Kary porządkowe w szkole – uprawnienia pracodawcy i prawa pracownika

Szkoła publiczna jest specyficznym zakładem pracy, w którym zatrudnione są dwie kategorie pracowników: nauczyciele oraz pracownicy administracji i obsługi. Zarówno nauczyciele, jak i pozostali pracownicy szkoły podlegają powszechnej odpowiedzialności porządkowej na zasadach określonych w art. 108–113 Kodeksu pracy¹. Ponadto nauczyciele, z racji wykonywanego zawodu, podlegają również reżimowi odpowiedzialności dyscyplinarnej określonej w ustawie Karta Nauczyciela².

 

Zasady odpowiedzialności porządkowej

Jak wspomniano wyżej, odpowiedzialność porządkowa pracowników jest odpowiedzialnością o charakterze powszechnym, a podlegają jej wszyscy pracownicy zatrudnieni w oparciu o umowę o pracę. Nie ma tu znaczenia okres zatrudnienia (umowa na czas określony i nieokreślony) rodzaj umowy („zwykła” umowa o pracę, umowa na zastępstwo, umowa na okres próbny).

Zasady odpowiedzialności porządkowej pracowników określone są w art. 108–113 Kodeksu pracy.
Jak stanowi art. 108 Kodeksu pracy, pracownicy podlegają odpowiedzialności porządkowej za uchybienia przeciwko porządkowi pracy. Za naruszenie obowiązków związanych z porządkiem pracy uznaje się:

• nieprzestrzeganie ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy,
• nieprzestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych,
• nieprzestrzeganie przyjętego w zakładzie pracy sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy,
• opuszczanie pracy bez usprawiedliwienia,
• stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwym lub spożywanie alkoholu w czasie pracy.

Samo popełnienie przez pracownika wskazanego wyżej czynu nie rodzi odpowiedzialności porządkowej z urzędu. Pracodawca musi bowiem udowodnić, że pracownik swoim zachowaniem naruszył przepisy porządkowe, a ponadto jego zachowanie było zawinione.

Są to dwie podstawowe przesłanki odpowiedzialności porządkowej pracownika, które muszą być spełnione jednocześnie. Oczywiście, kwestia stwierdzenia zawinionego działania pracownika ma charakter ocenny. Dyrektor szkoły jako pracodawca musi samodzielnie dokonać interpretacji zachowania pracownika i ewentualnie przypisać mu odpowiedzialność.

Co ważne, nawet w sytuacji gdy p...