Kontrola kuratorium w szkole

Kontrola w placówce Otwarty dostęp

Kontrola jest jedną z form sprawowania nadzoru pedagogicznego. Wykonując czynności kontrolne, kuratorium oświaty (bądź inny organ sprawujący nadzór pedagogiczny) ocenia stan przestrzegania w danej jednostce oświaty przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej prowadzonej przez te jednostki. Przedstawiamy najważniejsze informacje dotyczące procedury przeprowadzania kontroli przez kuratoria oświaty i inne organy sprawujące nadzór pedagogiczny w publicznych jednostkach oświaty.

Chcesz lepiej poznać ten temat? Zapraszamy na II OGÓLNOPOLSKI CERTYFIKOWANY KONGRES WARSZTATOWY DLA DYREKTORÓW ORAZ KADRY ZARZĄDZAJĄCEJ SZKÓŁ I PRZEDSZKOLI PUBLICZNYCH!

Chcesz wiedzieć więcej? Przeczytaj artykuł: Metody pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym

Kontrola jako forma sprawowania nadzoru pedagogicznego


Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi sposób przeprowadzania kontroli przez kuratorów oświaty są:

  • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz. U. z dnia 19 czerwca 2019 r., poz. 1148 ze zm., dalej jako upo),
  • Rozporządzenie MEN z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. z dnia 31 sierpnia 2017 r., poz. 1658 ze zm., dalej jako rozporządzenie).

Zgodnie z § 5 pkt 2 rozporządzenia kontrola jest jedną z form nadzoru pedagogicznego. Definicja kontroli sprawowanej w ramach nadzoru pedagogicznego została z kolei określona w § 2 pkt 9 rozporządzenia. Zgodnie z nią przez kontrolę należy rozumieć działania organu sprawującego nadzór pedagogiczny lub dyrektora szkoły albo placówki prowadzone w szkole lub placówce w celu oceny stanu przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki.

Należy w tym miejscu odwołać się do art. 55 upo, określającego zakres nadzoru pedagogicznego. Zgodnie z tym przepisem polega on na:

  • obserwowaniu, analizowaniu i ocenianiu przebiegu procesów kształcenia i wychowania oraz efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek;
  • ocenianiu stanu i warunków działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek;
  • udzielaniu pomocy szkołom i placówkom, a także nauczycielom w wykonywaniu ich zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;
  • inspirowaniu nauczycieli do poprawy istniejących lub wdrożenia nowych rozwiązań w procesie kształcenia przy zastosowaniu innowacyjnych działań programowych, organizacyjnych lub metodycznych, których celem jest rozwijanie kompetencji uczniów.

W stosunku do pkt 1 i 2 nadzorowi podlega w szczególności:

  • posiadanie przez nauczycieli wymaganych kwalifikacji do prowadzenia przydzielonych im zajęć;
  • realizacja podstaw programowych i ramowych planów nauczania;
  • przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów, a także przestrzeganie przepisów dotyczących obowiązku szkolnego oraz obowiązku nauki;
  • przestrzeganie statutu szkoły lub placówki;
  • przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia oraz upowszechnianie wiedzy o tych prawach;
  • zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki.


Kontrole planowe i doraźne


Przepis § 3 ust. 1 rozporządzenia zakłada, że nadzór pedagogiczny (w tym kontrole) może być realizowany przez wykonywanie zadań i czynności określonych w ww. art. 55 upo w trybie działań planowych lub doraźnych. Działania planowe są prowadzone przez kuratorów oświaty zgodnie z podstawowymi kierunkami realizacji polityki oświatowej państwa w zakresie nadzoru pedagogicznego. Liczba i tematyka kontroli planowanych w poszczególnych typach szkół i rodzajach placówek określana jest w opracowywanym przez kuratorów oświaty na każdy rok szkolnym planie nadzoru pedagogicznego. Plan ten jest podawany do publicznej wiadomości przez zamieszczenie go na stronie internetowej danego kuratorium do 31 sierpnia roku szkolnego, którego dotyczy. Należy przypomnieć, że kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2019/2020 wskazują następujący zakres planowych kontroli ze strony kuratorów oświaty:

  • w publicznych szkołach podstawowych i ponadpodstawowych: „Zgodność z przepisami prawa funkcjonowania monitoringu wizyjnego w szkołach”;
  • w szkołach ogólnodostępnych i integracyjnych: „Zgodność z przepisami prawa organizowania zajęć w grupie do pięciu uczniów lub w formie indywidualnej oraz udzielania uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej w formie zindywidualizowanej ścieżki kształcenia”;
  • w publicznych i niepublicznych szkołach prowadzących kształcenie zawodowe (branżowa szkoła I stopnia, technikum, szkoła policealna): „Zgodność oferty kształcenia zawodowego z nową klasyfikacją zawodów szkolnictwa branżowego”.

Jak widać, w roku szkolnym 2019/2020 nie są natomiast przewidywane kontrole planowe w przedszkolach.

Biorąc powyższe pod uwagę, można wskazać pewne punkty, które mogą się stać przedmiotem kontroli ze strony kuratoriów oświaty. 


PRZYKŁAD nr 1


W przypadku publicznych szkół podstawowych i ponadpodstawowych mogą to być następujące kwestie:

  • czy wprowadzenie monitoringu wizyjnego jest niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa uczniów i pracowników lub ochrony mienia;
  • czy nie istniały alternatywne sposoby mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa uczniów i pracowników lub ochrony mienia;
  • czy zamiar wprowadzenia monitoringu wizyjnego został uzgodniony z organem prowadzącym;
  • czy monitoring wizyjny został wprowadzony po przeprowadzeniu konsultacji z radą pedagogiczną, radą rodziców i samorządem uczniowskim;
  • czy monitoring wizyjny obejmuje wyłącznie pomieszczenia szkoły lub placówki lub teren wokół szkoły lub placówki;
  • czy monitoring nie obejmuje pomieszczeń, w których odbywają się zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, pomieszczeń, w których uczniom jest udzielana pomoc psychologiczno-pedagogiczna, pomieszczeń przeznaczonych do odpoczynku i rekreacji pracowników, pomieszczeń sanitarnohigienicznych, gabinetu profilaktyki zdrowotnej, szatni i przebieralni, chyba że stosowanie monitoringu w tych pomieszczeniach ze względu na istniejące zagrożenie jest niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa uczniów i pracowników lub ochrony mienia;
  • czy w przypadku instalacji monitoringu w pomieszczeniach wymienionych w pkt 6 – monitoring nie narusza godności oraz innych dóbr osobistych uczniów, pracowników i innych osób, a także zostały zastosowane techniki uniemożliwiające rozpoznanie przebywających w tych pomieszczeniach osób;
  • czy monitoring nie stanowi środka nadzoru nad jakością wykonywania pracy przez pracowników szkoły lub placówki;
  • czy nagrania obrazu zawierające dane osobowe uczniów, pracowników i innych osób, których w wyniku tych nagrań można zidentyfikować, szkoła lub placówka przetwarza wyłącznie do celów, dla których zostały zebrane;
  • czy nagrania obrazu zawierające dane osobowe uczniów, pracowników i innych osób, których w wyniku tych nagrań można zidentyfikować, szkoła lub placówka przechowuje przez okres nie dłuższy niż trzy miesiące od dnia nagrania, a po upływie tego terminu są one niszczone, o ile przepisy odrębne nie stanowią inaczej;
  • czy dyrektor poinformował uczniów i pracowników o wprowadzeniu monitoringu nie później niż 14 dni przed jego uruchomieniem;
  • czy dyrektor przed dopuszczeniem do wykonywania obowiązków służbowych przez nowych pracowników informuje ich na piśmie o stosowaniu monitoringu;
  • czy pomieszczenia i teren podlegający monitorowaniu zostały oznaczone w sposób widoczny i czytelny, za pomocą odpowiednich znaków lub ogłoszeń dźwiękowych – nie później niż na dzień przed jego uruchomieniem;
  • czy dyrektor uzgodnił z organem prowadzącym odpowiednie środki techniczne i organizacyjne w celu ochrony przechowywanych nagrań obrazu oraz danych osobowych uczniów, pracowników i innych osób, których w wyniku tych nagrań można zidentyfikować, uzyskanych w wyniku monitoringu.

PRZYKŁAD nr 2


Przeprowadzając kontrole planowe w szkołach ogólnodostępnych i integracyjnych, kuratorzy oświaty mogą badać następujące kwestie:

1) w zakresie prowadzenia lekcji indywidualnych lub w grupach do 5 uczniów:

  • czy IPET-y uwzględniają wynikające z orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego lub wielospecjalistycznych ocen zalecenia dotyczące realizacji wybranych zajęć edukacyjnych indywidualnie z uczniem lub w grupie liczącej do 5 uczniów,
  • czy IPET-y zostały wydane po uprzednim dokonaniu przez zespół wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia,
  • czy zespół przeprowadza, co najmniej dwa razy w roku szkolnym, okresową wielospecjalistyczną ocenę poziomu funkcjonowania ucznia, uwzględniając ocenę efektywności IPET,
  • czy przeprowadzane przez zespół wielospecjalistyczne oceny uwzględniają, w przypadku ucznia realizującego wybrane zajęcia edukacyjne indywidualnie lub w grupie liczącej do 5 uczniów, zgodnie ze wskazaniem zawartym w IPET – napotykane trudności w zakresie włączenia ucznia w zajęcia realizowane wspólnie z oddziałem szkolnym oraz efekty działań podejmowanych w celu ich przezwyciężenia,
  • czy dyrektor w sposób należyty uwzględnił, biorąc pod uwagę treść IPET, wymiar godzin zajęć edukacyjnych organizowanych z uczniem indywidualnie bądź w grupie liczącej do 5 uczniów,
  • czy rodzice ucznia albo pełnoletni uczeń mieli prawo uczestniczyć w spotkaniach zespołu,
  • czy rodzice ucznia albo pełnoletni uczeń otrzymywali kopię wielospecjalistycznych ocen oraz IPET;

2) w zakresie zindywidualizowanej ścieżki kształcenia:

  • czy zajęcia prowadzone w ramach zindywidualizowanej ścieżki kształcenia odbywają się na podstawie opinii wystawionej przez publiczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną,
  • czy szkoła współpracowała w należytym stopniu z poradnią psychologiczno-pedagogiczną przy wydawaniu opinii w sprawie potrzeby objęcia ucznia pomocą w formie zindywidualizowanej ścieżki kształcenia (m.in. w zakresie wydawania opinii przez nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem),
  • czy uczeń objęty zindywidualizowaną ścieżką realizuje programy nauczania z dostosowaniem metod i form ich realizacji do jego indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych, w szczególności potrzeb wynikających ze stanu zdrowia,
  • czy dyrektor szkoły, uwzględniając opinię poradni, ustalił na wniosek rodziców lub pełnoletniego ucznia tygodniowy wymiar godzin zajęć edukacyjnych realizowanych indywidualnie z uczniem, uwzględniając konieczność realizacji przez ucznia podstawy programowej kształcenia ogólnego lub podstawy programowej kształcenia w zawodach,
  • czy nauczyciele prowadzący zajęcia z uczniem objętym zindywidualizowaną ścieżką podejmują działania ukierunkowane na poprawę funkcjonowania ucznia w szkole,
  • czy zindywidualizowana ścieżka nie jest organizowana dla uczniów objętych kształceniem specjalnym lub objętych indywidualnym nauczaniem w miejscu pobytu ucznia.
     

Poza kontrolami planowymi kuratoria oświaty (oraz inne organy sprawujące nadzór pedagogiczny) mogą przeprowadzać kontrole doraźne – prowadzone w przypadku, gdy wystąpi potrzeba podjęcia działań nieprzewidzianych w planie nadzoru pedagogicznego. Procedura przeprowadzania kontroli przez kuratorów oświaty i inne organy sprawujące nadzór pedagogiczny

Warto wskazać, że zgodnie z art. 60 ust. 8 upo kurator oświaty oraz inne organy sprawujące nadzór pedagogiczny wykonują związane z tym czynności z pomocą nauczycieli zatrudnionych na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych w kuratoriach oświaty oraz w urzędach tych organów lub podporządkowanych im jednostkach organizacyjnych. Przepis art. 55 ust. 3 upo określa uprawnienia przysługujące wymienionym wyżej nauczycielom w związku z wykonywaniem przez nich czynności z zakresu nadzoru pedagogicznego. 

Mają oni prawo do:

  • wstępu do szkół i placówek;
  • wglądu do prowadzonej przez szkołę lub placówkę dokumentacji dotyczącej przebiegu nauczania, wychowania i opieki oraz organizacji pracy;
  • wglądu do znajdujących się w szkole lub placówce dokumentów nauczycieli potwierdzających kwalifikacje do prowadzenia przydzielonych im zajęć oraz dokumentów osób, o których mowa w art. 15 upo
  • (osoby niebędące nauczycielami prowadzące w szkole
  • zajęcia), potwierdzających przygotowanie do prowadzenia danych zajęć;
  • udziału w posiedzeniu rady pedagogicznej po uprzednim powiadomieniu dyrektora szkoły;
  • wstępu w charakterze obserwatora na zajęcia dydaktyczne, wychowawcze, opiekuńcze i inne zajęcia organizowane przez szkołę lub placówkę;
  • przeprowadzania badań służących ocenie efektywności działalności dydaktycznej, wychowawczej oraz opiekuńczej szkół i placówek.

 

Ważne!

Katalog czynności, do których podejmowania są upoważnione osoby kontrolujące jest zamknięty. Oznacza to, że nie będą oni mieli przykładowo prawa do dokumentacji wykraczającej poza wskazany powyżej zakres, czy nie będą mogli podejmować innych czynności. Przykładowo, do udziału w posiedzeniu rady pedagogicznej osoba kontrolująca musi zostać dopuszczona wyłącznie wtedy, gdy uprzednio powiadomi o swoim zamiarze dyrektora.

Kontrola przeprowadzana przez kuratora oświaty, przewidziana w planie nadzoru pedagogicznego, powinna odbywać się z wykorzystaniem arkuszy kontroli zatwierdzonych przez ministra właściwego ds. oświaty i wychowania. Arkusze te z reguły zawierają pola dotyczące:

  • informacji o typie szkoły,
  • informacji o kontroli,
  • podstawy prawnej,
  • zagadnień podlegających kontroli z odpowiednimi zaleceniami,
  • spostrzeżeń kontrolującego.

Arkusz jest podpisywany przez dyrektora szkoły oraz kontrolującego ze wskazaniem bieżącej daty.

Informacja o planowanym rozpoczęciu kontroli planowej, przewidzianej w planie nadzoru pedagogicznego, powinna zostać przekazana dyrektorowi przez kuratora oświaty (bądź inny organ sprawujący nadzór pedagogiczny) w terminie co najmniej 7 dni przed jej planowanym rozpoczęciem. Informacja powinna określać termin rozpoczęcia kontroli oraz jej tematykę. Kontrola (planowa i doraźna) powinna zostać przeprowadzona przez osobę lub zespół wyznaczony przez kuratora oświaty (inny organ sprawujący nadzór pedagogiczny) na podstawie imiennego upoważnienia zawierającego:

  • datę wydania i numer upoważnienia,
  • podstawę prawną przeprowadzenia kontroli,
  • imię i nazwisko osoby upoważnionej do przeprowadzenia kontroli,
  • nazwę i siedzibę szkoły lub placówki,
  • tematykę kontroli,
  • terminy rozpoczęcia i zakończenia czynności kontroli,
  • pieczątkę i podpis organu sprawującego nadzór pedagogiczny.

Rozporządzenie wskazuje kilka ogólnych zasad przeprowadzania kontroli:

  • powinny się odbywać z uwzględnieniem współdziałania organów kontrolujących z dyrektorami oraz nauczycielami;
  • mają uwzględniać tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi szkół i placówek;
  • muszą uwzględniać pozyskiwanie informacji zapewniających obiektywną i pełną ocenę działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki;
  • przeprowadzane w szkole lub placówce czynności kontroli (planowej i doraźnej) nie mogą zakłócać pracy szkoły lub placówki;
  • kontrola planowa nie powinna trwać dłużej niż dwa dni (przepisy nie odnoszą się do długości trwania kontroli doraźnych).

Przepisy rozporządzenia w § 15 wskazują zadania, jakie spoczywają po stronie osoby upoważnionej do przeprowadzenia kontroli. Powinna ona:

  • rzetelnie i obiektywnie ustalić stan faktyczny;
  • zebrać niezbędne dowody stanowiące podstawę ustaleń kontroli;
  • zapewnić dyrektorowi szkoły lub placówki czynny udział w kontroli;
  • dokumentować czynności kontroli.

Zebrane w trakcie kontroli dokumenty potwierdzające przebieg i wyniki czynności kontroli stanowią akta kontroli.

Z przeprowadzonej kontroli kontrolujący musi sporządzić protokół, który powinien zawierać:

  • nazwę szkoły lub placówki, jej siedzibę oraz imię i nazwisko dyrektora szkoły lub placówki,
  • nazwę i siedzibę organu sprawującego nadzór pedagogiczny, imię i nazwisko kontrolującego oraz datę wydania i numer upoważnienia do przeprowadzenia kontroli,
  • terminy rozpoczęcia i zakończenia kontroli ze wskazaniem dni, w których odbywały się czynności kontroli w szkole lub placówce,
  • tematykę kontroli,
  • opis ustalonego stanu faktycznego, w tym ujawnionych nieprawidłowości, oraz zalecenia wynikające z przeprowadzonych czynności kontroli wraz z terminem ich realizacji, o których mowa w art. 55 ust. 4 upo,
  • pouczenie o prawie zgłoszenia przez dyrektora szkoły lub placówki zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole kontroli,
  • parafy kontrolującego i dyrektora szkoły lub placówki na każdej stronie protokołu,
  • podpisy kontrolującego i dyrektora szkoły lub placówki oraz miejsce i datę podpisania protokołu.

Protokół powinien zostać sporządzony w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach. Jeden egzemplarz kontrolujący powinien przekazać za poświadczeniem odbioru dyrektorowi szkoły lub placówki w terminie 7 dni roboczych od dnia zakończenia czynności kontroli w szkole lub placówce. Drugi egzemplarz protokołu kontroli kontrolujący powinien włączyć do akt kontroli. Przepisy wskazują, że dyrektor szkoły lub placówki może odmówić podpisania protokołu kontroli, składając w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania wyjaśnienia dotyczące przyczyn odmowy. Odmowa podpisania protokołu kontroli przez dyrektora szkoły lub placówki nie stanowi jednak przeszkody do podpisania protokołu przez kontrolującego.

Ważne!

Treść protokołu kontrolnego powinna zostać w sposób szczególny przeanalizowana przez dyrektora. W przypadku, gdy dyrektor nie będzie zgadzał się z ustaleniami poczynionymi w protokole (np. będą one inne od stanu faktycznego), powinien zgłosić złożenie do niego zastrzeżeń. Niezgłoszenie zastrzeżeń będzie równoznaczne z zaakceptowaniem faktów ustalonych przez osobę kontrolującą w protokole, nawet jeżeli odbiegają one od rzeczywistego stanu faktycznego.


Konsekwencje przeprowadzonej kontroli


Najważniejszym rezultatem przeprowadzonej w szkole lub placówce kontroli jest wydanie przez osoby przeprowadzające kontrolę zaleceń, wraz z terminem ich realizacji (art. 55 ust. 4 upo). Na tym etapie dyrektor, który nie zgadza się z tymi zaleceniami (nie planuje wykonać ich we wskazanym terminie), może zgłosić wobec nich zastrzeżenia do kuratora oświaty (innego organu sprawującego nadzór pedagogiczny) – art. 55 ust. 5 upo. Zastrzeżenia mogą dotyczyć również innych ustaleń zawartych w protokole kontroli. Zastrzeżenia te powinny zostać złożone w terminie 7 dni roboczych od dnia otrzymania protokołu kontroli, powinny zostać również odpowiednio umotywowane – § 18 ust. 1 rozporządzenia. 

PRZYKŁAD


24 maja dyrektorowi kontrolowanej szkoły doręczono protokół pokontrolny. Pomimo podejmowanych przez dyrektora czynności, które ewentualnie mogłyby świadczyć o istnieniu okoliczności odmiennych, aniżeli wskazane i stwierdzone protokołem kontroli, dyrektor nie skorzystał z możliwości złożenia umotywowanych zastrzeżeń do protokołu kontroli. Z powodu nieobecności dyrektora przebywającego na zwolnieniu lekarskim protokół został przyjęty przez wicedyrektora szkoły w dniu 4 czerwca. Zatem do tego dnia istniała możliwość złożenia umotywowanych zastrzeżeń, w terminie 7 dni roboczych od dnia otrzymania protokołu kontroli. Dyrektor przebywał do dnia 18 czerwca na zwolnieniu lekarskim. Jednakże zgodnie z przepisem art. 68 ust. 9 ustawy Prawo oświatowe, w przypadku nieobecności dyrektora szkoły lub placówki zastępuje go wicedyrektor. Pomimo więc choroby dyrektora, istniała możliwość złożenia zastrzeżeń do protokołu kontroli przez wicedyrektora szkoły.

W przypadku zgłoszenia zastrzeżeń kurator oświaty bądź inny organ sprawujący nadzór pedagogiczny może zarządzić przeprowadzenie dodatkowych czynności kontrolnych. W przypadku stwierdzenia zasadności zgłoszonych zastrzeżeń organ sprawujący nadzór pedagogiczny dokona zmian w protokole kontroli i przekaże go dyrektorowi szkoły lub placówki. Natomiast w przypadku nieuwzględnienia całości lub części zgłoszonych zastrzeżeń organ sprawujący nadzór pedagogiczny sporządzi pisemne stanowisko wobec zastrzeżeń i przekaże je dyrektorowi szkoły lub placówki w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania zastrzeżeń.

Przepisy zobowiązują dyrektora, by w terminie 30 dni od dnia otrzymania zaleceń pokontrolnych, a w przypadku wniesienia zastrzeżeń – w terminie 30 dni od dnia otrzymania pisemnego zawiadomienia o ich nieuwzględnieniu powiadomił (art. 55 ust. 6 upo):

  • organ sprawujący nadzór pedagogiczny – o sposobie realizacji zaleceń;
  • organ prowadzący szkołę lub placówkę – o otrzymanych zaleceniach oraz o sposobie ich realizacji.

Na marginesie warto wskazać, że przepis art. 55 ust. 7 upo nakłada na organ sprawujący nadzór pedagogiczny, w razie stwierdzenia istotnych uchybień w działalności szkoły lub placówki, obowiązek – oprócz przekazania dyrektorowi stosownych zaleceń – powiadomienia o stwierdzonych uchybieniach organ prowadzący szkołę lub placówkę.

Ważne!

Konsekwencje niezastosowania się do zaleceń kuratora oświaty bądź innego organu sprawującego nadzór pedagogiczny mogą być jednak o wiele bardziej poważne. Należy bowiem pamiętać, że przepis art. 56 ust. 1 upo daje organowi sprawującemu nadzór pedagogiczny możliwość, w sytuacji gdy szkoła lub placówka prowadzi działalność z naruszeniem przepisów upo, ustawy o systemie oświaty albo wydanych na ich podstawie rozporządzeń, polecenia, w drodze decyzji administracyjnej, usunięcia uchybień w wyznaczonym terminie. Jeżeli dyrektor nie usunie w wyznaczonym terminie uchybień, organ sprawujący nadzór pedagogiczny będzie zobowiązany do wystąpienia do organu prowadzącego z wnioskiem o odwołanie dyrektora szkoły lub placówki z końcem albo w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia (art. 56 ust. 3 upo).

Wniosek złożony w tej sprawie przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny jest wiążący dla organu prowadzącego szkołę lub placówkę. W rezultacie, na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c upo, organ, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole lub placówce, odwołuje nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w razie złożenia przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny wniosku, o którym mowa w art. 56 ust. 3 upo. W takiej sytuacji dyrektorowi pozostaje złożenie odwołania od decyzji kuratora oświaty (innego organu sprawującego nadzór pedagogiczny) na podstawie przepisów k.p.a. Odwołanie należy wnieść za pośrednictwem organu, który wydał decyzję, w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji do właściwego organu odwoławczego (w sytuacji, gdy decyzja została wydana przez kuratora oświaty, organem odwoławczym będzie minister właściwy ds. oświaty i wychowania). 

Zgodnie z art. 130 k.p.a. przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja administracyjna kuratora (innego organu sprawującego nadzór pedagogiczny) nie ulega wykonaniu, natomiast wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji. Po przeprowadzeniu postępowania odwoławczego organ administracyjny II instancji wyda decyzję, na mocy której najprawdopodobniej (art. 138  § 1 i 2 k.p.a.) dojdzie do:

  • utrzymania w mocy zaskarżonej decyzji;
  • uchylenia zaskarżonej decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeczenia co do istoty sprawy.

W przypadku istotnych błędów proceduralnych, ze strony organu sprawującego nadzór pedagogiczny możliwe będzie również uchylenie jego decyzji i przekazanie mu sprawy do ponownego rozpatrzenia.
 

W przypadku, gdy organem sprawującym nadzór pedagogiczny jest właściwy minister, i to on wydał w I instancji decyzję administracyjną dotyczącą konieczności usunięcia stwierdzonych uchybień, dyrektorowi nie służy odwołanie, lecz prawo do zwrócenia się do tego ministra z wnioskiem o ponowne rozpoznanie sprawy (art. 127 § 3 k.p.a.).

Gdy decyzja organu odwoławczego będzie niekorzystna dla szkoły, dyrektorowi pozostanie możliwość jej zaskarżenia do właściwego sądu administracyjnego, na podstawie przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z dnia 5 lipca 2018 r., poz. 1302 ze zm.). Skargę należy wnieść w terminie 30 dni od doręczenia rozstrzygnięcia organu odwoławczego (powinna zostać wniesiona za jego pośrednictwem). Jeżeli sąd uzna skargę na decyzję organu odwoławczego za zasadną, najprawdopodobniej dojdzie do uchylenia wadliwej decyzji – w całości lub w części. W innym przypadku, gdy skarga na decyzję organu odwoławczego będzie zdaniem WSA bezzasadna, zostanie oddalona. W takiej sytuacji, jeżeli szkoła nie zdecyduje się wnieść skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego, decyzja organu odwoławczego stanie się ostateczna i będzie podlegać wykonaniu, co w praktyce będzie oznaczało konieczność usunięcia stwierdzonych uchybień. W przeciwnym wypadku dyrektor powinien liczyć się z odwołaniem ze stanowiska w trybie art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c upo.
 

PRZYKŁAD


W wyroku z dnia 20 listopada 2018 r. (sygn. akt III SA/Kr 911/18) WSA w Krakowie) sąd zauważył, że kurator oświaty we wniosku o odwołanie formułowanym na podstawie art. 56 ust. 3 upo powinien wyraźnie określić, czy żąda odwołania dyrektora za wypowiedzeniem z końcem roku szkolnego, czy też bez wypowiedzenia w czasie roku szkolnego. W takiej sytuacji organ prowadzący szkołę nie jest uprawniony do badania przesłanek o charakterze merytorycznym. Organ powinien natomiast zbadać przesłanki o charakterze formalnym. Z kolei dyrektor, w przypadku gdy nie zgadza się ze stanowiskiem organu kontrolującego, powinien odpowiednio do etapu postępowania – złożyć umotywowane zastrzeżenia do protokołu kontrolnego bądź odwołanie od decyzji organu sprawującego nadzór pedagogiczny.

 

Lista zadań związanych z kontrolą planową

 

  • Nie należy czekać na rozpoczęcie kontroli przez kuratorium oświaty. Lepszym rozwiązaniem jest uprzednie przygotowanie się do mających nastąpić kontroli planowych kuratorium oświaty, przewidzianych w planie nadzoru pedagogicznego.
  • O planowanym rozpoczęciu kontroli dyrektor powinien zostać powiadomiony w terminie co najmniej 7 dni przed jej planowanym rozpoczęciem. Dobrze wykorzystać ten czas na poprawienie ewentualnych niedociągnięć.
  • Przed rozpoczęciem kontroli należy sprawdzić imienne upoważnienie osoby lub osób przeprowadzających kontrolę.
  • W trakcie czynności kontrolnych należy współpra-
    cować z osobami ją przeprowadzającymi, przy czym
    należy zwracać uwagę, czy osoby te wykonując swoje czynności nie wykraczają poza wskazane przepisami prawa kompetencje. Należy pamiętać, że kontrola planowa nie powinna trwać dłużej niż dwa dni, a dyrektor powinien mieć zapewniony w niej czynny udział.
  • W terminie 7 dni roboczych od dnia zakończenia czynności kontrolnych dyrektor powinien otrzymać protokół pokontrolny, którego odbiór powinien poświadczyć. Należy sprawdzić, czy protokół jest kompletny, a także czy zawiera informacje zgodne z rzeczywistym stanem faktycznym. Jeżeli tak, powinien zostać podpisany przez dyrektora.
  •  Jeżeli dyrektor nie zgadza się z treścią protokołu i zaleceniami pokontrolnymi, powinien złożyć, w ciągu 7 dni roboczych od dnia jego otrzymania, umotywowane zastrzeżenia do kuratora oświaty.
  • Jeżeli zastrzeżenia zostaną uwzględnione – dyrektor powinien otrzymać zmieniony protokół. W przypadku nieuwzględnienia zastrzeżeń – dyrektor powinien otrzymać, w ciągu 14 dni roboczych od dnia otrzymania przez kuratora zastrzeżeń od dyrektora pisemne stanowisko kuratora oświaty wobec zastrzeżeń.
  • W terminie 30 dni od dnia otrzymania zaleceń pokontrolnych (bądź w terminie 30 dni od dnia otrzymania pisemnego zawiadomienia o nieuwzględnieniu złożonych przez dyrektora, umotywowanych zastrzeżeń) dyrektor powinien powiadomić kuratora oświaty o sposobie realizacji zaleceń pokontrolnych, a organ prowadzący o otrzymanych zaleceniach i o sposobie ich realizacji.

 

Przypisy