Imiona szkół w okresie reformy edukacji

Przepisy regulujące zagadnienie nazw szkół

Od dnia 1 września 2017 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 marca 2017 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz. U. z 2017 r., poz. 649), które zostało wydane na podstawie delegacji ustawowej z art. 111 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r., poz. 59), zamieszczonego w rozdziale 5 PO zatytułowanym „Organizacja kształcenia, wychowania i opieki w szkołach i placówkach publicznych”. Jednocześnie żaden z przepisów rozdziału 8 PO – „Szkoły i placówki niepubliczne” ani inne regulacje ustawy nie odsyłają do stosowania powołanego rozporządzenia w niepublicznych jednostkach oświatowych. W związku z tym, przepisy wykonawcze obowiązują tylko w szkołach publicznych, prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz na podstawie wydanych przez nie zezwoleń osobom prawnym, niebędącym jest i osobom fizycznym. Natomiast w niepublicznych jednostkach oświatowych rozporządzenie nie obowiązuje i może być stosowane na zasadzie dobrowolności, czyli przy nadawaniu nazwy szkole niepublicznej, organy prowadzące mogą wzorować się na zasadach obowiązujących w szkołach publicznych.

Zgodnie z odesłaniem zawartym w art. 307 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r., poz. 60), czynności podejmowane na rok szkolny 2017/2018 i następne lata szkolne dotyczące organizowania i prowadzenia kształcenia, wychowania oraz opieki w jednostkach organizacyjnych systemu oświaty są podejmowane zgodnie z nowymi regulacjami – ustawy PO oraz wydanych na jej podstawie przepisów wykonawczych. W związku z tym zadania związane z nadaniem lub zmianą imienia szkoły publicznej, obowiązujące od dnia wejścia w życie reformy oświaty, mogły zostać dokonane także przed dniem 1 września 2017 r. w oparciu o nowe rozporządzenie.

Imię szkoły publicznej stanowi obligatoryjny element jej nazwy, o ile szkole zostało nadane imię (§ 1
ust. 1 pkt 3 rozporządzenia). Nie każda publiczna szkoła musi działać pod patronatem. Jeśli natomiast uzyska patronat, powinna się nim posługiwać w nazwie, a w konsekwencji również na tablicach, pieczęciach urzędowych i w dokumentacji.

Natomiast niepubliczna szkoła ma nazwę nadaną przez organ prowadzący i wymienioną w statucie szkoły. Jeśli organ prowadzący zdecydował o zamieszczeniu imienia szkoły w nazwie, obowiązkowe jest posługiwanie się nazwą szkoły wraz z patronatem (art. 172 ust. 2 pkt 1 PO).

Zachowanie imion szkół w związku z reformą oświaty

Większość publicznych szkół w okresie wdrażania nowego ustroju szkolnego zachowa dotychczasowe imię, bez konieczności podejmowania żadnych czynności przez organ prowadzący.

W szczególności zmianom nie ulegną nazwy – w tym nadane imiona – gimnazjów, które pozostaną samodzielnymi stopniowo wygaszanymi szkołami oraz nie zostaną włączone do innej szkoły lub przekształcone w szkołę innego typu (art. 127 ust. 3 PWuPO).

Przypadki zachowania imion publicznych szkół innego typu oraz zespołów szkół wymieniają przepisy § 21 ust. 1–6 i 8 rozporządzenia.

1. Ośmioletnia szkoła podstawowa powstała z istniejącej szkoły podstawowej, będzie nosiła imię sześcioletniej szkoły podstawowej odpowiednio dla młodzieży lub dorosłych, w przypadku gdy:
   - szkoła sześcioletnia została przekształcona w ośmioletnią szkołę podstawową (art. 117 ust. 1 PWuPO),
   - szkoła podstawowa obejmowała strukturą organizacyjną część klas sześcioletniej szkoły podstawowej i została przekształcona w ośmioletnią szkołę podstawową, obejmującą strukturą organizacyjną te same klasy szkoły podstawowej (art. 117 ust. 2 PWuPO),
   - szkoła podstawowa dla dorosłych z klasą VI została przekształcona w szkołę podstawową dla dorosłych z klasami VII i VIII (art. 176 ust. 1 PWuPO).

   Jeśli organ prowadzący zdecydował o zamieszczeniu imienia szkoły w nazwie, obowiązkowe jest posługiwanie się nazwą szkoły wraz z patronatem (art. 172 ust. 2 pkt 1 PO).

2. Szkoła filialna podporządkowana organizacyjnie ośmioletniej szkole podstawowej, która przed reformą oświaty była podporządkowana szkole sześcioletniej (art. 117 ust. 3 PWuPO) będzie nosiła imię dotychczasowej szkoły filialnej organizacyjnie podporządkowanej szkole sześcioletniej

3. Czteroletnie liceum ogólnokształcące, które z dniem 1 września 2019 r. powstanie z trzyletniego liceum ogólnokształcącego, będzie nosiło imię dotychczasowego liceum, w przypadku gdy:
   - ww. przekształceniu ulegnie liceum dla młodzieży (art. 146 ust. 1 PWuPO),
   - ww. przekształceniu ulegnie liceum dla dorosłych (art. 184 ust. 1 PWuPO).

4. Pięcioletnie technikum, które z dniem 1 września 2019 r. powstanie z technikum czteroletniego (art. 152 ust. 1 PWuPO), będzie nosiło imię dotychczasowego technikum.

5. Branżowa szkoła I stopnia, powstała z istniejącej zasadniczej szkoły zawodowej (art. 162 ust. 1 PWuPO), będzie nosiła imię dotychczasowej zasadniczej szkoły zawodowej
6. Szkoły powstałe z przekształcenia dotychczasowego gimnazjum w szkołę innego typu będą nosiły imię gimnazjum, w przypadku gdy na skutek reformy oświaty:

   • gimnazjum zostanie przekształcone w ośmioletnią szkołę podstawową (art. 129 ust. 1 pkt 1 PWuPO),

   • gimnazjum zostanie przekształcone w dotychczasowe trzyletnie liceum ogólnokształcące (art. 129 ust. 3 pkt 1 PWuPO),

   • gimnazjum zostanie przekształcone w czteroletnie liceum ogólnokształcące (art. 129 ust. 3 pkt 5 PWuPO),

   • gimnazjum zostanie przekształcone w dotychczasowe czteroletnie technikum (art. 129 ust. 3 pkt 2 PWuPO),

   • gimnazjum zostanie przekształcone w pięcioletnie technikum (art. 129 ust. 3 pkt 6 PWuPO),

   • gimnazjum zostanie przekształcone w branżową szkołę I stopnia (art. 129 ust. 3 pkt 9 PWuPO),

   • gimnazjum dla dorosłych zostanie przekształcone w szkołę podstawową dla dorosłych (art. 182 ust. 1 pkt 1 PWuPO),

   • gimnazjum dla dorosłych zostanie przekształcone w liceum ogólnokształcące dla dorosłych (art. 182 ust. 1 pkt 3 PWuPO),

   • gimnazjum specjalne zostanie przekształcone w ośmioletnią szkołę podstawową specjalną obejmującą strukturą organizacyjną część klas tej szkoły (art. 200 ust. 1 PWuPO),

   • gimnazjum dwujęzyczne lub ogólnodostępne z oddziałami dwujęzycznymi zostanie przekształcone w:
     – ośmioletnią szkołę podstawową albo ośmioletnią szkołę podstawową z oddziałami dwujęzycznymi (art. 201 ust. 1 pkt 1 PWuPO),
     – liceum ogólnokształcące, liceum ogólnokształcące dwujęzyczne lub liceum ogólnokształcące z oddziałami dwujęzycznymi (art. 201 ust. 1 pkt 3 PWuPO),
     – technikum, technikum dwujęzyczne lub technikum z oddziałami dwujęzycznymi (art. 201 ust. 1 pkt 5 PWuPO),

   • gimnazjum ogólnodostępne z oddziałami międzynarodowymi zostanie przekształcone w:
     – ośmioletnią szkołę podstawową albo ośmioletnią szkołę podstawową z oddziałami międzynarodowymi (art. 201 ust. 2 pkt 1 PWuPO),
     – liceum ogólnokształcące albo liceum ogólnokształcące z oddziałami międzynarodowymi (art. 201 ust. 2 pkt 3 PWuPO),
     – technikum albo technikum z oddziałami międzynarodowymi (art. 201 ust. 2 pkt 5 PWuPO)
     – branżową szkołę I stopnia albo branżową szkołę I stopnia z oddziałami międzynarodowymi (art. 201 ust. 2 pkt 7 PWuPO),

   • gimnazjum sportowe, mistrzostwa sportowego lub ogólnodostępne z oddziałami sportowymi zostanie przekształcone w:
     – ośmioletnią szkołę podstawową, ośmioletnią szkołę podstawową sportową, ośmioletnią szkołę podstawową mistrzostwa sportowego albo ośmioletnią szkołę podstawową ogólnodostępną z oddziałami sportowymi albo oddziałami mistrzostwa sportowego (art. 201 ust. 3 pkt 1 PWuPO),
     – liceum ogólnokształcące, liceum ogólnokształcące sportowe, liceum ogólnokształcące mistrzostwa sportowego albo liceum ogólnokształcące z oddziałami sportowymi albo z oddziałami mistrzostwa sportowego (art. 201 ust. 3 pkt 3 PWuPO),
     – technikum, technikum sportowe, technikum mistrzostwa sportowego albo technikum z oddziałami sportowymi albo z oddziałami mistrzostwa sportowego (art. 201 ust. 3 pkt 5 PWuPO),
     – branżową szkołę I stopnia, branżową szkołę I stopnia sportową, branżową szkołę I stopnia mistrzostwa sportowego albo branżową szkołę I stopnia z oddziałami sportowymi albo z oddziałami mistrzostwa sportowego (art. 201 ust. 3 pkt 7 PWuPO).

7. Szkoła, do której włączono dotychczasowe gimnazjum będzie nosiła swoje imię, w przypadkach: gdy:

   • gimnazjum zostanie włączone do ośmioletniej szkoły podstawowej (art. 129 ust. 1 pkt 2 PWuPO),

   • gimnazjum zostanie włączone do dotychczasowego trzyletniego liceum ogólnokształcącego (art. 129 ust. 3 pkt 3 PWuPO),

   • gimnazjum zostanie włączone do czteroletniego liceum ogólnokształcącego (art. 129 ust. 3 pkt 7 PWuPO),

   • gimnazjum zostanie włączone do dotychczasowego czteroletniego technikum (art. 129 ust. 3 pkt 4 PWuPO),

   • gimnazjum zostanie włączone do pięcioletniego technikum (art. 129 ust. 3 pkt 8 PWuPO),

   • gimnazjum zostanie włączone do branżowej szkoły I stopnia (art. 129 ust. 3 pkt 10 PWuPO),

   • gimnazjum dla dorosłych zostanie włączone do szkoły podstawowej dla dorosłych (art. 182 ust. 1 pkt 2 PWuPO),

   • gimnazjum dla dorosłych zostanie włączone do liceum ogólnokształcącego dla dorosłych (art. 182 ust. 1 pkt 4 PWuPO),

   • gimnazjum dwujęzyczne lub gimnazjum z oddziałami dwujęzycznymi zostanie włączone do:
     – ośmioletniej szkoły podstawowej lub ośmioletniej szkoły podstawowej z oddziałami dwujęzycznymi (art. 201 ust. 1 pkt 2 PWuPO),
     – liceum ogólnokształcącego, liceum ogólnokształcącego dwujęzycznego lub liceum ogólnokształcącego z oddziałami dwujęzycznymi (art. 201 ust. 1 pkt 4 PWuPO),
     – technikum, technikum dwujęzycznego lub technikum z oddziałami dwujęzycznymi (art. 201 ust. 1 pkt 6 PWuPO), 

   • gimnazjum ogólnodostępne z oddziałami międzynarodowymi zostanie włączone do:
     – ośmioletniej szkoły podstawowej albo ośmioletniej szkoły podstawowej z oddziałami międzynarodowymi (art. 201 ust. 2 pkt 2 PWuPO), 
     – liceum ogólnokształcącego albo liceum ogólnokształcącego z oddziałami międzynarodowymi (art. 201 ust. 2 pkt 4 PWuPO), 
     – technikum albo technikum z oddziałami międzynarodowymi (art. 201 ust. 2 pkt 6 PWuPO), 
     – branżowej szkoły I stopnia albo branżowej szkoły I stopnia z oddziałami międzynarodowymi (art. 201 ust. 2 pkt 8 PWuPO), 

   • gimnazjum sportowe, mistrzostwa sportowego lub ogólnodostępne z oddziałami sportowymi zostanie włączone do:
     – ośmioletniej szkoły podstawowej ogólnodostępnej, sportowej, mistrzostwa sportowego albo ośmioletniej szkoły podstawowej z oddziałami sportowymi albo z oddziałami mistrzostwa sportowego (art. 201 ust. 3 pkt 2 PWuPO), 
     – liceum ogólnokształcącego ogólnodostępnego, sportowego, mistrzostwa sportowego albo liceum ogólnokształcącego z oddziałami sportowymi albo z oddziałami mistrzostwa sportowego (art. 201 ust. 3 pkt 4 PWuPO), 
     – technikum ogólnodostępnego, sportowego, mistrzostwa sportowego albo technikum z oddziałami sportowymi albo z oddziałami mistrzostwa sportowego (art. 201 ust. 3 pkt 6 PWuPO), 
     – branżowej szkoły I stopnia ogólnodostępnej, sportowej, mistrzostwa sportowego albo branżowej szkoły I stopnia z oddziałami sportowymi albo z oddziałami mistrzostwa sportowego (art. 201 ust. 3 pkt 8 PWuPO).

8. Szkoły wchodzące w skład zespołu szkół składającego się z co najmniej trzech szkół, zachowają swoje imiona, w przypadkach ww. dla samodzielnych szkół publicznych (art. 198 PWuPO).

   W odniesieniu do niepublicznych szkół, organ prowadzący jako uprawniony do nadawania statutu szkoły decyduje, czy w związku z reformą oświaty poszczególne szkoły i zespoły szkół zachowają dotychczasowe imię, czy też zmiana ustroju szkolnego będzie okazją do zmiany patronatu, o ile został nadany poszczególnym jednostkom (art. 172 ust. 2 pkt 1 PO).

Nadanie nowych imion szkołom w związku z reformą oświaty

Organ prowadzący publiczną szkołę ma obowiązek nadania imienia samodzielnej szkole, która powstaje z przekształcenia zespołu składającego się przed wprowadzeniem nowego ustroju szkolnego z dwóch szkół – gimnazjum oraz szkoły innego typu, czyli w przypadku:

• zespołu szkół składającego się jedynie z sześcioletniej szkoły podstawowej i gimnazjum, który 1 września 2017 r. zostanie przekształcony w ośmioletnią szkołę podstawową (art. 191 ust. 1 PWuPO),
• zespołu szkół składającego się jedynie z gimnazjum i trzyletniego liceum ogólnokształcącego, który zostanie przekształcony w czteroletnie liceum ogólnokształcące powstałe z dniem 1 września 2019 r. (art. 193 ust. 1 PWuPO),
• zespołu szkół składającego się jedynie z gimnazjum i czteroletniego technikum, który zostanie przekształcony w pięcioletnie technikum powstałe z dniem 1 września 2019 r. z (art. 193 ust. 2 PWuPO),
• zespołu szkół składającego się jedynie z gimnazjum i zasadniczej szkoły zawodowej, który 1 września 2017 r. zostanie przekształcony w branżową szkołę I stopnia (art. 196 ust. 1 PWuPO).

Wybór imienia nadawanego publicznej szkole podstawowej, liceum ogólnokształcącemu, technikum i branżowej szkole I stopnia jest ograniczony do wskazania spośród imienia zespołu szkół lub imion szkół wchodzących w skład tego zespołu przed przekształceniem, nie może więc być dowolny (§ 21 ust. 7 rozporządzenia).

W przypadku niepublicznych samodzielnych szkół powstałych z przekształcenia zespołów składających się z gimnazjum i tylko jeszcze jednej szkoły innego typu, organ prowadzący, w ramach kompetencji związanych z nadawaniem treści statutu, może zarówno wybrać imię zespołu lub jednej ze szkół albo zupełnie nowy patronat także w sytuacji, gdy dotychczas zespół lub szkoły nie miały nadanego imienia (art. 172 ust. 2 pkt 1 PO).

Nadanie i zmiana imienia szkoły lub rezygnacja z patronatu

Imię każdej publicznej szkoły – także przy okazji reformy oświaty odnośnie szkół, których dotyczy zachowanie imion – może zostać nadane, zmienione albo uchylone na zasadach szczegółowo określonych w przepisach § 2 ww. rozporządzenia, które określają tryb postępowania organu prowadzącego oraz organów szkoły. Publiczna szkoła filialna może mieć imię odrębne od patronatu szkoły, której jest organizacyjnie podporządkowana.

Nadanie, zmiana lub uchylenie nadania imienia szkoły przebiegają tak samo i obejmują następujące obligatoryjne etapy:

1. Uchwała upoważnionego organu lub organów szkoły w sprawie wystąpienia z wnioskiem do organu prowadzącego o nadanie, zmianę lub uchylenie nadania imienia szkoły – jeśli w szkole działa rada szkoły, podejmuje uchwałę w tym zakresie jako jedyny organ. W tych publicznych szkołach, w których nie powołano rady szkoły, uchwały w sprawie wystąpienia z wnioskiem o tej samej treści muszą podjąć: rada pedagogiczna, rada rodziców i samorząd uczniowski. W szkołach, w których nie tworzy się rad rodziców, jednakowe uchwały podejmują: rada pedagogiczna i samorząd uczniowski, zaś w szkołach, w których nie tworzy się samorządu uczniowskiego – rada pedagogiczna i rada rodziców. Natomiast w szkołach, w których nie tworzy się rady rodziców i samorządu uczniowskiego, uchwałę podejmuje jedynie rada pedagogiczna. Organy mogą podjąć uchwały z własnej inicjatywy lub np. po przeprowadzeniu sondażu, konkursu, konsultacji z uczniami, rodzicami, pracownikami czy lokalną społecznością lub nawet na skutek sugestii organu prowadzącego.

2. Złożenie do organu prowadzącego wniosku upoważnionego organu lub organów szkoły wraz z uzasadnieniem – ww. organ lub organy szkoły upoważnione do wystąpienia z wnioskiem do organu prowadzącego o nadanie, zmianę lub uchylenie imienia szkoły sporządzają go w pisemnej formie wraz z uzasadnieniem. Wniosek podpisują osoby upoważnione do działania w imieniu szkolnych organów. Do wymogów formalnych wniosku wymienionych w § 2 rozporządzenia nie należy załączenie uchwał organów szkoły w sprawie wystąpienia z przedmiotowym wnioskiem, jednak organ prowadzący może uzależnić uwzględnienie wniosku od wykazania przez szkołę, że jej organy rzeczywiście podjęły zgodną decyzję w sprawie imienia szkoły. Przepis § 2 ust. 6 rozporządzenia wymaga zawarcia we wniosku następujących elementów:
   - uzasadnienie wyboru imienia szkoły, w tym wskazanie patrona szkoły (spersonalizowanego lub niespersonalizowanego) i uzasadnienie dotyczące wyboru kandydata lub uzasadnienie uchylenia nadania imienia szkoły przedstawiające argumentację, że dotychczasowy patron nie stanowi lub nie powinien stanowić autorytetu dla dzieci lub młodzieży,
   - przedstawienie planu działań szkoły związanych z nadaniem, zmianą lub uchyleniem imienia szkoły –
   w szczególności jakie przedsięwzięcia i w jakich terminach zostaną podjęte w związku z rozpowszechnianiem wiedzy o patronie lub wyznawanych przez niego wartościach, jak będą przebiegały obchody rocznicowe, ewentualny wpływ na szkolny ceremoniał i symbole szkoły,
   - przewidywany termin uroczystości związanej z nadaniem, zmianą lub uchyleniem nadania imienia szkoły.

3. Decyzja organu prowadzącego o nadaniu, zmianie lub uchyleniu imienia szkoły – jest wydawana w terminie 60 dni od dnia złożenia wniosku, o którym mowa w pkt 2 w formie uchwały organu stanowiącego jst lub uchwały czy zarządzenia upoważnionego organu lub innego organu prowadzącego publiczną szkołę. Wniosek szkolnych organów nie jest wiążący i może nie zostać uwzględniony przez organ prowadzący. Natomiast organ prowadzący nie jest uprawniony do samodzielnego działania odnośnie patronatu bez uprzedniego wniosku szkolnych organów.

W przypadku niepublicznych szkół nie obowiązuje § 2 rozporządzenia, chyba że do ich stosowania odsyła statut konkretnej niepublicznej szkoły. W przeciwnym razie nadanie, zmiana lub uchylenie patronatu niepublicznej szkoły należy do kompetencji organu prowadzącego. Statut danej szkoły może także stanowić, czy i które organy szkoły niepublicznej są upoważnione do wystąpienia z wnioskiem do organu prowadzącego oraz jaką treść i formę powinien mieć taki wniosek, co nie musi jednak oznaczać wykluczenia możliwości działania organu prowadzącego także z własnej inicjatywy bez wniosku szkolnych organów (art. 172 ust. 2 pkt 2 PO). Również w tych przypadkach, w których statuty niepublicznych szkół nie przewidziały dla organów kompetencji do występowania z wnioskiem do organu prowadzącego o nadanie, zmianę lub uchylenie nadania imienia szkoły, organ prowadzący może podjąć działania samodzielnie, ale również na skutek starań uczniów, rodziców, pracowników szkoły lub jej organów.