Nowe kierunki polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2020/2021 i ich konsekwencje

W zasadzie pismo tego rodzaju nie ma charakteru obowiązującego aktu prawnego w dosłownym rozumieniu, jednak zawiera istotne wytyczne stanowiące podstawę do planowania dydaktycznego, opracowania planów nadzoru pedagogicznego, planów pracy oraz innych działań nauczycieli, a zwłaszcza dyrektorów szkół i placówek w ramach sprawowanej funkcji kierowniczej. W roku szkolnym 2020/2021 priorytetem w polskiej edukacji będzie pięć podstawowych zagadnień: 

1. Wdrażanie nowej podstawy programowej w szkołach ponadpodstawowych, ze szczególnym uwzględnieniem edukacji przyrodniczej i matematycznej. Rozwijanie samodzielności, innowacyjności i kreatywności uczniów. 
    
2. Wdrażanie zmian w kształceniu zawodowym, ze szczególnym uwzględnieniem kształcenia osób dorosłych.
    
3. Zapewnienie wysokiej jakości kształcenia oraz wsparcia psychologiczno-pedagogicznego wszystkim uczniom, z uwzględnieniem zróżnicowania ich potrzeb rozwojowych i edukacyjnych.
    
4. Wykorzystanie w procesach edukacyjnych narzędzi i zasobów cyfrowych oraz metod kształcenia na odległość. Bezpieczne i efektywne korzystanie z technologii cyfrowych.
    
5. Działania wychowawcze szkoły. Wychowanie do wartości, kształtowanie postaw i respektowanie norm społecznych.

Jednocześnie zostały też wyznaczone główne kierunki realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego. Kierunki te stanowią istotny wyznacznik do planowania przez dyrektorów działań tego typu w szkołach i placówkach oświatowych. Główne obszary działań w zakresie kontroli będą wyznaczane w zależności od rodzaju placówki oświatowej.

• W szkołach podstawowych i ponadpodstawowych: „Zgodność z przepisami prawa funkcjonowania monitoringu wizyjnego w szkołach”.
• W szkołach ogólnodostępnych i integracyjnych: „Zgodność z przepisami prawa organizowania zajęć w grupie do pięciu uczniów lub w formie indywidualnej oraz udzielania uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej w formie zindywidualizowanej ścieżki kształcenia”.
• W publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych: „Zgodność z przepisami prawa wydawania orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego w zakresie dotyczącym organizacji zajęć w grupie do pięciu uczniów lub w formie indywidualnej oraz opinii w sprawie objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną w formie zindywidualizowanej ścieżki kształcenia”.
• W szkołach ponadpodstawowych: „Zgodność z przepisami prawa funkcjonowania oddziałów międzynarodowych”.
• W niepublicznych szkołach policealnych prowadzących kształcenie w zawodach z branży opieki zdrowotnej: „Zgodność z przepisami prawa organizacji kształcenia zawodowego w branży opieki zdrowotnej”.
• W szkołach i placówkach prowadzących kształcenie na kwalifikacyjnych kursach zawodowych i kursach umiejętności zawodowych: „Zgodność z przepisami prawa kształcenia na kwalifikacyjnych kursach zawodowych i kursach umiejętności zawodowych”.

Kolejną formą sprawowania nadzoru pedagogicznego (zgodnie z odpowiednim rozporządzeniem MEN2) jest ewaluacja. W nowym roku szkolnym 2020/2021 ministerialnym priorytetem ewaluacji problemowej będą niżej wymienione wymagania3.

• W przedszkolach, innych formach wychowania przedszkolnego oraz oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych – w zakresie wymagań:
• „Przedszkole współpracuje ze środowiskiem lokalnym na rzecz wzajemnego rozwoju”,
• „Zarządzanie przedszkolem służy jego rozwojowi”.
• W szkołach podstawowych i ponadpodstawowych – w zakresie wymagań:
• „Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się”,
• „Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej”.
• W poradniach psychologiczno-pedagogicznych – w zakresie wymagań:
• „Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający rozwojowi osób, instytucji i organizacji korzystających z oferty placówki”,
• „Placówka w planowaniu pracy uwzględnia wnioski z analizy badań zewnętrznych i wewnętrznych”.
• W specjalnych ośrodkach wychowawczych oraz placówkach zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania – w zakresie wymagań:
• „Kształtowane są postawy i respektowane normy społeczne”,
• „Zarządzanie placówką służy jej rozwojowi”.
• W szkołach specjalnych przysposabiających do pracy, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych i ośrodkach rewalidacyjno-wychowawczych – w zakresie wymagań:
• „Kształtowane są postawy i respektowane normy społeczne”,
• „Zarządzanie placówką służy jej rozwojowi”.

Ponadto, zgodnie z obowiązującymi zasadami prawnymi, każde kuratorium oświaty przeprowadza ewaluacje problemowe w zakresie wybranym przez właściwego kuratora oświaty. Wybór ten powinien wynikać z wniosków wyprowadzonych na podstawie wyników sprawowanego nadzoru pedagogicznego w minionym roku szkolnym i może być zupełnie różny w poszczególnych województwach (rejonach kraju). Proporcje procentowe między ministerialnymi a typowo kuratoryjnymi (lokalnymi) zagadnieniami ewaluacjami zostały utrzymane w sposób podobny jak w ubiegłych latach – problemowe ewaluacje ministerialne będą stanowiły 60%, a tzw. problemowe ewaluacje w obszarach wyznaczonych przez poszczególnych kuratorów oświaty będą stanowiły 40% wszystkich ewaluacji w roku szkolnym. 
Pozostała jeszcze jedna forma sprawowania nadzoru pedagogicznego w szkołach i placówkach oświatowych, a jest nią monitorowanie. Do prowadzenia monitorowania pracy szkoły są zobowiązani również dyrektorzy szkół i placówek oświatowych. W tym zakresie Ministerstwo Edukacji wyznaczyło jako priorytet następujące obszary:

• We wszystkich typach szkół:
• „Uwzględnianie zróżnicowanych potrzeb edukacyjnych uczniów w procesie kształcenia”,
• „Kształcenie u uczniów kompetencji kluczowych”. 
• W młodzieżowych ośrodkach wychowawczych: 
• „Zapewnienie wychowankom bezpieczeństwa i odpowiednich warunków pobytu w placówce”.
• W przedszkolach:
• „Wykorzystywanie technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz realizacja zapisów podstawy programowej w zakresie rozwijania kompetencji cyfrowych w przedszkolach”.
• W branżowej szkole II stopnia:
• „Organizacja kształcenia w branżowej szkole II stopnia”.

Komentarz do kierunków polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2020/2021

Dokładniejsze zapoznanie się z wyznaczonymi przez MEN kierunkami polityki oświatowej państwa pozwala stwierdzić, że takich kierunków należało się spodziewać. Widoczna jest konsekwencja i logika wyznaczanych działań w realizacji założeń wdrażanej reformy systemu edukacji. W jaki sposób zatem nowe zapisy MEN będą determinowały pracę szkół i placówek?

1. Priorytet
Wdrażanie nowej podstawy programowej w szkołach ponadpodstawowych ze szczególnym uwzględnieniem edukacji przyrodniczej i matematycznej. 
W pierwszej kolejności należy przyjrzeć się znajomoś...