Pomimo dość jasnych przepisów polskie orzecznictwo sądów pracy jest bogate w judykaty dotyczące terminu ustalania nagrody jubileuszowej i terminu jej wypłaty, zasad wypłaty odsetek oraz składników wynagrodzenia nauczycieli, które będą podstawą obliczenia tego szczególnego rodzaju świadczenia.
Zgodnie z Kartą Nauczyciela (dalej KN, ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r., tj. Dz.U. z 2019 r., poz. 2215) za wieloletnią pracę nauczyciel otrzymuje nagrodę jubileuszową w wysokości:
POLECAMY
- za 20 lat pracy – 75% wynagrodzenia miesięcznego,
- za 25 lat pracy – 100% wynagrodzenia miesięcznego,
- za 30 lat pracy – 150% wynagrodzenia miesięcznego,
- za 35 lat pracy – 200% wynagrodzenia miesięcznego,
- za 40 lat pracy – 250% wynagrodzenia miesięcznego.
Natomiast szczegółowe zasady ustalania i wypłaty nagrody jubileuszowej zostały uregulowane w osobnym rozporządzeniu (rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 30 października 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających nauczyciela do nagrody jubileuszowej oraz szczegółowych zasad jej obliczania i wypłacania, Dz. U. z 2001 r. nr 128, poz. 1428).
Opóźnienia w przedstawianiu dokumentów potwierdzających staż pracy
Najczęstszym problemem praktycznym, z jakim zmagają się dyrektorzy placówek oświatowych, jest fakt, że często nauczyciele uprawnieni do nagrody jubileuszowej z opóźnieniem dołączają dokumenty potwierdzające staż pracy. W szczególności zdarza się to w sytuacji, gdy zapomnieli przedstawić odpowiednie dokumenty (zwłaszcza świadectwa pracy z poprzednich miejsc pracy, zaświadczenia wydawane przez powiatowe urzędy pracy czy zaświadczenia wydane przez odpowiednie władze gminy dotyczące potwierdzenia wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym). Niestety w przeważającej mierze nauczyciele nie znają postanowień przywołanego wyżej rozporządzenia i nie zdają sobie sprawy z tego, że to na nich ciąży obowiązek udokumentowania swojego prawa do nagrody, jeśli w ich aktach osobowych brak jest odpowiedniej dokumentacji. Ustalenie prawa do nagrody jubileuszowej w późniejszym terminie, nawet jeśli za zaistniałą sytuację ponosi odpowiedzialność nauczyciel, który nie przedstawił w odpowiednim czasie niezbędnych dokumentów, wiąże się z koniecznością wypłaty odsetek ustawowych za opóźnienie. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 sierpnia 1999 r. (sygn. akt I PKN 189/99, OSNP 2000/22, poz. 819): „nagroda jubileuszowa jest wymagalna niezwłocznie po nabyciu do niej prawa i od tej chwili należą się odsetki, choćby pracownik później wykazał okoliczności stanowiące przesłanki uprawniające do nagrody, a pracodawcy nie można było przypisać winy w opóźnieniu”.
Kwestionariusz osobowy zawierający pouczenie
W dniu 4 maja 2019 r., z uwagi na kompleksowe dostosowanie polskiego ustawodawstwa do wymogów RODO (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE – ogólne rozporządzenie o ochronie danych) zmienił się także znacząco Kodeks pracy (dalej k.p., ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r., tj. Dz. U. z 2019 r., poz. 1040 z późn. zm.). W związku z tym zmieniły się również zasady żądania danych osobowych od kandydata do pracy i pracownika. Pojawił się również przepis, który dał możliwość żądania dokumentów na potwierdzenie oświadczenia złożonego przez danego pracownika – nauczyciela.
Zgodnie z art. 221 § 5 udostępnienie pracodawcy danych osobowych następuje w formie oświadczenia osoby, której dane dotyczą. Pracodawca może żądać udokumentowania danych osobowych osób (…) w zakresie niezbędnym do ich potwierdzenia. Tym samym istnieje możliwość zaktualizowania kwestionariuszy osobowych, aby już na etapie zatrudniania nauczyciela został on zobowiązany do przedłożenia odpowiednich dokumentów, które znajdą się w aktach osobowych. Warto zastanowić się nad umieszczeniem odpowiedniego pouczenia w kwestionariuszu. Pouczenie powinno odnosić się do zasad ustalenia dodatku stażowego oraz nabywania prawa do nagrody jubileuszowej (odpowiednio art. 33 KN oraz § 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających nauczyciela do nagrody jubileuszowej oraz szczegółowych zasad jej obliczania i wypłacania).
Oczywiście jest to tylko propozycja rozwiązania problemu, który został omówiony we wstępie. Należy jednak pamiętać, że § 2 ust. 2 przywoływanego wyżej rozporządzenia jest nadal przepisem szczególnym w stosunku do postanowień Kodeksu pracy. Tym samym w dalszym ciągu to na nauczycielu będzie ciążył obowiązek udokumentowania prawa do nagrody jubileuszowej.
Jak zatem powinien wyglądać kwestionariusz osobowy kandydata do pracy, uwzględniający powyższe uwagi? Oczywiście podobne klauzule można zawrzeć w kwestionariuszu dla pracownika. Jednak należy przyjąć założenie, że na etapie procedur przed zawarciem umowy o pracę z nauczycielem dyrektor placówki oświatowej chce uzyskać odpowiednie dane dotyczące wykształcenia, kwalifikacji oraz przebiegu dotychczasowego zatrudnienia.
