Organizacja szkół publicznych po reformie oświaty

Zapraszamy również do wzięcia udziału w II OGÓLNOPOLSKIM CERTYFIKOWANYM KONGRESIE WARSZTATOWYM DLA DYREKTORÓW ORAZ KADRY ZARZĄDZAJĄCEJ SZKÓŁ I PRZEDSZKOLI PUBLICZNYCH!

Część zagadnień określonych w dotychczasowych ramowych statutach szkół dla młodzieży została przeniesiona do ustawy z dnia14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe. Pozostałe zostaną określone w nowym rozporządzeniu, które ma wejść w życie z dniem 1 września 2017 r., ale jego regulacje mają być uwzględniane przy planowaniu i organizowaniu funkcjonowania szkół od nowego roku szkolnego już w bieżącym roku, w tym m.in. w odniesieniu do arkuszy organizacyjnych.

Nazwa szkoły

W § 1 projektu rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i przedszkoli planuje się, że nazwa szkoły ma zawierać następujące elementy: określenie „Szkoła Podstawowa”, „Liceum Ogólnokształcące”, „Technikum”, „Branżowa Szkoła I stopnia” (w przyszłości dodatkowo „Branżowa Szkoła II stopnia”), „Szkoła Specjalna Przysposabiająca do Pracy”, „Szkoła Policealna”; ustalony przez organ prowadzący numer porządkowy szkoły wyrażony cyfrą arabską, a w przypadku liceum ogólnokształcącego cyfrą rzymską, jeżeli w danej miejscowości jest więcej niż jedna szkoła; imię szkoły, jeżeli takie imię nadano; adres siedziby szkoły. Nazwa szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe może także zawierać wskazanie kierunku kształcenia zawodowego lub organu prowadzącego. Ponadto nazwa szkoły: specjalnej, integracyjnej, sportowej, mistrzostwa sportowego, szkoły ponadpodstawowej dwujęzycznej, szkoły podstawowej z oddziałami przedszkolnymi, szkoły ogólnodostępnej z oddziałami specjalnymi, integracyjnymi, dwujęzycznymi, sportowymi oraz mistrzostwa sportowego, zawiera użyte w odpowiednim rodzaju określenie wskazujące na rodzaj szkoły lub oddziałów. Nazwa szkoły podstawowej filialnej powinna zawierać określenie „Szkoła filialna” oraz nazwę szkoły podstawowej, której jest organizacyjnie podporządkowana. Szkoła wchodząca w skład zespołu szkół powinna zawierać w nazwie swoją nazwę oraz nazwę zespołu. Z kolei nazwa szkoły specjalnej wchodzącej w skład placówki oświatowej: SOSW, MOW lub MOS, oprócz nazwy szkoły zawiera także nazwę ośrodka.

Natomiast fakultatywne będzie wskazanie w nazwie szkoły specjalnej i szkoły ogólnodostępnej z oddziałami specjalnymi określenia rodzaju niepełnosprawności uczniów. Dopuszcza się także określenie w nazwie szkoły języka mniejszości narodowej, mniejszości etnicznej lub języka regionalnego, jeżeli są w niej prowadzone zajęcia edukacyjne w tym języku – obowiązkowe, dodatkowe lub jednocześnie także w języku polskim. Nowe regulacje mają szczegółowo określić tryb nadawania imienia publicznej szkole (§ 2). Pierwszy etap obejmuje wniosek rady szkoły, a w przypadku braku rady szkoły – wspólny wniosek rady pedagogicznej, rady rodziców i samorządu uczniowskiego. W szkołach, w których nie tworzy się rad rodziców, wspólny wniosek złoży rada pedagogiczna i samorząd uczniowski, a gdy nie tworzy się samorządu uczniowskiego, złożenie wspólnego wniosku należy do rady pedagogicznej i rady rodziców. Z kolei w tych szkołach, w których nie tworzy się ani rady rodziców, ani samorządu uczniowskiego, wniosek złoży rada pedagogiczna. Wniosek powinien zawierać uzasadnienie wyboru imienia, w tym kandydata na patrona szkoły, oraz określać plan działań szkoły związanych z nadaniem imienia szkole i przewidywany termin uroczystości. Wyjątkowo, w uzasadnionych przypadkach, które należałoby zaprezentować we wniosku, odrębne imię może być nadane szkole podstawowej filialnej.

Drugi etap − to zajęcie stanowiska w sprawie nadania szkole imienia przez organ prowadzący, w terminie 30 dni od złożenia wniosku. Ten sam dwuetapowy tryb będzie dotyczył zmiany lub uchylenia nadania imienia szkole.

W przepisach przejściowych § 21 projektu rozporządzenia MEN zakłada, że w związku z reformą oświaty szkoły nowych typów zachowają imiona nadane szkołom, z których zostaną przekształcone – chodzi o szkoły podstawowe, licea, technika, branżowe szkoły I stopnia powstałe z zasadniczych szkół zawodowych. Gimnazjum przekształcone w szkołę nowego typu będzie funkcjonowało z imieniem nadanym gimnazjum, inaczej niż szkoły, do których zostaną włączone gimnazja – te szkoły zachowają swoje imiona. W przypadku reformowanych zespołów szkół − szkole podstawowej, liceum ogólnokształcącemu, technikum i branżowej szkole I stopnia imię wskaże organ prowadzący spośród imienia zespołu szkół lub imion szkół wchodzących w skład tego zespołu.

Bez większych zmian w porównaniu do dotychczasowych regulacji ramowych statutów pozostaną zagadnienia dotyczące stosowania nazwy szkoły na tablicach, pieczęciach urzędowych, sztandarach, na świadectwie i legitymacji szkolnej. Szkoła jest zobowiązana do używania pieczęci urzędowej zgodnie z przepisami w sprawie tablic i pieczęci urzędowych. Szkoła podstawowa filialna używa pieczęci urzędowej szkoły podstawowej, której jest organizacyjnie podporządkowana. Tablica urzędowa szkoły wchodzącej w skład zespołu szkół, oprócz nazwy tej szkoły, zawiera dodatkowo nazwę zespołu, a w przypadku szkoły specjalnej wchodzącej w skład SOSW, MOW lub MOS − nazwę szkoły oraz nazwę ośrodka. W nazwie szkoły specjalnej umieszczonej na tablicy urzędowej, na sztandarze, na świadectwie oraz na pieczęciach, którymi opatruje się świadectwo i legitymację szkolną, pomija się określenie „specjalna” oraz określenie rodzaju niepełnosprawności uczniów. Ponadto szkoła, w której zajęcia edukacyjne są prowadzone w języku mniejszości narodowej, języku mniejszości etnicznej lub języku regionalnym, oprócz nazwy w języku polskim może używać nazwy w języku danej mniejszości narodowej, mniejszości etnicznej lub języku regionalnym. Zasadą pozostanie używanie nazwy szkoły w pełnym brzmieniu, a wyjątkiem − używanie skrótu nazwy na pieczątkach (§  3 projektu rozporządzenia)

Zespoły nauczycieli

Tak jak dotychczas dyrektor szkoły będzie mógł tworzyć zespoły nauczycieli. Według nowych regulacji (§ 4) decyzja w tym zakresie może być uzależniona od potrzeb szkoły wynikających z jej zadań statutowych, potrzeb programowych lub innych uwarunkowań, w jakich funkcjonuje szkoła. Zespół może zostać powołany na czas określony ustalony przez dyrektora lub nieokreślony. Zespół nauczycieli złoży do dyrektora wniosek w sprawie powołania przewodniczącego. Funkcję tę powierzy dyrektor. Przewodniczący zespołu zyska kompetencję do powoływania do realizacji określonego zadania lub zadań zespołu innych nauczycieli, specjalistów i pracowników szkoły lub nawet osoby niebędące pracownikami tej szkoły. Zespół będzie zobowiązany do dochowania pewnych formalności związanych z organizacją jego pracy. Na dany rok szkolny będzie opracowywał plan pracy i zadania do realizacji, a na ostatnim w danym roku szkolnym zebraniu rady pedagogicznej będzie podsumowywana jego roczna praca.

Liczba uczniów na zajęciach

Bez zmian pozostanie liczba 25 uczniów w oddziale klas I–III szkoły podstawowej oraz na zajęciach świetlicowych w szkole podstawowej ogólnodostępnej pod opieką jednego nauczyciela. Uzupełnieniu ulegnie liczba uczniów w związku z przyjmowaniem do szkoły obwodowej uczniów w trakcie roku szkolnego z urzędu. Przyjęcie w takim trybie do klas od I do III większej liczby niż łącznie 25 powinno skutkować podzieleniem oddziału przez dyrektora po poinformowaniu rady oddziałowej. Bez dzielenia będą funkcjonowały klasy z liczbą nieprzekraczającą 27 uczniów na wniosek rady oddziałowej oraz po uzyskaniu zgody organu prowadzącego. Przyjęcie 26 lub 27 ucznia nakłada na dyrektora publicznej szkoły obowiązek zatrudnienia asystenta nauczyciela. Tak liczna klasa może funkcjonować do ukończenia pierwszego etapu edukacyjnego (§ 5).

Odnośnie liczby uczniów w oddziale szkoły integracyjnej i w oddziale integracyjnym w szkole ogólnodostępnej MEN proponuje określenie jedynie maksymalnej (bez wyznaczania minimalnej) liczby − 20, w tym nie więcej niż 5 uczniów niepełnosprawnych. Z uwagi na problemy zdrowotne uczniów mają być określone limity uczniów w klasach szkoły specjalnej i oddziale specjalnym w szkole ogólnodostępnej: dla uczniów z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera – nie więcej niż 4 osoby w oddziale; dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, z których jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym – nie więcej niż 4; dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, z wyłączeniem uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym – nie więcej niż 6; dla uczniów niesłyszących i słabosłyszących – nie więcej niż 8; dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym – nie więcej niż 8; dla uczniów niewidomych i słabowidzących – nie więcej niż 10; dla uczniów z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją – nie więcej niż 12; dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim – nie więcej niż 16; w oddziale zorganizowanym łącznie dla uczniów z autyzmem (w tym zespołem Aspergera) i innymi niepełnosprawnościami oprócz sprzężonych – nie więcej niż 5. Ponadto liczba uczniów w szkole specjalnej wyniesie nie więcej niż 
16 osób w klasie dla uczniów niedostosowanych społecznie oraz w oddziale dla uczniów zagrożonych niedostosowaniem społecznym (§ 6). Oddziały szkoły integracyjnej, specjalnej oraz oddziały integracyjne i specjalne w szkole ogólnodostępnej utworzone przed dniem wejścia w życie niniejszego omawianego rozporządzenia mogą zachować liczbę uczniów w tych oddziałach do czasu zakończenia przez tych uczniów kształcenia na danym etapie edukacyjnym (§ 22). W przypadku szkół specjalnych, integracyjnych oraz oddziałów specjalnych i integracyjnych zorganizowanych w szkołach ogólnodostępnych liczba uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym na zajęciach świetlicowych, pozostających pod opieką jednego nauczyciela, nie będzie mogła przekroczyć 5 osób (§ 21 ust. 2).

Organizacja zajęć edukacyjnych

Nowe regulacje § 13 projektowanego rozporządzenia mają określić formę organizacji obowiązkowych zajęć organizowanych dla uczniów w oddziałach, w grupie oddziałowej, grupie międzyoddziałowej, grupie międzyklasowej lub grupie międzyszkolnej zgodnie z ramowymi planami nauczania. Doprecyzowaniu ulegną warunki prowadzenia zajęć w klasach łączonych szkoły podstawowej. W I klasie można łączyć zajęcia edukacji muzycznej, edukacji plastycznej i wychowania fizycznego, a pozostałe obowiązkowe zajęcia mają być prowadzone bez łączenia tej klasy z wyższymi klasami. W klasie VIII można łączyć klasy na zajęciach z muzyki, plastyki, techniki i wychowania fizycznego, a pozostałe obowiązkowe zajęcia muszą się odbywać bez łączenia z niższymi klasami. W oddziałach II–VII co najmniej połowę wymiaru godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych prowadzi się w klasach rozłącznych, z wyjątkiem ww. zajęć, dla których jest dozwolone łączenie klas. Oznacza to, że zajęcia z muzyki, plastyki, techniki i wychowania fizycznego będzie można w całości prowadzić w klasach łączonych. 

W związku z wygaszaniem działalności gimnazjów możliwość tworzenia oddziałów przysposabiających do pracy zostanie przeniesiona do szkoły podstawowej dla uczniów, którzy ukończyli 15. rok życia i nie rokują ukończenia szkoły podstawowej w normalnym trybie oraz otrzymali promocję do klasy VII szkoły podstawowej albo nie otrzymali promocji do klasy VIII szkoły podstawowej. Tryb przyjmowania do takiej klasy oraz jej funkcjonowanie ma określić § 16 rozporządzenia.

Odrębne regulacje (§§ 14 i 15) będą dotyczyły szkół prowadzących kształcenie zawodowe. Będą one mogły w uzasadnionych przypadkach prowadzić poszczególne zajęcia edukacyjne w ramach kształcenia zawodowego na terenie innych jednostek organizacyjnych, np. szkół wyższych, centrów kształcenia ustawicznego, centrów kształcenia praktycznego, ośrodków dokształcania i doskonalenia zawodowego, u pracodawców, w indywidualnych gospodarstwach rolnych, oraz przez pracowników tych jednostek, na podstawie umowy zawartej pomiędzy szkołą a daną jednostką. Szkoły będą mogły zorganizować dodatkowe zajęcia w formach pozaszkolnych dla uczniów, w tym dla młodocianych pracowników − w przypadku branżowej szkoły I stopnia, zwiększające szansę ich zatrudnienia, w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę oraz we współpracy z urzędami pracy, pracodawcami, placówkami kształcenia ustawicznego, placówkami kształcenia praktycznego oraz ośrodkami dokształcania i doskonalenia zawodowego. Szkoły branżowe I stopnia będą mogły prowadzić dokształcanie teoretyczne młodocianych pracowników w zakresie kształcenia ogólnego oraz zawodowego oraz zajęcia uzupełniające dla młodocianych pracowników w zakresie praktycznej nauki zawodu, przygotowujące do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie, organizowane na wniosek pracodawców.

W § 10 projektu rozporządzenia został powtórzony obecnie obowiązujący zapis dotyczący czasu trwania godziny lekcyjnej przez 45 minut. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się prowadzenie zajęć edukacyjnych w czasie nie krótszym niż 30 i nie dłuższym niż 60 minut, zachowując ogólny tygodniowy czas trwania zajęć edukacyjnych ustalony w tygodniowym rozkładzie zajęć. Tak jak obecnie, czas trwania poszczególnych zajęć edukacyjnych w klasach I–III szkoły podstawowej ustala nauczyciel prowadzący te zajęcia, zachowując ogólny tygodniowy czas trwania zajęć. Godzina zajęć rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych zostanie ustalona jako trwająca 60 minut. W uzasadnionych przypadkach będzie dopuszczalne prowadzenie zajęć rewalidacyjnych w czasie krótszym niż 60 minut, z zachowaniem ustalonego dla ucznia łącznego czasu tych zajęć w okresie tygodniowym.

Arkusz organizacji szkoły

Pewne zmiany dotyczą treści, opiniowania oraz terminów związanych z opracowywaniem i zatwierdzaniem arkusza organizacyjnego szkoły.

Dodatkowe treści, wymienione w § 17 ust. 3 projektu rozporządzenia, musi zawierać arkusz organizacji szkoły podstawowej, w której zorganizowano oddział przedszkolny.

Projekt arkusza nadal będzie opracowywał dyrektor, jednak z uwagi na obowiązujące terminy opiniowania dokument w kolejnych latach musi być gotowy wcześniej niż obecnie – przed końcem marca. Zakładowe (międzyzakładowe) organizacje związkowe będą miały 10 dni na zajęcie stanowiska, nie później niż do dnia 8 kwietnia. Opinię co do treści arkusza na kolejny rok szkolny wyrazi także rada pedagogiczna, w formie uchwały. Po zasięgnięciu opinii (a przynajmniej umożliwieniu zajęcia stanowiska) dyrektor będzie przekazywał arkusz organowi prowadzącemu (najpóźniej do 10 kwietnia), który z kolei będzie musiał uzyskać opinię kuratora oświaty. Opinia organu sprawującego nadzór pedagogiczny będzie wydawana w terminie 10 dni od dnia otrzymania arkusza organizacji, nie później niż do dnia 2 maja danego roku. Następnie do dnia 25 maja danego roku organ prowadzący powinien zatwierdzić arkusz.

Krótsze (bo 7-dniowe) terminy opiniowania i zatwierdzania będą dotyczyły aneksu do arkusza organizacyjnego, sporządzanego do dnia 30 września. Również w terminie 7 dni od dnia otrzymania projektu zmian organ prowadzący będzie zatwierdzał późniejsze aneksy obowiązujące w trakcie roku szkolnego.

W projekcie rozporządzenia (w § 23) planowane jest wprowadzenie przepisów przejściowych odnośnie terminów dotyczących arkusza organizacyjnego na rok szkolny 2017/2018. Dyrektor będzie mógł wyjątkowo opracować arkusz w kwietniu, przekazać go do zaopiniowania radzie pedagogicznej i związkom zawodowym najpóźniej do 9 kwietnia 2017 r. (dla organizacji związkowych zachowano termin 10 dni na zajęcie stanowiska od dnia otrzymania arkusza organizacji, nie później niż do dnia 19 kwietnia 2017 r.), a następnie przekazać go organowi prowadzącemu szkołę w terminie do dnia 21 kwietnia 2017 r. Kurator oświaty będzie miał 10 dni na zaopiniowanie arkusza na wniosek organu prowadzącego, nie później niż do dnia 8 maja 2017 r. Arkusz na rok szkolny 2017/2018 powinien zostać zatwierdzony do dnia 29 maja 2017 r.

Dotychczasowa organizacja szkół

Jak wynika z § 24 projektu rozporządzenia, do czasu zakończenia kształcenia w dotychczasowym gimnazjum i klasach dotychczasowego gimnazjum prowadzonych w szkołach podstawowych, liceach ogólnokształcących, technikach i branżowych szkołach I stopnia, w dotychczasowym trzyletnim liceum ogólnokształcącym i klasach dotychczasowego trzyletniego liceum ogólnokształcącego prowadzonych w czteroletnich liceach ogólnokształcących, w dotychczasowym czteroletnim technikum i klasach dotychczasowego czteroletniego technikum prowadzonych w pięcioletnich technikach oraz w dotychczasowej zasadniczej szkole zawodowej i klasach dotychczasowej zasadniczej szkoły zawodowej prowadzonych w branżowych szkołach I stopnia będą stosowane przepisy aktualnie obowiązującego rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 r. Nr 61, poz. 624 z późn. zm.).