0
13
Coraz więcej mówi się o tym, że nowe technologie stanowią źródło wielu zagrożeń wśród dzieci i młodzieży. Najczęściej eksperci wskazują na zbyt długie i intensywne korzystanie z urządzeń ekranowych oraz na nieodpowiednie treści przesycone wulgarnością, agresją, przemocą, erotyką i pornografią. Jednak nie są to jedyne problemy, z którymi mierzą się uczniowie i uczennice w związku z nadmiernym korzystaniem ze smartfonów, tabletów, laptopów oraz internetu. W jaki sposób działać, aby ochronić młodzież przed zagrożeniami płynącymi z cyberświata?
„Korzystanie z technologii i treści cyfrowych wymaga refleksyjnego i krytycznego, a zarazem pełnego ciekawości, otwartego i perspektywicznego nastawienia do ich rozwoju. Wymaga również etycznego, bezpiecznego i odpowiedzialnego podejścia do stosowania tych narzędzi”[1].
Eksperci oszacowali, że obecnie nastolatki spędzają w sieci średnio 4 godziny i 50 minut dziennie. W przypadku dni wolnych od zajęć szkolnych czas ten jest o wiele dłuższy i wynosi średnio 6 godzin i 10 minut. Aktywność w sieci przekraczająca ośmiogodzinny dzień pracy jest charakterystyczna dla 11,5% badanych nastolatków. Tyle samo czasu spędza przed urządzeniami ekranowymi 21,3% uczniów w dni wolne od szkoły. Młodzież intensywnie korzysta z internetu także w nocy. Po godzinie 22:00 aktywnych w sieci jest aż 16,9% badanych osób[2]. Wielu z nas zastanawia się, co można robić tyle godzin przed ekranem smartfona, tabletu, laptopa. Jeśli chodzi o realizację obowiązków szkolnych, to nastolatki najczęściej używają internetu do odrabiania lekcji (76,8%), komunikacji z nauczycielami (74,1%), przygotowania do sprawdzianów i klasówek (47,7%), korzystania z poczty e-mail (45,9%), poszerzania wiedzy (30,7%) oraz do tworzenia prezentacji (30,4%).
Na pytanie: „Do jakich aktywności najczęściej używasz internetu w celach pozaszkolnych (w czasie wolnym od obowiązków szkolnych)?” nastolatki głównie wskazują, że jest to nieodłączny element relacji towarzyskich oraz rozrywki: kontakty ze znajomymi i rodziną za pomocą komunikatorów i czatów (77,9%), słuchanie muzyki (64,9%), granie w gry online (53,8%), oglądanie filmów i seriali (50,5%), korzystanie z serwisów społecznościowych (47,8%), śledzenie i oglądanie filmów zamieszczanych na kanałach YouTube (41,3%). Z deklaracji uczniów wynika, że najpopularniejsze wśród nich serwisy i komunikatory, z których najczęściej korzystają, to: YouTube (87,8%), Facebook i Messenger (86,8%), Instagram (68,1%), Snapchat (49,6%), TikTok (48,6%), Discord (39,0%). Tylko co trzeci nastolatek deklaruje (30,6%), że w sieci poszerza wiedzę w ramach swoich zainteresowań, hobby[3].
Pozostawanie cały czas online to aktywność, która właściwie nie generuje żadnych kosztów, natomiast dostarcza wielu pozytywnych wzmocnień. Nieograniczany niczym dostęp do internetu wpływa na samopoczucie użytkownika, który poprzez obecność w sieci między innymi zapomina o realnych problemach, rozładowuje swój stres, reguluje emocje, nawiązuje i utrzymuje relacje. Podejmowane w cyberświecie działania mogą wydawać się bardziej atrakcyjne niż interakcje w realnym świecie. „Dzięki wirtualnej rzeczywistości dziecko może być kimkolwiek chce, może rozmawiać ze znajomymi na Facebooku lub grać w ekscytujące gry z przeciwnikami ze wszystkich zakątków globu. Jedno kliknięcie myszki pozwala im wejść w inny świat, w którym problemy ich prawdziwego życia przestają istnieć, a wszystkie życzenia dotyczące tego, kim chcą być lub czego chcą doświadczyć, mogą od razu się spełnić”[4]. Opisane doświadczenia nie byłyby jednak możliwe bez połączenia dowolnego urządzenia ekranowego z internetem. Bardzo łatwo o utratę kontroli nad niezwykle absorbującymi aktywnościami online, co w efekcie powoduje wiele zagrożeń. Jedną z konsekwencji jest na przykład nomofobia, określana jako odczuwanie strachu przed pozostaniem bez telefonu.
Zagadnienie problemowego korzystania z urządzeń ekranowych i internetu jest niezwykle złożone. Trudno wskazać jedną i jednoznaczną definicję, która nie wzbudziłaby żadnych wątpliwości. „Badacze zajmujący się tą tematyką podkreślają, że telefony wyprodukowane zgodnie z najnowszymi rozwiązaniami technologicznymi, głównie za sprawą połączenia z internetem, mogą przyczyniać się do powstania uzależnienia. Ale warto za każdym razem zadać pytanie – czy mowa o internecie, o forach internetowych, o grach na telefonie, o aplikacjach czy o innych czynnościach, które można wykonywać tylko w telefonie lub za jego pośrednictwem (np. rozmawianie, wysyłanie SMS-ów). Bardzo często za potencjalnie uzależniające uważa się właśnie połączenie z internetem” – zwraca uwagę Magdalena Rowicka w publikacji poświęconej e-uzależnieniom[5].
Dysfunkcyjne korzystanie z sieci oraz urządzeń ekranowych przez dzieci i młodzież jest tematem kontrowersyjnym. Z jednej bowiem strony mamy świadomość negatywnych konsekwencji zbyt długiego oraz intensywnego korzystania ze smartfona, tabletu, laptopa, telewizora i internetu, z drugiej zaś strony pozwalamy na to, aby nowe technologie były obecne w każdej sferze naszego życia. Podłączony do sieci smartfon niejednokrotnie organizuje cały nasz dzień, podobnie jest również w przypadku wielu uczniów i uczennic. Wystarczy tylko przyjrzeć się, z jak dużym sprzeciwem spotykają się zakazy korzystania przez uczniów z telefonów komórkowych w szkołach albo jakie reakcje i działania wywołuje odebranie i złożenie do depozytu telefonu uczniowi, który nadmiernie z niego korzysta podczas zajęć szkolnych,...
Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem
