla dyrektorów oznacza to, że tematem jednego z pierwszych (jeżeli nie pierwszego?) szkoleniowych posiedzeń rady pedagogicznej powiny być aktualne przepisy prawa obowiązujące w oświacie wraz ze stosownym komentarzem do nich. 
I pozostało jeszcze do zdefiniowania monitorowanie, przez które należy rozumieć działanie prowadzone w szkole lub placówce obejmujące zbieranie i analizę informacji o działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki. W nowym roku szkolnym Minister Edukacji Narodowej pismem z dnia 5 lipca 2018 r. ustaliła podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa, a w ich ramach w zakresie monitorowania wyznaczone zostały trzy następujące zagadnienia: 

  • Prowadzenie działalności innowacyjnej i wykorzystywanie technologii informacyjno-komunikacyjnych w procesie nauczania.
  • Organizacja kształcenia uczniów według indywidualnego programu i toku nauki.
  • Kształcenie u uczniów kompetencji kluczowych.

Zagadnienia te stanowią kolejny wyznacznik do działań, jakie dyrektorzy szkół muszą podejmować w ramach nadzoru pedagogicznego. Do tej pory dyrektorzy szkół nie musieli zbytnio przejmować się monitorowaniem, gdyż odnosiło się ono w zasadzie do działań organu nadzoru, ale od roku uległo to diametralnej zmianie. 
Również w sposób jednoznaczny wyznaczono nowy zakres działań podejmowanych w ramach realizacji ewaluacji zewnętrznej. Obejmują one swoim zakresem prawnym: 

  • zbieranie i analizowanie informacji o działaniach szkoły lub placówki w zakresie badanych wymagań;
  • opisanie działań szkoły w zakresie badanych wymagań;
  • przygotowanie raportu z przeprowadzonej ewaluacji; raport taki powinien teraz zawierać informacje o wynikach przeprowadzonej ewaluacji w formie: opisu działań szkoły w zakresie badanych wymagań oraz wniosków wynikających z przeprowadzonej ewaluacji. 

Zmienione zapisy prawne w sposób jednoznaczny na nowo wytyczają zadania dyrektorów, które mają oni do wykonania w ramach sprawowanego przez siebie nadzoru pedagogicznego. Zgodnie z założeniami dyrektor szkoły jest zobligowany do podejmowania takich działań, jak:

  • kontrolowanie, 
  • wspomaganie, 
  • ewaluacja,
  • monitorowanie.

Powyższy układ działań stanowi logiczną konsekwencję zadań dyrektora właśnie w ramach nowego nadzoru pedagogicznego. 
Sposób pozycjonowania obserwacji jednoznacznie wskazuje, że praktycznie pojawia się ona w każdym obszarze nadzoru pedagogicznego. Układ działań nakazuje dyrektorowi planującemu przeprowadzanie obserwcji w swojej szkole kierować się zadaniami wyznaczonymi w poszczególnych obszarach nadzoru pedagogicznego. Zgodnie z tymi zadaniami każdy dyrektor placówki oświatowej w ramach swoich podstawowych obowiązków służbowych:

  • organizuje ewaluację wewnętrzną i wykorzystuje jej wyniki do doskonalenia jakości pracy szkoły lub placówki;
  • kontroluje przestrzeganie przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkół, placówek i nauczycieli oraz innej działalności statutowej;
  • wspomaga nauczycieli w realizacji ich zadań, w szczególności przez:
    • diagnozę pracy szkoły,
    • planowanie działań rozwojowych, w tym motywowanie do doskonalenia zawodowego,
    • prowadzenie działań rozwojowych, w tym organizowanie szkoleń i narad;
  • obserwuje prowadzone przez nauczycieli zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze oraz inne zajęcia i czynności wynikające z działalności statutowej szkoły;
  • monitoruje pracę szkoły;
  • opracowuje na każdy rok szkolny plan nadzoru pedagogicznego, który przedstawia radzie pedagogicznej do 15 września;
  • przedstawia radzie pedagogicznej wyniki i wnioski ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego (przed zakończeniem każdego roku szkolnego).

Zgodnie z nowymi wymogami prawnymi plan nadzoru pedagogicznego dyrektora powinien być zawsze opracowywany z uwzględnieniem wniosków wynikających z nadzoru sprawowanego w szkole w poprzednim roku szkolnym oraz podstawowych kierunków realizacji polityki oświatowej państwa i określać w szczególności:

  • przedmiot ewaluacji wewnętrznej oraz termin jej przeprowadzania,
  • tematykę i terminy przeprowadzania kontroli przestrzegania przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności szkoły,
  • zakres wspomagania nauczycieli w realizacji ich zadań,
  • plan obserwacji,
  • zakres monitorowania.

Jednak zanim dyrektor przystąpi do sporządzania planu nadzoru, musi koniecznie uświadomić sobie, czym w zasadzie jest samo planowanie. Zgodnie z jego istotą planowanie można definiować jako określenie pożądanego przyszłego stanu i czasu jego osiągnięcia oraz ustalenie działań niezbędnych do osiągnięcia zamierzeń, mających formę planu, które nie mogłyby się urzeczywistnić naturalną koleją rzeczy. Co do zasady istniejące definicje planowania w organizacji koncentrują się wokół ustanawiania celów i decydowania o właściwym toku działań poprzez ustalanie zadań w ramach określonych granic czasowych. W procesie realnego planowania nie można pozwolić sobie na przepisywanie pewnych (tzw. „standardowych”) zapisów z poprzednich dokumentów tego typu. Zasada ta wynika z podstawowych wytycznych planistycznych, chociażby z tego, iż w każdym roku szkolnym zakłada się nieco inne cele nadzoru wynikające z aktualnej sytuacji panującej w szkole lub placówce albo ze zmienionych warunków formalno-prawnych obowiązujących w systemie oświaty. Aby jednak opracowywany plan był sensowny, musi być przygotowany w ściśle określony sposób. Dlatego też działania dyrektora związane z planowaniem nadzoru powinny przebiegać zgodnie z podstawowymi etapami procesu planowania. 
Są to następujące etapy: 

  • określenie aktualnych celów,
  • ocena bieżącej sytuacji,
  • ustalanie precyzyjnej procedury (opis procesu transformacji zasobów w rezultaty, czyli określenie tego, co i kiedy ma być zrobione i kto odpowiada za realizację),
  • ustalenie praktycznego harmonogramu pracy (określenie w każdym elemencie realizacji planu odpowiedzialnej osoby i jej władzy, kontroli nad planem i zasobami, jak również rezultatów, za osiągnięcie których osoba jest odpowiedzialna),
  • wyznaczenie konkretnej odpowiedzialności,
  • sprawdzenie wykonalności planu i kosztów jego realizacji. 

Należy zwracać uwagę na istotną zależność poszczególnych elementów planowania. Ma ona ewidentnie charakter przyczynowo-skutkowy. Graficznie można to zilustrować w następujący sposób: 

wynik (np. kontroli, ewaluacji wewnętrznej, obserwacji itp.) → wniosek → rekomendacja → monitorowanie realizacji → ewentualna korekta. 

Przystępując do konstruowania planu nadzoru pedagogicznego na nowy rok szkolny, dyrektor szkoły musi zgromadzić określone informacje, które stanowić będą bazę założeń nowego planu. Jest to szczególnie istotne z uwagi na fakt, że dyrektor w procesie planowania bezwzględnie musi sobie odpowiedzieć na następujące pytania:

  • Co muszę wiedzieć (do planowania)?
  • Co chcę uzyskać w procesie nadzoru (co się zmieni w placówce), po co ja to robię (czemu to ma służyć)?
  • Co chcę zrobić (obszar, zakres, zagadnienie itp.)?
  • Jak to zrobię (rodzaj działań, przydział zadań)?
  • Kiedy i kto to zrobi (wykonawca)?

Szczególnie trzeba zwrócić uwagę na pytanie drugie, które ma charakter zasadniczy. Konstruując plan nadzoru, dyrektor powinien założyć, czego oczekuje po jego realizacji, a plan powinien zawierać informację o tym, jak powinna wyglądać szkoła po wprowadzeniu planowanych zmian, ale dopiero po zrealizowaniu wszystkich konkretnych zadań ujętych w opracowywanym planie nadzoru pedagogicznego. Zarazem przyjęte założenia będą stanowiły istotne kryteria sukcesu i oceny realizacji tego planu nadzoru w kontekście jego efektywności. W przedmiotowej ocenie, która powinna być przedstawiana pod koniec każdego roku szkolnego w formule prezentacji wyników i wniosków wynikających z nadzoru pedagogicznego, należy zawsze odnieść się do efektywności poprzez pryzmat osiągnięcia zakładanego w planie stanu docelowego. Każdy dyrektor szkoły musi uświadomić sobie, co wymiernie konkretnego przyniósł taki, a nie inny sposób realizowania nadzoru pedagogicznego w nowej rzeczywistości oświatowej. Jeśli okaże się, że zakładany obraz szkoły (zagadnienia, obszaru) nie uległ zmianie lub jest inny niż to zakładano w planie nadzoru pedagogicznego, stanowi to uzasadnioną podstawę do przeprowadzenia wnikliwych analiz sytuacyjnych, szukania przyczyn stwierdzonego stanu rzeczy i wprowadzenia niezbędnych korekt w planie na kolejny rok szkolny. Dyrektor pod koniec roku szkolnego musi sobie odpowiedzieć na pytania dotyczące uzyskanych efektów sprawowanego nadzoru pedagogicznego (co się konkretnie zmieniło w szkole dzięki sprawowaniu nadzoru pedagogicznego). Przy każdym innym założeniu będzie to typowa „sztuka dla sztuki”. W tym miejscu należy jeszcze przypomnieć podstawowe cechy dobrego planu. Otóż dobry plan wyróżnia się tym, że jest: celowy, konkretny, precyzyjny, realny, mierzalny, określony w czasie i elastyczny. Dyrektor zawsze powinien się zastanowić nad tym, czy opracowany przez niego plan posiada wszystkie wymienione cechy. Jeżeli nie, plan powinien być poprawiony. Z powyższych względów informacje, jakimi dysponuje dyrektor, przystępując do formułowania planu nadzoru pedagogicznego, mają wyjątkowy, wręcz strategiczny charakter. Informacje te należy gromadzić w poszczególnych zakresach (obszarach) merytorycznych, takich jak: ewaluacja, kontrola, wspomaganie i oczywiście obserwacja.

Ewaluacja

Źródła informacji w przypadku EWALUACJI: 

  • Gdzie – w raporcie → informacja.
  • Co – opis stanu rzeczy + wnioski → rekomendacje.
  • Kiedy – w jakim terminie (najpóźniej) „raport” powinien trafić do dyrektora i w jakiej formie.
  • Kto – zespół ds. ewaluacji.

Ewaluacja wewnętrzna jest praktycznym badaniem oceniającym przeprowadzonym w szkole przez dyrektora we współpracy z nauczycielami (zespół ds. ewaluacji). Co ważne, przedmiotem ewaluacji wewnętrznej powinny być zagadnienia uznane w szkole lub placówce za istotne z punktu widzenia jej prawidłowej działalności. Oczywiście, mogą nimi być również wymagania z obszaru ewaluacji zewnętrznej. W informacji, jaką dyrektor uzyska od zespołu ds. ewaluacji wewnętrznej w szkole, powinien poszukać odpowiedzi na następujące podstawowe pytania: 

  • Co było celem ewaluacji?
  • Co było badane (ewaluowane)?
  • W jaki sposób (metody badawcze)?
  • Jakimi narzędziami (w załączniku należy umieścić wszystkie wykorzystane narzędzia)?
  • Jakie są wyniki?
  • Jakie wyciągnięto wnioski?
  • Jakie zostały wyprowadzone rekomendacje?
  • Jak to powinno się przełożyć na pracę placówki (jaki powinien być obraz placówki po wdrożeniu rekomendacji)? 

Dopiero uzyskane odpowiedzi będą stanowiły bazę do budowania planu nadzoru pedagogicznego w kolejnym roku szkolnym. Warto przypomnieć, że w bieżącym roku szkolnym MEN wyznaczyło do ewaluacji problemowych trzy następujące wymagania: „Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej”, „Uczniowie są aktywni” oraz „Szkoła lub placówka współpracuje ze środowiskiem lokalnym na rzecz wzajemnego rozwoju”6. Można je traktować również jako podpowiedź do działań ewaluacyjnych w szkole. 

Kontrola

Istotne źródła informacji w zakresie KONTROLI: 

  • Co – kontrola wewnętrzna – dyrektor szkoły, opis stwierdzonego stanu rzeczy, analiza przyczyn, wnioski.
  • Co – kontrola zewnętrzna – organ kontroli, opis stwierdzonego stanu rzeczywistego i zalecenia pokontrolne → analiza wyników i przyczyn, wnioski.
  • Jak – dyskusja nad wnioskami → rekomendacje7.

Działania kontrolne organu sprawującego nadzór pedagogiczny prowadzone są w szkole w celu oceny stanu przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej w szkole jako organizacji, w tym zgodności zatrudniania nauczycieli z wymaganymi kwalifikacjami. Jednak sam dyrektor kontroluje przestrzeganie przez poszczególnych nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły. Należy pamiętać, że kontrola w swojej istocie to nic innego jak porównanie stanu faktycznego ze stanem zakładanym lub wymaganym obowiązującym prawem. W nowym roku szkolnym kontroli powinny być poddane następujące zagadnienia: 

  • Posiadanie przez nauczycieli wymaganych kwalifikacji do prowadzenia przydzielonych im zajęć.
  • Realizacja podstawy programowej z uwzględnieniem warunków realizacji.
  • Prawidłowa konstrukcja programów wychowania przedszkolnego i nauczania zatwierdzonych do użytku w danej szkole.
  • Plany nauczania – dydaktyczne.
  • Ocenianie wewnątrzszkolne.
  • Zasady prowadzenia obserwacji pedagogicznej.
  • Zasady dokonywania oceny pracy nauczycieli według nowej formuły.
  • Prowadzenie dokumentacji szkolnej – zwłaszcza z zastosowaniem nowych druków szkolnych.
  • Prawidłowa realizacja obowiązku szkolnego i obowiązku nauki.
  • Praca z uczniami dysfunkcyjnymi.
  • Znajomość i przestrzeganie obowiązujących przepisów oświatowych.
  • Zasady organizowania i realizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
  • Nowe zasady awansu zawodowego.
  • Ochrona danych osobowych w szkole lub placówce po wprowadzeniu RODO. 

Wspomaganie

Podstawowe źródła informacji w obszarze WSPOMAGANIA: 

  • Organizacja doskonalenia zawodowego w szkole, w tym informacja na temat tego:
    • który z nauczycieli systematycznie się doskonali,
    • w jakim zakresie merytorycznym i metodycznym to robi,
    • w jakich formach uczestniczą poszczególni nauczyciele,
    • co z tego, czego się nauczyli wykorzystują sami w swojej praktyce zawodowej,
    • jakie są efekty (skutki) podejmowanych przez nauczycieli działań,
    • w jaki sposób nauczyciele dzielą się posiadaną wiedzą i doświadczeniem zdobytymi zwłaszcza podczas zewnętrznych form doskonalenia, dofinansowywanych (w różny sposób) przez szkołę,
    • jak doskonalenie nauczycieli wpływa na efektywność pracy szkoły jako całości,
    • jaka jest aktualna sytuacja w radzie pedagogicznej.
  • Plan doskonalenia nauczycieli
  • Wnioski wynikające z analizy wyników klasyfikacji rocznej, śródrocznej i końcowej oraz egzaminów zewnętrznych.
  • Wnioski wynikające z analizy realizacji podstawy programowej (w trzech płaszczyznach: ilościowej, treściowej i jakościowej), zwłaszcza w kontekście uzyskanych efektów.

Obserwacja

Istotne źródła informacji w przypadku OBSERWACJI: 

  • Kto – dyrektor + ewentualnie kadra kierownicza.
  • Co – informacja z realizacji: cele, zakres, tematyka, wyniki określające zaobserwowany stan.
  • Jak – analiza → wnioski.

A ponadto do źródeł informacji dyrektora zaliczyć należy:

  • Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2018/20198 określone przez MEN.
  • Sprawozdanie kuratora oświaty z nadzoru pedagogicznego.
  • Plan Nadzoru Pedagogicznego Kuratora Oświaty na rok szkolny 2018/2019.
  • Zmiany prawa oświatowego.
  • Wytyczne lokalnych władz samorządowych.
  • Zidentyfikowane oczekiwania rodziców uczniów oraz środowiska lokalnego.

Dyrektor na każdy rok szkolny opracowuje plan nadzoru pedagogicznego9. Typowa ramowa struktura planu nadzoru pedagogicznego opracowanego w oparciu o wskazania wynikające z aktualnego rozporządzenia MEN wygląda następująco:

  1. Główne zadania do wykonania wynikające z wniosków z podsumowania pracy w roku ubiegłym.
  2. Przedmiot ewaluacji wewnętrznej oraz termin jej przeprowadzenia.
  3. Tematyka i terminy przeprowadzania kontroli przestrzegania przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły.
  4. Zakres wspomagania nauczycieli szkoły w realizacji ich zadań.
  5. Zakres monitorowania pracy szkoły.
  6. Plan obserwacji pracy nauczycieli.

Jest to tylko struktura ramowa uzupełniona o wnioski z nadzoru sprawowanego w poprzednim roku, ale ten element nie jest konieczny, ponieważ stanowi on podstawowy składnik informacji dyrektora ze sprawowanego nadzoru w roku poprzednim. Informacja taka jest przecież przekazywana radzie pedagogicznej po zakończeniu zajęć szkolnych w ramach podsumowania pracy placówki w danym roku szkolnym. Dlatego nie ma obowiązku jej powtarzania, ale trzeba pamiętać, że jednak wnioski te muszą być uwzględnione w szczegółach planu nadzoru oraz w planie pracy szkoły na nowy rok szkolny. Istotne jest, aby wnioski były pogrupowane w odpowiedni sposób, np.:

  • zadowalające, czyli takie, które w określonej sytuacji są optymalne,
  • niezłe, ale wymagające jeszcze poprawy,
  • niezadowalające, czyli takie, które wymagają działań naprawczych.

Następnie w zależności od tego, ile jest uwag o negatywnym znaczeniu, należy dokonać hierarchizacji, zaczynając od tych, które są niezadowalające, a kończąc na niezłych, ale wymagających działań korekcyjno-naprawczych, chyba że w tych drugich znajdzie się zagadnienie o znaczeniu strategicznym – wówczas ma ono bezwzględny priorytet i to od niego należy rozpocząć układanie tzw. zadań głównych szkoły.

Przypisy