Egzamin jest konsekwencją zmian systemowych w oświacie i nawiązuje do art. 44 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Przystąpią do niego uczniowie VIII klasy szkoły podstawowej, uczniowie szkół artystycznych realizujących kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej w klasie, której zakres nauczania odpowiada klasie VIII szkoły podstawowej, oraz słuchacze szkół podstawowych dla dorosłych.
POLECAMY
Potrzebujesz dodatkowych informacji? Sprawdź artykuł: Ballada romantyczna. Przygotowanie do egzaminu ósmoklasisty z języka polskiego
Egzamin ósmoklasisty ma do spełniania dwie kluczowe funkcje:
- określi poziom wykształcenia ogólnego uczniów w zakresie obowiązkowych przedmiotów egzaminacyjnych i zapewnia uczniowi, jego rodzicom, nauczycielom oraz władzom oświatowym informację zwrotną na temat tego poziomu wykształcenia,
- zastąpi egzamin wstępny do szkół ponadpodstawowych, które wykorzystują wyniki egzaminu ósmoklasisty z poszczególnych przedmiotów jako kryteria w procesie rekrutacji, jeżeli liczba kandydatów jest większa niż liczba wolnych miejsc w danej szkole.
Egzamin ósmoklasisty będzie przeprowadzany w formie pisemnej. W latach 2019–2021 każdy ósmoklasista przystąpi do egzaminu z trzech przedmiotów obowiązkowych: języka polskiego, matematyki i języka obcego nowożytnego. Natomiast od roku 2022 każdy ósmoklasista przystąpi do egzaminu z czterech przedmiotów obowiązkowych, czyli języka polskiego, matematyki, języka obcego nowożytnego oraz jednego przedmiotu do wyboru spośród następujących przedmiotów: biologia, chemia, fizyka, geografia lub historia. Ósmoklasista będzie miał możliwość przystąpienia do egzaminu z jednego z następujących języków obcych nowożytnych: angielskiego, francuskiego, hiszpańskiego, niemieckiego, rosyjskiego, ukraińskiego lub włoskiego, przy czym uczeń może wybrać tylko ten język, którego uczył się w szkole w ramach obowiązkowych zajęć edukacyjnych. Egzamin ósmoklasisty z języka obcego nowożytnego będzie przeprowadzany na podstawie wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla języka obcego nowożytnego w wersji II.1.
Egzamin ósmoklasisty będzie przeprowadzany w każdym roku szkolnym przez trzy kolejne dni:
- pierwszego dnia – egzamin z języka polskiego, który potrwa 120 minut,
- drugiego dnia – egzamin z matematyki, który potrwa 100 minut,
- trzeciego dnia – egzamin z języka obcego nowożytnego, a od roku 2022 również egzamin z przedmiotu do wyboru, z których każdy będzie trwał po 90 minut.
W obecnym roku szkolnym pierwszy dzień egzaminu wyznaczono na poniedziałek 15 kwietnia 2018 r.
Czas trwania egzaminu z poszczególnych przedmiotów będzie mógł być wydłużony w przypadku uczniów, którym przysługuje dostosowanie warunków przeprowadzania egzaminu.
Do czasu trwania egzaminu ósmoklasisty z danego przedmiotu nie będzie wliczany czas przeznaczony na sprawdzenie przez ucznia poprawności przeniesienia odpowiedzi na kartę odpowiedzi – na tę czynność przewidziano 5 minut.
Egzamin z każdego przedmiotu rozpocznie się o godzinie określonej w harmonogramie przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty, który corocznie będzie ogłaszany na stronie internetowej Centralnej Komisji Egzaminacyjnej do 20 sierpnia roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, w którym będzie przeprowadzany egzamin.
W czasie trwania egzaminu uczeń ma obowiązek samodzielnie rozwiązywać zadania zawarte w arkuszu egzaminacyjnym, w szczególności tworzyć własny tekst lub własne rozwiązania zadań. Egzamin z każdego przedmiotu będzie oparty konstrukcyjnie na zadaniach otwartych i zamkniętych różnego typu. Egzaminatorzy wyznaczeni przez dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej będą sprawdzać rozwiązania zadań otwartych i przyznawać punkty. Mają oni obowiązek stosować jednolite dla całego kraju zasady oceniania rozwiązań zadań. Rozwiązania zadań zamkniętych będą sprawdzane z wykorzystaniem narzędzi elektronicznych – czytników kart odpowiedzi. Wynik egzaminu ósmoklasisty z każdego przedmiotu będzie przedstawiany w procentach i na skali centylowej. Wynik egzaminu ósmoklasisty z danego przedmiotu w procentach ustali dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej, a wynik na skali centylowej zostanie opracowany przez Centralną Komisję Egzaminacyjną. Wynik ustalony przez dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej nie będzie mógł być podważony na drodze sądowej. Na zaświadczeniu o szczegółowych wynikach egzaminu ósmoklasisty każdy uczeń otrzyma wynik: egzaminu z języka polskiego, egzaminu z matematyki, egzaminu z języka obcego nowożytnego, a od roku 2022 – egzaminu z przedmiotu do wyboru.
Egzamin z każdego przedmiotu będzie przeprowadzał zespół nadzorujący. Podczas egzaminu z każdego przedmiotu każdy zdający będzie siedział przy osobnym stoliku, na którym mogą znajdować się wyłącznie arkusze egzaminacyjne, materiały i przybory pomocnicze wskazane w komunikacie dyrektora CKE oraz – w przypadku uczniów chorych lub niepełnosprawnych – leki i inne pomoce konieczne ze względu na chorobę lub niepełnosprawność. Do sali egzaminacyjnej nie będzie można wnosić żadnych urządzeń telekomunikacyjnych (np. telefon komórkowy, odtwarzacz mp3, smartwatch) ani korzystać z nich w tej sali. Złamanie powyższej zasady będzie każdorazowo skutkować unieważnieniem egzaminu z danego przedmiotu. W czasie egzaminu zdający będą mogli opuszczać salę egzaminacyjną w uzasadnionej sytuacji, po uzyskaniu zezwolenia przewodniczącego zespołu nadzorującego i po zapewnieniu warunków wykluczających możliwość kontaktowania się z innymi osobami, poza osobami udzielającymi pomocy medycznej. Członkowie zespołu nadzorującego nie będą mogli udzielać zdającym wyjaśnień dotyczących zadań egzaminacyjnych, jak również w żaden sposób komentować zadań egzaminacyjnych. W przypadku stwierdzenia niesamodzielnego rozwiązywania zadań egzaminacyjnych lub zakłócania przebiegu egzaminu, lub wniesienia do sali egzaminacyjnej materiałów lub przyborów pomocniczych niewymienionych w komunikacie dyrektora CKE egzamin danego ucznia z danego przedmiotu egzaminacyjnego będzie mógł zostać unieważniony. Decyzję o unieważnieniu podejmie przewodniczący zespołu egzaminacyjnego podczas egzaminu.
Natomiast unieważnienie podczas sprawdzania pracy egzaminacyjnej nastąpi w przypadku stwierdzenia niesamodzielnego rozwiązywania przez ucznia zadania lub zadań zawartych w arkuszu egzaminacyjnym, w szczególności w przypadku stwierdzenia występowania w pracy ucznia jednakowych sformułowań wskazujących na: udostępnianie rozwiązań innemu uczniowi; korzystanie z rozwiązań dokonanych przez innego ucznia; korzystanie podczas egzaminu z niedozwolonych materiałów, np. przepisanie fragmentu pracy z podręcznika lub opracowania, witryny internetowej; skopiowaniu fragmentu tekstu zawartego w arkuszu egzaminacyjnym. Decyzję o unieważnieniu podczas sprawdzania pracy egzaminacyjnej podejmie dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej lub dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. Unieważnienie egzaminu ósmoklasisty z danego przedmiotu w terminie głównym będzie skutkować uzyskaniem wyniku „0%” z tego przedmiotu i koniecznością przystąpienia do egzaminu z tego przedmiotu w terminie dodatkowym.
Uczeń, który jest laureatem lub finalistą olimpiady przedmiotowej albo laureatem konkursu przedmiotowego o zasięgu wojewódzkim lub ponadwojewódzkim, organizowanego z zakresu jednego z przedmiotów objętych egzaminem ósmoklasisty, będzie zwolniony z egzaminu z tego przedmiotu. Uczeń zwolniony z egzaminu będzie miał na zaświadczeniu o szczegółowych wynikach egzaminu ósmoklasisty w rubryce danego przedmiotu wpisane słowo (odpowiednio) „zwolniony” lub „zwolniona” oraz maksymalny wynik, tj. „100%” (wynik procentowy) oraz „100” (wynik na skali centylowej). Uczeń, który został laureatem konkursu przedmiotowego o zasięgu wojewódzkim lub ponadwojewódzkim albo laureatem lub finalistą olimpiady z języka obcego nowożytnego, albo – od roku 2022 – z przedmiotu dodatkowego innego niż wskazany w deklaracji złożonej do 30 września, może zmienić przedmioty wskazane w deklaracji na przedmioty, z których został laureatem konkursu/laureatem lub finalistą olimpiady. Informację o takiej zmianie dyrektor szkoły będzie zobowiązany przekazać do okręgowej komisji egzaminacyjnej na wniosek rodziców ucznia lub na wniosek słuchacza, nie później niż na 2 tygodnie przed egzaminem ósmoklasisty. Język obcy nowożytny będzie mógł zostać zmieniony wyłącznie na taki język obcy, którego uczeń uczył się w ramach obowiązkowych zajęć edukacyjnych.
Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniowie niepełnosprawni, niedostosowani społecznie oraz zagrożeni niedostosowaniem społecznym, przystąpią do egzaminu ósmoklasisty zgodnie z ogólnym harmonogramem i według obowiązujących wymagań egzaminacyjnych, w warunkach lub formach dostosowanych do ich potrzeb, na podstawie dostarczonych do szkoły stosownych dokumentów:
- orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego – uczniowie słabosłyszący i niesłyszący, słabowidzący i niewidomi, z niepełnosprawnością ruchową, z afazją, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, niedostosowani społecznie oraz zagrożeni niedostosowaniem społecznym;
- zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza – uczniowie z czasową niesprawnością rąk, z przewlekłymi chorobami, chorzy lub niesprawni czasowo;
- opinia rady pedagogicznej – uczniowie, którzy znaleźli się w sytuacji kryzysowej lub traumatycznej, którzy mają trudności adaptacyjne związane z wcześniejszym kształceniem za granicą, z zaburzeniami komunikacji językowej, uczniowie cudzoziemcy; zaś-
- wiadczenie o stanie zdrowia lub opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej należy przedłożyć dyrektorowi szkoły nie później niż do 15 października, a jeżeli dokument został wydany po tym terminie, należy go złożyć niezwłocznie po otrzymaniu;
- opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej – uczniowie ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się, np. z dysleksją, dysgrafią, dysortografią, dyskalkulią, z zaburzeniami komunikacji językowej;
- orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania – uczniowie z chorobami przewlekłymi.
Sposób dostosowania warunków lub form przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty do potrzeb i możliwości danego ucznia ustali rada pedagogiczna, wybierając odpowiednie spośród dostosowań wskazanych w komunikacie dyrektora CKE, który będzie opublikowany corocznie do 10 września roku szkolnego, w którym będzie przeprowadzany egzamin ósmoklasisty. Dyrektor szkoły lub upoważniony przez niego nauczyciel będzie miał obowiązek do 30 września poinformować rodziców o możliwych sposobach dostosowania warunków i form przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty. Nie później niż do 20 listopada dyrektor szkoły przekaże też rodzicom ucznia na piśmie informację o sposobie dostosowania warunków lub form egzaminu przyznanych uczniowi przez radę pedagogiczną. Jeżeli konieczność dostosowania warunków i form egzaminu nastąpi po 20 listopada, dyrektor szkoły niezwłocznie zawiadomi rodziców ucznia oraz dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej o przyznanych przez radę pedagogiczną dostosowaniach. W szczególnych przypadkach wynikających ze stanu zdrowia lub niepełnosprawności ucznia, za zgodą dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej, egzamin ósmoklasisty będzie mógł być przeprowadzony w innym miejscu niż szkoła, na przykład w domu ucznia. Wniosek w tej sprawie dyrektor szkoły będzie zobowiązany złożyć w porozumieniu z rodzicami ucznia do 15 stycznia roku, w którym będzie przeprowadzony egzamin. Przewodniczący zespołu egzaminacyjnego ma obowiązek zapewnić uczniowi przystąpienie do egzaminu w warunkach określonych przez radę pedagogiczną.
Jeżeli zdaniem ucznia lub jego rodziców w trakcie egzaminu ósmoklasisty nie były przestrzegane przepisy dotyczące jego przeprowadzenia, uczeń lub jego rodzice będą mogli w terminie 2 dni roboczych od dnia egzaminu z danego przedmiotu zgłosić pisemne zastrzeżenia do dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej. Istotne jest, że uczeń lub jego rodzice mają prawo wglądu do sprawdzonej i ocenionej pracy egzaminacyjnej tego ucznia w miejscu i czasie wskazanym przez dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej, w ciągu 6 miesięcy od dnia wydania przez okręgową komisję egzaminacyjną zaświadczenia/informacji o szczegółowych wynikach egzaminu ósmoklasisty. Wniosek o wgląd do pracy egzaminacyjnej będzie mógł być złożony do dyrektora właściwej okręgowej komisji egzaminacyjnej osobiście przez ucznia lub jego rodziców, lub przesłany do OKE drogą elektroniczną, faksem lub pocztą tradycyjną. Dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej, jeżeli to możliwe, w porozumieniu z uczniem lub jego rodzicami, w ciągu nie więcej niż 5 dni roboczych od otrzymania wniosku o wgląd wyznaczy termin wglądu (dzień oraz godzinę) oraz wskaże miejsce wglądu. O wyznaczonym terminie wglądu komisja okręgowa poinformuje ucznia lub jego rodziców. W szczególnych oraz uzasadnionych przypadkach wynikających z niepełnosprawności ucznia dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej będzie mógł wyrazić zgodę na zorganizowanie i przeprowadzenie wglądu poza siedzibą okręgowej komisji egzaminacyjnej. Na wgląd należy zgłosić się z dokumentem potwierdzającym tożsamość, np. legitymacją szkolną lub dowodem osobistym (w przypadku rodziców oraz słuchaczy szkoły podstawowej dla dorosłych). Po sprawdzeniu danych osobowych ucznia osoba przeprowadzająca wgląd upewni się, czy uczeń lub jego rodzice zapoznali się z procedurami wglądu. Uczniowi lub jego rodzicom praca egzaminacyjna będzie udostępniona w formie, w jakiej została przez niego przekazana i oceniona przez egzaminatora. Przed udostępnieniem pracy do wglądu dane osobowe egzaminatora zostaną zabezpieczone przed nieuprawnionym ujawnieniem. Czas wglądu do jednej pracy egzaminacyjnej wyznaczony przez dyrektora komisji okręgowej nie będzie mógł być krótszy niż 30 minut. Na prośbę osoby uprawnionej do wglądu, po upływie czasu wyznaczonego przez dyrektora komisji okręgowej czas wglądu będzie mógł zostać wydłużony w takim zakresie, w jakim jest to możliwe, po uwzględnieniu liczby wglądów wyznaczonych na dany dzień. Podczas wglądu obecny będzie każdorazowo pracownik okręgowej komisji egzaminacyjnej. Podczas dokonywania wglądu uczniowi lub jego rodzicom zapewniona zostanie możliwość zapoznania się z zasadami oceniania rozwiązań zadań. Po zakończonym wglądzie pracownik OKE odnotuje realizację wglądu, a uczeń lub jego rodzice potwierdzą to własnoręcznym podpisem. Podczas dokonywania wglądu uczeń lub jego rodzice mogą sporządzać notatki i wykonywać fotografie pracy egzaminacyjnej.
Uczeń lub jego rodzice mogą także zwrócić się z wnioskiem o weryfikację sumy punktów. Wniosek wraz z uzasadnieniem składa się do dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej w terminie 2 dni roboczych od dnia dokonania wglądu. Weryfikacja sumy punktów dokonana będzie w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku. Dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej do weryfikacji sumy punktów wyznaczy innego egzaminatora niż tego, który sprawdzał i oceniał pracę egzaminacyjną, której dotyczy wniosek. Dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej poinformuje pisemnie ucznia lub jego rodziców o wyniku weryfikacji sumy punktów w terminie 14 dni od dnia otrzymania wniosku. Jeżeli w wyniku przeprowadzonej weryfikacji suma punktów zostanie podwyższona, dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej ustali nowy wynik egzaminu ósmoklasisty z danego przedmiotu oraz anuluje dotychczasowe zaświadczenie i wyda nowe zaświadczenie o szczegółowych wynikach egzaminu ósmoklasisty. Uczeń lub jego rodzice będą zobowiązani do zwrotu anulowanego dokumentu.
Począwszy od roku szkolnego 2018/2019, do każdego przedmiotu objętego egzaminem ósmoklasisty został przygotowany informator o egzaminie ósmoklasisty z danego przedmiotu. Każdy informator zawiera szczegółowy opis egzaminu z danego przedmiotu oraz przykładowe zadania egzaminacyjne wraz z rozwiązaniami. W arkuszach egzaminacyjnych mogą wystąpić zadania odnoszące się do wszystkich wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego, w tym także zadania inne niż podane w informatorze jako przykładowe. Jedynym skutecznym sposobem przygotowania do egzaminu ósmoklasisty jest opanowanie wiadomości i umiejętności umożliwiających spełnienie wszystkich wymagań z podstawy programowej.
